به گزارش ایسنا، توسعه اقتصادی زمانی در کشور محقق می‌شود که دانشگاه‌های کشور نیازهای صنعت را شناسایی و آنها را به سمت تولید هدایت کنند، در غیراین صورت ارائه تحقیق و پژوهش‌های تکراری مرهمی برای صنعت کشور نخواهد بود، بلکه موجب افزایش مشکلات در این عرصه می‌شود.
امروزه پژوهش و تحقیق در بدنه صنعت و اقتصاد کشورها رسوخ پیدا کرده است به طوری که پژوهش و تحقیقات کاربردی و عملی نقش چشمگیری در بهبود فضای کسب و کار دارد.
می‌توان گفت دانشگاه مبداء همه تحولات بوده و خواهد بود، با این وجود برای ایجاد چنین تحولاتی باید پژوهش هدفمند و نوآوری‌های علمی به یک فرهنگ و باور عمومی تبدیل شود.
زمانی دانشگاهی پویا و پژوهش‌های آن هدفمند و فناوری‌های آن ارزش آفرین می‌شود که پژوهش‌های انجام شده در خدمت تولید ملی قرار گرفته و نتیجه آن اقتدار کشور در عرصه‌های بین‌المللی شود، بنابراین در پرتو چنین دانشگاهی ارتباط دو سویه و مستمر با صنعت و جامعه برقرار شده و هدفمندی پژوهش و ارزش آفرینی فناوری شکل و قوام می‌گیرد.
دستاوردهای تحقیق و توسعه به طور پیوسته از طریق سرمایه‌گذاری به محصول، فرایند و یا سیستم‌های نوین تبدیل می‌شود و دسترسی به ظرفیت‌های سرمایه گذاری برای کارآفرینان و پژوهشگران افزایش یافته و این عامل مهمی در ایجاد نوآوری و بهره‌برداری از توان فناوری در اقتصاد است.
اجازه نمی‌دهیم هیچ طرح مساله محوری روی زمین بماند
روح‌الله همتی، مدیر پژوهشی دانشگاه شهرکرد در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه دو درصد از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاه تقاضا محورند، اظهار کرد: تعداد زیادی از رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشگاهی کاربردی هستند، یعنی عضو هیات علمی زمینه پژوهشی را به نحوی انتخاب کرده که بتواند از نتایج آن برای حل مشکل و مساله استفاده کند، کاری که در معاونت پژوهشی انجام می‌شود و آنچه در دستور کار کل کشور بوده این است که عدد پایان‌نامه‌های تقاضامحور به بیش از دو درصد برسد.
وی در خصوص تبدیل پایان‌نامه‌ها به نوآوری، افزود: حتی در پیشرفته‌ترین کشورها هم شاید کمتر از ۱۰ درصد پایان‌نامه‌ها در نهایت به نوآوری ختم می‌شود البته این عدد در کشور کمتر است و با استاندارد که ۱۰ درصد بوده همواره فاصله داریم، البته پایان‌نامه‌های تقاضامحور و کاربردی توانایی این را دارند که به فناوری و نوآوری ختم شوند.
همتی ادامه داد: برای رسیدن به آمار بالایی از پژوهش‌ها مشوق‌هایی لازم است که این مشوق‌ها می‌تواند عامل انگیزشی برای حرکت دانشجو و عضو هیات علمی به این سمت باشد، البته اکنون مساله بورسیه صنعت به دانشجویان کمک کرده و انگیزه داده تا با این روش استقبال از پژوهش‌های کاربردی و تقاضامحور افزایش یابد.
مدیر پژوهشی دانشگاه شهرکرد گفت: اعتبار اختصاصی به معاونت پژوهشی مشروط بر تخصیص ۱۰۰ درصدی اعتبارات دانشگاه بوده که ۱۵ درصد از بودجه دانشگاه به حوزه پژوهشی اختصاص دارد، البته معاونت پژوهشی طیفی از وظایف را برعهده دارد یعنی باید از مجلات، پایان‌نامه‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی حمایت کند و از طرفی باید حمایت‌ها مستقیما از پژوهشگران صورت گیرد، البته باتوجه به وظایف ممکن است درصد کمتری را بتوان به پژوهش اختصاص داد.
وی ادامه داد: البته حمایت مالی از موارد مهم و فوریت‌دار در اولویت است که این موارد در قالب طرح‌های مساله محور بوده که همه آنها مورد حمایت مالی قرار می‌گیرند، اجازه نمی‌دهیم هیچ طرح مساله محوری روی زمین بماند مخصوصا طرحی که مشکلی از مشکلات دانشگاه را حل کند، البته در خصوص سایر طرح‌ها نیز اهم و مهم صورت می‌گیرد و بنا به فوریت بخشی از اعتبار توسط بنیاد نخبگان استان و بخشی توسط دانشگاه تامین می‌شود، گرچه گاهی به منظور تامین منابع مالی طرح قراردادهای مشترکی با موسسات داخل یا خارج از استان بسته می‌شود.
