زینب یاراحمدی خراسانی در گفت‌وگو با ایسنا و به مناسبت روز جهانی «مبارزه با خشونت علیه زنان» اظهار کرد: پدیده خشونت علیه زنان مسئله‌ای اجتماعی است و این امر سبقه تاریخی دارد، زیرا این فرهنگ در تاریخ یونان باستان و فرهنگ جاهلی جزیرة العرب نمایانگر بوده است و در این فرهنگ‌ها زن به عنوان ابزار یا وسیله‌ای در دست مردان بوده است، البته علاوه بر فرهنگ تمدن‌های گذشته در فرهنگ معاصر هم این خشونت در مواردی افزایش داشته است.

وی  بیان کرد: متأسفانه برخی از تحلیل‌گران وقتی این امر را در جوامع اسلامی بررسی می‌کنند، این خشونت را به اسلام ربط می‌دهند، اما وقتی بررسی می‌کنیم درمی‌یابیم که ربطی به اسلام ندارد و این خشونت از قرن‌های قبل از اسلام و در جوامع مختلف رواج داشته است. معنای اصلی یا کلی خشونت به هر نوع رفتار بد زبانی، عاطفی و جسمی گفته می‌شود که جنبه آگاهانه داشته باشد و باعث آسیبی برای فرد مقابل شود.

این پژوهشگر حوزه زنان تصریح کرد: علت نام‌گذاری روز جهانی «مبارزه با خشونت علیه زنان» این بوده است که توجه ویژه‌ای از افکار عمومی جهان برای برخورد با این پدیده به وجود آید، البته بعد از دهه ۹۰ خشونت علیه زنان در دستور کار سیاسی و اجتماعی کشورهای بین‌المللی قرار گرفته است تا با آن به‌صورت ویژه برخورد کنند. گاهی این اتهام برای اسلام بیان می‌شود، اما باتوجه به بررسی کلی که نسبت به اندیشه و بینش اسلام انجام داده‌ایم، طبق نگاه کلی و اصولی که اسلام نسبت به مرتبه وجودی انسان دارد و وجود زن و مرد را یکسان می‌پندارد، معتقد است که هر دوی اینها زمینه رشد و پیشرفت تعالی را در وجود خود دارند، بنابراین با نگاه کلی نمی‌توانیم این اتهام را برای اسلام داشته باشیم.

این کارشناس دینی اظهار کرد: در منابع دسته اول اسلام با مجموعه زیادی از آیات قرآن و روایات روبه‌رو هستیم که برخی از این آیات و روایات به‌طور غیرمستقیم این خشونت را رد می‌کند و آن را نمی‌پذیرد. به‌عنوان مثال خداوند در آیه ۲۱ سوره روم می‌فرماید: ( وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ؛ و باز یکی از آیات (لطف) او آن است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید که در کنار او آرامش یافته و با هم انس گیرید و میان شما رأفت و مهربانی برقرار فرمود. در این امر نیز برای مردم با فکرت ادله‌ای (از علم و حکمت حق) آشکار است.) یعنی خداوند در همین آیه به تنهایی خشونت علیه زنان را رد می‌کند و زوجین را به مؤدت و رحمت سفارش می‌کند.

این پژوهشگر حوزه زنان بیان کرد: علاوه بر آیاتی که غیرمستقیم این خشونت را رد می‌کنند، در اسلام آیات و روایاتی داریم که به‌صورت مستقیم با این خشونت مبارزه و آن را رد می‌کنند، البته رویکرد این آیات و روایت با یکدیگر متفاوت است، زیرا برخی از آنها رویکرد تکلیفی دارند و زوجین را از این امر منع می‌کنند و برخی دیگر رویکرد حقوقی دارند و اگر خشونتی برای زن اتفاق افتد، حقی برای زن تعیین می‌شود، همچنین دسته سوم این رویکردها، مربوط به رویکرد اخلاقی می‌شود که در آن خداوند و ائمه معصومین(ع) توصیه‌هایی انجام می‌دهند، یعنی اینها مواردی است که اسلام در قرآن از چندین قرن قبل پیش‌بینی کرده و در خصوص آن سفارشاتی انجام داده است.

