جواد دانایی باغکی امروز یکشنبه ۲۵ آبان ماه در نشست خبری که به مناسبت روز جهانی طب سوزنی در دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: مهم‌ترین نگرانی ما عوارض گیاهان دارویی است؛ مسائلی که روزانه در فروشگاه‌های گیاهان دارویی و سایر اماکن مشاهده می‌کنیم و با اقبال گسترده مردم به فرآورده‌های سنتی و گیاهی روبه‌رو هستیم. ما بر اساس گزارش‌هایی که برای تأیید اصالت گیاهان انجام داده‌ایم، متوجه شده‌ایم بسیاری از گیاهانی که به دست مردم می‌رسد اثربخشی و اصالت لازم را ندارد و همین موضوع باعث نگرانی جدی ما شده است. این موضوع اکنون در حال سامان‌دهی است و به نتایج خوبی رسیده‌ایم که در زمان مناسب اطلاع‌رسانی خواهد شد.

وی اضافه کرد: پدیده بعدی، اتفاقاتی است که در صنف عطاری‌ها رخ می‌دهد. متأسفانه بسیاری از فروشندگان، فرآورده‌هایی را عرضه می‌کنند که برای افزایش میل جنسی یا کمک به ترک اعتیاد معرفی می‌شود. این فرآورده‌ها در کارگاه‌های زیرزمینی و اماکن غیرمجاز، بدون هیچ‌گونه کنترل کیفی و در شرایط کاملاً ناسالم تولید و بسته‌بندی می‌شوند و متأسفانه توسط فروشندگان ناآگاه به دست مردم می‌رسند.

رئیس اداره داروهای طبیعی سنتی و مکمل و شیرخشک معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه طبق قوانین کشور و مقررات سازمان غذا و دارو، هرگونه فرآورده دارویی و مکمل باید در اماکن دارای مجوز وزارت بهداشت تولید شود، گفت: این فرآورده‌ها باید کنترل کیفی، تست‌های پایداری، بررسی تاریخ انقضا و شرایط نگهداری را طی کنند. پس از تولید نیز حلقه دوم یعنی شرکت‌های پخش و حلقه سوم یعنی داروخانه‌ها، همگی باید تحت نظارت کامل وزارت بهداشت عمل کنند. در داروخانه است که مردم می‌توانند درباره تداخلات، نحوه مصرف و احتیاطات دارو مشاوره صحیح دریافت کنند.

دانایی گفت: هر نوع محصول گیاهی از قبل آماده‌شده مثل قرص، کپسول، شربت و پماد که در عطاری به فروش می‌رسد، غیرقانونی است. در صورت مشاهده، با آن برخورد می‌شود، جمع‌آوری، تشکیل پرونده و ارجاع به مرجع قضایی انجام خواهد شد. از ابتدای تیرماه تغییراتی در سهمیه‌بندی شیرخشک کودکان تا ۲۴ ماه اعمال شده است؛ این تغییرات بر اساس عدالت در توزیع و کاهش نیاز کودکان با افزایش سن انجام شده است. بر اساس آمار، از ابتدای امسال دو میلیون و ۷۰۰ هزار قوطی شیرخشک در داروخانه‌های زیرمجموعه دانشگاه علوم پزشکی مشهد توزیع شده که نیاز کودکان صفر تا دو سال را پوشش می‌دهد و نگرانی در این زمینه وجود ندارد. این مقدار نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۵.۸ درصد افزایش داشته است.

رئیس اداره داروهای طبیعی سنتی و مکمل و شیرخشک معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیان کرد: تمام حلقه‌های تولید، توزیع و عرضه در حوزه دارو، مکمل، باشگاه‌های ورزشی، شیرخشک و غذاهای ویژه کاملاً زیر نظر وزارت بهداشت انجام می‌شود و نگرانی جدی در این حوزه وجود ندارد. بخش مربوط به نظارت بر صنوف نیز بر عهده اتاق اصناف است که باید نظارت کامل خود را بر واحدهای زیرمجموعه اعمال کند.