مدیر پژوهشی دانشگاه شهرکرد با تاکید بر اینکه پژوهش‌های دانشگاه عمدتا بنیادین هستند، تصریح کرد: پژوهش‌های بنیادین هستند که مرزهای دانش را جابجا می‌کنند و موتور محرک نوآوری به شمار می‌روند، گرچه نوآوری مقوله رقابتی است و ماهیت علوم پایه این است که بازگشت سرمایه بسیار بیش‌تر طول می‌کشد، مثلا نرخ بازگشت سرمایه پژوهش‌های پایه‌ای در ۱۰ سال ۲۵ درصد است که در اینجا وظیفه صنایع حمایت از پژوهش‌های کاربردی و وظیفه فرعی حمایت از پژوهش‌های بنیادین است که باید این حمایت از پژوهش‌های بنیادین از سوی دولت صورت گیرد.
همتی تاکید کرد: خلائی که احساس می‌شود این است که باید اعتبارات را برای پژوهش‌های کاربردی با واسطه از طریق دستگاه‌ها، نهادهای دولتی و صنایع به دانشگاه‌ها بدهیم و در قبال آن فناوری و یا نوآوری مطالبه کنیم، اما در حوزه علوم پایه به دلیل دیربازده بودن و گسترش مرزهای دانش این وظیفه حمایتی کاملا برعهده دولت است و صنایع و نهادهای دیگر وظیفه جانبی و فرعی دارند، در حقیقت پژوهش‌های پایه‌ای سرمایه‌های فردای ما هستند.
وی اضافه کرد: پژوهش پایه‌ای می‌تواند منجر به ایجاد گنجینه دانش شود و این علم تولید شده بعدا به وسیله علوم فنی تبدیل به محصول می‌شود، پس ایده، تولید علم و فناوری و نوآوری زنجیره بوده که مسیر ایده تا تولید علم عمدتا برعهده علوم پایه و از مرحله تبدیل علم تا فناوری برعهده علوم کاربردی و فنی و مهندسی است.
مدیر پژوهشی دانشگاه شهرکرد توضیح داد: مشکلی که اکنون در کشور وجود دارد این است که پژوهش از لحاظ کمیتی مشکل ندارد و مشکلات کیفیتی است زیرا افراد عمدتا به سراغ حاشیه‌زنی ایده‌های قبلی پیش می‌روند، البته وظیفه رسانه‌ها و دانشگاه‌ها فرهنگ‌سازی است باید به نوعی فرهنگ ریسک‌پذیری در دانشجوها ایجاد و تقویت شود، یعنی فرهنگ ریسک پذیری پژوهش در دانشجویان نهادینه شود و به سمت پژوهش‌های کاربردی پیش بروند.
همتی با بیان اینکه اکنون تمایل به سمت پژوهش‌های کاربردی بیش‌تر است، گفت: حتی در حوزه پژوهش‌های بنیادین هم باید موضوعاتی انتخاب شوند که به دغدغه‌های مهم جامعه علمی پاسخ دهد، به عبارتی در پژوهش تنها به جدید بودن آن نباید اندیشیده شود بلکه ضرورت و نیاز آن سنجیده شود، گرچه بودجه حوزه پژوهش محدود است و باید به پژوهش‌ها جهت داد.
به گفته وی، حدود ۳۵ درصد رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشجویی تقاضامحور، مساله‌محور و کاربردی است که باید این آمار افزایش یابد، بخشی از رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی هستند و نمی‌توان آنها را جزو پژوهش‌های کاربردی یا بنیادین قرار داد.
مدیر پژوهشی دانشگاه شهرکرد اضافه کرد: در حال حاضر در معاونت پژوهشی تلاش بر این است که شبکه‌ای از نیازها، مسائل و مشکلات استانی را با کمک بسیج اساتید و دانشجویی احصا کنیم قطعا می‌توانیم آمار رساله‌ها و پایان‌نامه‌های کاربردی را افزایش دهیم.
همتی بیان کرد: در دانشگاه‌ها باید پژوهش کاربردی یا تقاضامحور تعریف کنیم یعنی فردی که پژوهش نیازمحور انجام می‌دهد می‌تواند مهارت‌هایی را فرا گیرد که به یک فرد کارآفرین تبدیل و از این طریق برای جامعه موثر واقع شود، از طرفی وظیفه رسانه‌ها و دانشگاه‌ها ایجاد فرهنگ پژوهش در جامعه است که باید کمک شود تا به سمت حل مشکلات جامعه در قالب پژوهش‌های کاربردی و مساله محور پیش رویم.
