به گزارش ایسنا، بنابر اعلام کتابچین، در ادبیات فارسی استفاده از منظومه های عاشقانه در کنار قالب هایی مثل غزل برای بیان موضوعات عاشقانه رواج داشته که یکی از مشهورترین و زیباترین آن ها منظومه ی درخشان نظامی است.

از این رو، به نظم درآوردن اشعار عاشقانه به دست نظامی به حد بالایی از کمال خود رسیده است. او بسیاری از داستان ها عاشقانه ی را به نظم در آورد و در این امر بسیار توانا بود؛ به حدی که بسیاری سرایندگان منظومه های عاشقانه از او تاثیر پذیرفته اند.

چکیده ای درباره ی منظومه ی عاشقانه ی لیلی و مجنون

کتاب لیلی و مجنون برای نخستین بار در ۴۷۰۰ بیت توسط نظامی به نظم درآورده شد، اشعاری درباره ی لیلی و مجنون پیش از نظامی نیز در اشعار نیز فارسی دیده میشد؛ ولی نظامی نخستین کسی بود که به درخواست پادشاه شروان آن را به نظم کشید.

این منظومه سومین مثنوی از مجموعه مثنوی های خمسه ی نظامی است. وزن این مثنوی جدید بوده و شعرای پس از نظامی در اشعار عاشقانه ی خود بسیار از آن استفاده نمودند. این اثر در کنار خسرو و شیرین اثری دیگر از نظامی در کنار هم تفاوت های فرهنگی ایرانیان و اعراب را نشان می دهد.

پس از آن، بسیاری از شاعران از لیلی و مجنون نظامی استقبال کردند و هم از آن اقتباس هایی در اشعار خود گرفتند و هم به آن شاخ و برگ بیشتری افزوده و با تغییرات آن را نقل کردند.

لیلی و مجنون واقعی است یا خیالی؟

این حکایت به گفته ی حشمت موید تا پیش از نگارش به دست نظامی یک حکایت محلی بوده و پیش از نظامی در اشعاری از بابا طاهر، منوچهری و .. گه گداری از این داستان در اشعارشان سخن می آوردند.

یان ریپکا این داستان را ریشه در افسانه ی عاشقانه ی لیلاکس و کیس که شباهت به نام لیلی و قیس نیز دارد، می دانند. در این داستان که روی گل نبشته های کتابخانه ی منسوب به بخت النصر یافت شده داستانی شبیه به آن را ارائه می دهد ولی دیگر کارشناسان آن را کاملا بی ربط به این موضوع می دانند. کراچکوفسکی معتقد است مجنون هویت تاریخی و واقعی داشته و در عربستان می زیسته است.

نظرات مختلفی درباره ی واقعی بودن یا غیر واقعی بودن این داستان وجود دارد، با این حال این داستان با تخیل شاعر و گزارش هایی بی اساس که از زندگی مجنون و شایعات و مستدلاتی که توسط بومیان و شاعرانی مانند ابوالفرج اصفهانی در (الاغانی) و در قدیمی ترین داستان فارسی مستقل منسوب به زندگی مجنون در حدیقه الحقیقه ی ثنایی  آمده و نظامی گنجوی با تخیل و روایتی فوق العاده آن را نقل کرده است.

سیر داستان چگونه است؟

در داستان لیلی و مجنون گفت و گو با توصیف اوضاع شروع می شود و با تعادل پیش می رود. سپس این اعتدال با نیروی عشق از بین می رود و هجران به وجود می آید، از این نقطه به بعد قهرمان داستان (مجنون) به دنبال ایجاد همان تعادل است و به این سبب به داستان تحرک و پویایی می بخشد.

او به همین خاطر راهی شهر یار خویش می شود. عشق مجنون به لیلی یک انگیزه ی حسی درونی است که او به شناخت تکاملی از این موضوع در پایان داستان دست می یابد.

تحلیل ساختاری و ریخت شناسی لیلی و مجنون

این داستان که به طور کلی درباره ی عشق قیس به لیلی است. او در اثر هجران لیلی دیوانه شده که به همین خاطر او را مجنون لقب می دهند. در این داستان قصه دیگری که نقش کمرنگ تری دارد، وجود دارد که به ازدواج لیلی با ابن سلام می پردازد. قهرمان داستان بلاشک مجنون است که برای وصال به معشوقه ی خود وارد ماجراجویی هایی ناراحت کننده و دلهره آور می شود.

لیلی معشوقه ی مجنون است که مجنون برای وصال آن ها به یکدیگر تلاش می کند. لیلی در داستان به نقد از سعیدی سیرجانی شخصی است فاقد هر گونه تلاش که به اجبار دیگران کارهایی انجام می دهد.

ابن سلام قهرمانی دروغین است، او مردی از قبیله ی بنی اسد است که با لیلی ازدواج می کند. نوفل پدر مجنون یا قیس است که در نقش یاری رسان است. پدر لیلی نیز شخصیتی است منفی، که کارهای ناپسندی انجام می دهد.

سیر روایت داستان به این گونه است که همه چیز با تعادل و سکون و تولد قیس (مجنون) شروع می شود. پدر قیس که مردی بخشنده و کریم است و مادر او که زنی مهربان است و در ادامه داستان به دنیا آمدن او روایت می شود. در همین ابتدا قیس مانند قهرمان های دیگر داستان ها، با ورودش خوبی و خوشی را به همراه می آورد.

در ادامه هر دو شخصیت (لیلی و مجنون) به مکتب خانه می روند. به دلیل اینکه لیلی یک دختر بود ابراز عشق اش با مراقبت و ترس همراه بود. ولی قیس این موضوع را مخفی نگه نداشت  و در اینجا داستان شکل می گیرد.

در نهایت به خاطر آوازه ی عشق قیس او را مجنون می نامند. در ادامه قهرمان داستان با ماجراهایی همراه می شود و مجنون آزمایش ها و مقابله هایی را در این مسیر به جان می خرد که در این مسیر پدرش به او کمک می کند.

دانلود کتاب لیلی و مجنون

شما برای دانلود کتاب لیلی و مجنون نظامی می توانید به سایت کتابچین مراجعه کنید. نسخه رایگان کتاب لیلی و مجنون به صورت الکترونیکی منتشر شده و برای دانلود در دسترس است.

انتهای رپرتاژ آگهی