مکمل بودن یا نبودن یک روش، کاملاً وابسته به کشور و نظام درمانی آن است

در ادامه کاظم فرهمند- مسئول دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد عنوان کرد: دانشکده ما از لحاظ وسعت شاید بزرگ نباشد، اما از نظر سطح علمی، در بالاترین مقطع دانشگاهی فعالیت می‌کند؛ زیرا دانشجویان ما پزشکان عمومی هستند که پس از آزمون، در مقطع PHD پذیرفته می‌شوند و در دو رشته طب سوزنی و طب ایرانی در مقطع دکتری تخصصی تحصیل می‌کنند. تاکنون حدود ۵۰ تا ۶۰ نفر در این دو رشته فارغ‌التحصیل شده‌اند و هم‌اکنون در شهرها و استان‌های مختلف مشغول طبابت هستند.

وی ادامه داد: هر روشی که در یک کشور به عنوان طب اصلی شناخته نشود، در همان کشور «طب مکمل» محسوب می‌شود. بنابراین مکمل بودن یا نبودن یک روش، کاملاً وابسته به کشور و نظام درمانی آن است. در دنیا انواع مختلفی از شیوه‌های طب مکمل وجود دارد که هر کدام ریشه در فرهنگ‌ها و مکاتب مختلف درمانی دارند. البته امروز دیگر از عبارت «ضد طب رایج» یا «طب جایگزین» استفاده نمی‌شود. اصطلاح جدید، طب تلفیقی یا طب یکپارچه است؛ یعنی رویکردی که در آن طب رایج و طب مکمل در کنار هم قرار می‌گیرند تا نواقص یکدیگر را جبران کنند و روند درمان را کامل‌تر و مؤثرتر سازند.

مسئول دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان اینکه در این رویکرد، گاهی یک روش مکمل در کنار درمان اصلی برای بیمار توصیه می‌شود تا هم عوارض کاهش یابد و هم کیفیت درمان بالا برود، تأکید کرد: هدف نهایی این است که بیمار بهترین نتیجه را با کمترین آسیب ممکن دریافت کند.

عدم استفاده متخصصان طب سنتی از واژه‌هایی مانند «معجزه» یا «اعجاز می‌کند» در توصیف اثرات درمانی

در ادامه نشست حمیدرضا بهرامی- دکتری تخصصی طب سوزنی- با بیان اینکه اگر افق و هدف ما به‌درستی دیده نشود، رشته‌ای که امروز در کشور ارائه می‌شود، متفاوت خواهد بود با آن‌چه در بطن این رشته و در خاستگاه مادری آن وجود داشته است، اظهار کرد: ما در ایران بر پایه پزشکی مدرن کار می‌کنیم، در حالی‌ که در چین و بسیاری از کشورهای دیگر، ساختار آموزش طب سوزنی متفاوت است. تمام تلاش ما این بوده که نه‌تنها خودمان را از ظرفیت‌ها و توانایی‌هایی که طب مدرن در چند دهه گذشته برای ارتقاء سلامت بشر فراهم کرده جدا نکنیم، بلکه بتوانیم به یک نقطه پیوند واقعی برسیم. به همین دلیل، یکی از اقداماتی که آموزش طب سوزنی را در دانشکده ما از حتی چین هم متمایز می‌کند این است که ما ترمینولوژی طب سوزنی را با زبان و ادبیات طب مدرن تلفیق کرده‌ایم تا همکاران در گروه‌های پزشکی احساس بیگانگی یا فاصله نداشته باشند.

وی با اشاره به اینکه هیچ‌یک از همکاران در دانشکده طب ایرانی و مکمل مشهد از واژه‌هایی مانند «معجزه» یا «اعجاز می‌کند» در توصیف اثرات درمانی استفاده نمی‌کنند، خاطرنشان کرد: ما با واقعیت‌ها روبه‌رو هستیم. با وجود تلاش گسترده در همه حوزه‌ها، طبیعتاً هر روش درمانی محدودیت‌هایی دارد. اما خوشبختانه در برخی بیماری‌ها مثل میگرن و افسردگی بالاترین میزان موفقیت دیده شده و طبق تحقیقات انجام‌شده در دانشکده، حدود ۸۶ تا ۹۱ درصد و در برخی موارد تا ۱۳ درصد میزان بهبود گزارش شده است. مکتب طب سنتی برای تمام بیماری‌ها پروتکل درمانی دارد، اما بدیهی است که میزان اثربخشی آن در بیماری‌های مختلف بین ۱۳ تا ۸۸ درصد متغیر است.