 توجه ویژه قرآن به جایگاه زن

وی در خصوص روایات و آیاتی که رویکرد اخلاقی دارند، افزود: روایات متعددی از پیامبر اکرم(ص) در این باره وجود دارد که در یکی از آنها در این خصوص بیان می‌شود: «بدترین مردان شما کسی است که تهمت‌زننده، خسیس و بد زبان باشد و همسرش را کتک بزند»، یعنی در این روایت پیامبر مکرم اسلام(ص) تمامی جنبه‌های خشونت (کلامی، جسمی و عاطفی) را در نظر گرفته‌ و نسبت به آن توصیه‌ کرده‌ است، همچنین در روایت دیگری حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: «من در شگفتم از کسی که زن خود را می‌زند، در حالی‌که خودش برای کتک خوردن، سزاوارتر است، زنانتان را نزنید که قصاص دارد.»

این پژوهشگر حوزه زنان بیان کرد: همچنین آیه ۱۹ سوره نساء نمایانگر توجه عمیق قرآن نسبت به روابط همسران و توجه ویژه به جایگاه زن است و خداوند می‌فرماید: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ کَرْهًا ۖ وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَیْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ یَأْتِینَ بِفَاحِشَةٍ مُبَیِّنَةٍ ۚ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَیٰ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئًا وَیَجْعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیْرًا کَثِیرًا؛ ای اهل ایمان، برای شما حلال نیست که زنان را به اکراه و جبر به میراث گیرید (مانند جاهلیّت)، و بر آنان سخت‌گیری و بهانه‌جویی مکنید که قسمتی از آنچه مهر آنها کرده‌اید به جور بگیرید، مگر آنکه عمل زشتی از آنها آشکار شود و در زندگانی به آنها به انصاف رفتار نمایید و چنانچه دلپسند شما نباشند (اظهار کراهت مکنید) چه بسا چیزها ناپسند شماست و حال آنکه خدا در آن خیر بسیار مقدّر فرماید.

یاراحمدی تصریح کرد: خداوند در قسمتی از آیه ۲۳۱ سوره بقره برای کسانی که در حال طلاق هستند و در شرایط مناسبی به سر نمی‌برند، هشدار می‌دهد و می‌فرماید: (وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِکُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ ۚ وَلَا تُمْسِکُوهُنَّ ضِرَارًا لِتَعْتَدُوا ۚ وَمَنْ یَفْعَلْ ذَٰلِکَ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَهُ ۚ؛ و هرگاه زنان را طلاق دادید بایستی تا نزدیک پایان زمان عدّه یا آنها را به سازگاری (در خانه) نگاه دارید و یا به نیکی رها کنید و روا نیست آنان را به آزار نگاه داشته تا بر آنها ستم کنید . هر کس چنین کند همانا بر خود ظلم کرده است. یعنی حتی در هنگام طلاق و زمانی که انگیزه‌ها برای توهین یا بدرفتاری میان زوجین زیاد شده است خداوند مردان را به نیک‌رفتاری و رفتار شایسته با زنان توصیه می‌کند.

این کارشناس دینی اظهار کرد: این توجهات و توصیه‌های اسلام که از قرن‌ها قبل در قرآن خداوند فرموده است، نشان از مهم بودن این امر در فرآیند زندگی زوجین دارد و همچنین اگر کیفرهای سنگینی که خداوند در قرآن بیان کرده‌اند، در جوامع اجرا و عملی شود، بسیاری از این خشونت‌ها علیه زنان کاهش یافته و از بین می‌رود و همچنین بستری هم برای ارتکاب این جرایم ایجاد نمی‌شود. علاوه بر آیات و روایاتی که تا حدودی بررسی کردیم، وقتی به سیره زندگی اهل بیت(ع) هم نگاهی می‌اندازیم متوجه این امر و جایگاه والای زن و همسر در اسلام خواهیم شد، به‌عنوان مثال وقتی سیره زندگی پیامبر اکرم(ص) را در آن زمان جاهلیت بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که مبارزه با خشونت علیه زنان از همان زمان در اسلام رواج داشته است.

وی ادامه داد: منش و رفتار پیامبر(ص) چه با همسر و دخترانشان و چه با زنان آن جامعه به‌گونه‌ای فرهنگ‌سازی برای آن روزگار بوده است، حتی این روایت بسیار معروف که پیامبر اکرم(ص) به حضرت علی(ع) فرموده‌اند، نشان از جایگاه این رفتار دارد: یا علی هر که در خانه در خدمت خانواده خود باشد و آن را ننگ نداند خداوند نام او را جزو شهدا می‌نویسد و ثواب هزار شهید را در هر روز و شب برای او محاسبه می‌کند. این برخوردها به‌خاطر تعارف یا یک امر تشریفاتی صورت نمی‌گرفته است، بلکه در واقع اصلاح مبنا و عقایدی است که در آن زمان نسبت به زن وجود داشته است.