بهرامی با بیان اینکه عمده مراجعات ما شامل چند دسته است، گفت: اول بیماری‌های اسکلتی-عضلانی، مانند مشکلات دیسک کمر، دردهای کمری و گرفتگی‌های عضلانی؛ این‌ها در رأس مراجعات هستند. دوم اختلالات روحی-روانی از جمله افسردگی و اضطراب هستند. مطالعات نشان داده که در درمان افسردگی، بالاترین میزان موفقیت به‌دست آمده؛ هرچند این موفقیت هم صددرصد نیست. کاهش وزن و مدیریت چاقی نیز جزو مراجعات پرتکرار است و در رتبه‌های بعدی هم در هر دو جنس (مردان و زنان) مشکلات شایع دیگری مراجعه می‌شود که در حال رسیدگی است.

این دکتری تخصصی طب سوزنی با اشاره به اینکه در استان بیمه‌های تأمین اجتماعی، خدمات درمانی و بیمه سلامت در حال حاضر هر جلسه از خدمات را به‌صورت محدود می‌پذیرند، تصریح کرد: اما هنوز مصوبه‌ای مبنی بر تحت پوشش قرار گرفتن تعرفه طب سوزنی در بیمه‌های پایه صادر نشده است. در حال حاضر، فقط لوازم مصرفی به‌صورت آزاد حساب می‌شود و این موضوع باعث شده بخش قابل‌توجهی از مردم از دریافت این خدمات محروم بمانند.

طب سوزنی نقش مهمی در درمان ناباروری دارد

سپس هدی عزیزی- مدیر گروه طب سوزنی دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد- در ادامه نشست اظهار کرد: روز جهانی آگاهی از طب سوزنی حدود یک دهه است که توسط یونسکو اعلام شده و در سراسر دنیا گرامی داشته می‌شود. این در حالی است که خود طب سوزنی قدمتی حدود ۳۰۰۰ ساله دارد و از کشور چین برخاسته است. این روز برای ارج نهادن به این روش درمانی ارزشمند و ظرفیت‌هایی که برای سلامت جامعه دارد، نام‌گذاری شده است.

وی با ارائه تعریفی از طب ایرانی، توضیح داد: بر اساس تقسیم‌بندی سازمان جهانی بهداشت، طب‌هایی که در هر کشور وجود دارند و ریشه در فرهنگ و تاریخ همان کشور دارند، طب سنتی نامیده می‌شوند. اما همین طب‌ها وقتی وارد کشورهای دیگر می‌شوند و خارج از خاستگاه اصلی خود به کار گرفته می‌شوند، عنوان طب مکمل می‌گیرند. بنابراین طب سوزنی که یکی از مدالیته‌های طب چینی است، در کشور ما در ردیف طب مکمل قرار می‌گیرد.

مدیرگروه دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه در حیطه زنان نیز بیماران زیادی مراجعه می‌کنند و این خدمات با هماهنگی کامل گروه زنان ارائه می‌شود، اظهار کرد: در بسیاری از موارد، طب سوزنی نقش مهمی در درمان ناباروری دارد. مطالعات نشان داده است که اگر خانمی که وارد سیکل می‌شود، در کنار دارودرمانی از طب سوزنی نیز استفاده کند، میزان موفقیت درمان او به‌طور قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند. همچنین در تخمدان پلی‌کیستیک، دردهای قاعدگی و بسیاری دیگر از مشکلات زنان، طب سوزنی یک روش کمکی بسیار مؤثر است.