توجه ویژه سیاست جنایی اسلام به دادرسی زنان بزهکار

این پژوهشگر حوزه زنان اظهار کرد: طبق بررسی منابع فقهی متوجه شدیم که قرن‌ها قبل از پدید آمدن جریان فمنیست و بحث‌های جرم‌شناسی فمنیستی، سیاست جنایی اسلام به دادرسی زنان بزهکار توجه ویژه‌ای کرده است، همچنین اسلام در تعیین مجازات و نوع اجرای آن مجازات موقعیت‌ها و شرایط مختلف زنان بزهکار را در نظر گرفته است، یعنی به‌عنوان نمونه برای اجرای مجازات و یا نوع آن، زمان زایمان و عادت ماهانه آنها را در نظر گرفته است، البته امروزه سیاست جنایی کشور ایران با سیاست جنایی اسلام تفاوت زیادی دارد و علی‌رغم تمامی تحولاتی که داشته است با سیستم جنایی مطلوب اسلام تفاوت زیادی دارد.

یاراحمدی بیان کرد: مخالفان اسلام و قرآن از آیه ۳۴ سوره نساء به‌عنوان شاهدی برای خشونت جدی و بدنی علیه زنان استفاده می‌کنند، اما برای این آیه باید به دو نکته توجه کرد، نکته اول اینکه در برخورد با آیات قرآن به بافت فرهنگی و شرایط جامعه صدور زمان آیه را در نظر بگیریم، زیرا در زمان نزول آیه ۳۴ قرآن کریم شرایطی در جامعه رواج داشته است که از کتک زدن به‌عنوان امری تربیتی و روزمره برای زنان و دختران استفاده می‌شده است و این آیه این سنت غلط را تعدیل می‌کند، نکته دوم اینکه بحث ضرب طی سه مرحله صورت می‌گیرد و مرد باید سه مرحله دیگر را طی کند تا به مرحله ضرب برسد و اشاره به هر نوع از سرپیچی ندارد و هر مخالفتی از سوی زن این حق را به مرد نمی‌دهد و در این آیه فقط و فقط در شرایط خیانت زن به شوهر چنین اجازه‌ای به مرد داده می‌شود.

وی افزود: البته از نظر فقها این اجازه ضرب هم شرایطی دارد، یعنی اگر همسر بداند که زدن همسرش فایده‌ای ندارد، باید از زدن او امتناع کند و همچنین شرایط دیگری برای مرد در این قسمت وارد شده است که مرد باید با توجه به آنها تصمیم‌گیری کند و اگر حتی یکی از آن شروط رعایت نشود مرد حق زدن زن را ندارد و اگر این کار را انجام دهد، حرام است و حتی زن می‌تواند از او شکایت کند.

این کارشناس دینی تصریح کرد: اگر بخواهیم به مهمترین دلیل این خشونت و شبهه‌های آن نسبت به اسلام بپردازیم، شاید آن دلیل همان عدم آگاهی جوامع اسلامی نسبت به نگاه اصیل اسلام و سیره معصومین(ع) باشد، همچنین بنا به دلایل متعددی بخش‌هایی از دین هیچگاه برای ما عرضه نشده و برعکس بخش‌های زیادی از آن به‌طور مفصل برای ما بیان شده است، به‌عنوان مثال بارها در خصوص شخصیت کامل حضرت فاطمه زهرا(س) در تمامی عرصه‌ها شنیده‌ایم، اما هیچ‌وقت صحبتی از نقش مردان در زندگی حضرت زهرا(س) برای ما بیان نشده است، زیرا نقش‌های حمایتی و یا حضور پررنگی که حضرت محمد(ص) و حضرت علی(ع) داشته‌اند، قطعاً تأثیر بسزایی در شخصیت و زندگی این حضرت داشته است.

یاراحمدی در پایان گفت: با توجه به این موارد باید تلاش کنیم که آگاهی‌بخشی درستی از جانب علما و مجامع دینی در خصوص دین و نظر دین در خصوص زنان صورت گیرد، یعنی متولیان امر فرهنگ کشور و قانون‌گذاران باید فرهنگ و قانون مجازات این فرهنگ را بازبینی کنند و آن را به خوبی آموزش دهند. امروزه باتوجه به پیچیدگی‌هایی که روابط افراد جامعه و خانواده‌ها پیدا کرده، نگرش‌ها تغییر کرده و خشونت دارای سطوح مختلفی شده است.

انتهای پیام