عزیزی ادامه داد: فهرست بیماری‌هایی که طب سوزنی در آن‌ها می‌تواند مؤثر واقع شود، بسیار گسترده است و سازمان جهانی بهداشت این موارد را در چهار دسته اصلی طبقه‌بندی کرده است؛ طب سوزنی در همه این موارد نقش یک درمان کمکی و یاری‌دهنده برای سایر متخصصان حوزه پزشکی را ایفا می‌کند. از مردم می‌خواهم که نسبت به سلامت خود حساس باشند، چرا که سلامت ارزشمندترین دارایی هر فرد است. طب سوزنی یک درمان تخصصی است و باید حتماً توسط متخصص این حوزه انجام شود. مرکز طب سنتی ما، به‌عنوان یک مرکز کاملاً تخصصی و منحصربه‌فرد در کل کشور، این خدمات حرفه‌ای و علمی را به بیماران ارائه می‌دهد.

۳۵۰ مورد پرونده در حوزه دخالت‌های غیرمجاز در هفت ماه سال جاری

در ادامه محمدرضا مهری- مدیر طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد- بیان کرد: وزارت بهداشت وظیفه برخورد با مداخله‌گران امور طب سنتی و مکمل را به معاونت درمان واگذار کرده و این موضوع توسط همکاران ما انجام می‌شود. ما دو دسته برنامه داریم. دسته اول شکایات و گزارش‌هاست که از مسیرهای مختلف به دست ما می‌رسد؛ مهم‌ترین مسیر سامانه ۱۹۰ است که یک سامانه کشوری و بسیار گسترده است. علاوه بر سامانه ۱۹۰، شکایات ممکن است از مسیرهای دیگری نیز ارسال شود.

وی با بیان اینکه هیچ‌یک از اساتید طب ایرانی و طب سوزنی ادعای اعجاز یا درمان قطعی ندارند و طب سوزنی نیز در ایران در ردیف طب مکمل تعریف می‌شود، اظهار کرد: اگر فردی ادعا کند که می‌تواند بیماری‌های مختلف را «معجزه‌وار» درمان کند، این ادعا کذب محض است و یکی از نشانه‌های تشخیص مداخله‌گران همین ادعاهای غیرواقعی است. دسته دوم فعالیت ما، بازدیدها و نظارت‌هاست که به‌منظور آگاهی‌بخشی انجام می‌شود. در جلسات متعددی که با حضور دادستانی و مراجع ذی‌ربط برگزار شد، یک پروتکل مشخص تدوین و به اتحادیه عطاری‌ها ابلاغ شد. طبق این پروتکل، یک عطاری یا فروشنده گیاهان دارویی فقط مجاز به فروش گیاه خام، فرآوری گیاه و ارائه اطلاعات در همان حوزه است. اماهیچ‌گونه اجازه مداخله پزشکی از جمله معاینه، تجویز درمان، طب سوزنی یا هر اقدام شبه‌پزشکی را ندارد.

مدیر طب مکمل در معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه در هفت ماه گذشته و از ابتدای سال، ۳۵۰ مورد پرونده در حوزه دخالت‌های غیرمجاز داشتیم، بیان کرد: بخشی از این افراد بازداشت شدند، برخی آگاهی پزشکی نداشتند و عده‌ای نیز در حوزه‌های طب سنتی، طب سوزنی یا فروش گیاهان غیرمجاز فعالیت می‌کردند. با این مراکز برخورد شد و پرونده‌ها به مراجع قضایی ارسال شد.

مهری در پایان به خبرنگار ایسنا گفت: باید توجه داشت که فعالیت‌هایی مانند حجامت و سایر اعمال درمانی توسط افراد غیرپزشک در صورتی که توسط پزشک، پرستار یا ماما انجام نشود، تخلف محسوب می‌شود. متأسفانه برخی از این اعمال در خانه‌ها انجام می‌شود که می‌تواند خطرناک و آسیب‌زا باشد و نمونه‌هایی از تقلب و سوءاستفاده نیز در این حوزه وجود دارد. اگر تمام این فعالیت‌ها توسط افراد غیرمتخصص انجام شود، تخلف محسوب شده و طبق ماده ۳ قانون پزشکی، پیگرد قانونی دارد؛ ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا این موارد به مراجع قضایی منتقل شود و برخورد قانونی با مداخله‌گران غیرمجاز انجام شود.

انتهای پیام