مدیر پژوهشی دانشگاه شهرکرد تاکید کرد: اکنون مشکل اصلی در خصوص اینکه پژوهش‌ها کمتر کاربردی می‌شوند یا پژوهش‌ها به سمت تقاضامحور نمی‌روند و یا کمتر وارد فاز نوآوری می‌شوند این است که آیین‌نامه ارتقای مرتبه اساتید آیین‌نامه‌ای کمیت‌محور است و آیین‌نامه‌ای محتواشمار نیست، آیین‌نامه ریل‌گذاری شده به سمت مسیرهای اشتباه پیش رفته است، مثلا از نظر امتیازی سعی شده به مقاله‌های با تعداد نویسنده کم امتیاز بیشتری داده شود و این موجب تک روی و کیفیت نداشتن پژوهش می‌شود، در حقیقت می‌توان گفت زمانی‌که دغدغه کمیت محوری باشد مساله محوری و نیازمحوری در حاشیه قرار می‌گیرد.
همتی خاطرنشان کرد: تا زمانی‌که سیاست‌گذاری‌ها اصلاح نشود این مسیر به همین شکل پیش خواهد رفت، یعنی عضو هیات علمی برای پژوهش طولانی مدت نیاز محور، مساله محور، مشکل‌محور زمان نمی‌گذارد و با توجه به کم بودن تعداد مقالات در مرحله ارتقا می‌ماند.
حدود ۲۰ درصد از رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دانشگاهی به نوآوری ختم می‌شود
همچنین فرشید خیری، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: طبق وظیفه‌ای که سازمان مرکزی دانشگاه آزاد برعهده دارد و براساس سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی موظفیم که پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها براساس سامانه پایش انتخاب شوند، البته موضوعات براساس آمایش منطقه‌ای، سرزمینی، مساله محور بودن و کاربردی بودن انتخاب می‌شوند.
وی افزود: بسیاری از پایان‌نامه‌های دانشجویی در راستای مشکلات استان و کشور هستند و از طریق سازمان‌های مختلف حمایت می‌شوند.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد گفت: دانشگاه آزاد بیان کرده که موضوع پایان‌نامه‌هایی که از سامانه پایش انتخاب شود یک نمره به نمره پایان‌نامه دانشجو افزوده می‌شود، این مساله مشوقی برای دانشجوست تا اگر موضوع از سامانه پایش انتخاب شود یک نمره به رساله دانشجو اضافه می‌شود.
خیری در ادامه بیان کرد: حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها مخصوصا رشته‌های فنی و مهندسی و کشاورزی این قابلیت را دارند که به نوآوری ختم شوند و بتوانند سرمایه‌گذاری را جذب و در نهایت محصولی تولید شود، گرچه ممکن است این قابلیت در رشته‌های علوم انسانی کمتر باشد زیرا آنها بیش‌تر جنبه فناوری دارند.
وی با بیان اینکه دانشگاه آزاد یک موسسه غیرانتفاعی است و از طریق شهریه اداره می‌شود، اضافه کرد: این دانشگاه درصدی از درآمد را به امور پژوهشی اختصاص می‌دهد، یعنی ۱۰ تا ۱۵ درصد از درآمد دانشگاه به امور پژوهشی اختصاص می‌یابد.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد گفت: در دو سال اخیر رشد طرح‌های برون دانشگاهی چندین برابر شده که امید است این امر ادامه‌دار باشد و شاهد ادامه‌دار بودن طرح‌ها در سال‌های بعد باشیم، از طرفی درآمد پژوهشی یک سال اخیر دانشگاه در طرح‌های برون دانشگاهی حدود دو میلیارد تومان بوده است و این حاصل قراردادهایی بوده که با سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی بسته شده است و عهده‌دار بیش‌تر این طرح‌ها هیات علمی‌های فنی و مهندسی بوده که با توجه به توانایی‌طرح‌ها را به انجام رسانده‌اند، خوشبختانه تعامل خوبی با موسسات مختلف در داخل و خارج از استان داریم تا از این طریق بتوان مشکلی از مشکلات سازمان و شرکت خاص برطرف و منجر به ایجاد درآمد شود.
خیری در پاسخ به اینکه آیا فرهنگ پژوهش در جامعه به خوبی شکل گرفته است، تصریح کرد: این موضوع همواره جای کار دارد، خوشبختانه دانشگاه آزاد واحد شهرکرد از حدود ۱۶۰ عضو هیات علمی هشت نفر سرآمد علمی دارد که شش نفر آنها جزو دو درصد دانشمندان دنیا هستند اما ظرفیت بالاتری داریم، از طرفی کشور ظرفیت‌های بالایی دارد اگر از طریق رسانه‌ها و دانشگاه بتوان دانشجو و از دوران دانش‌آموزی شروع و نهادینه کنیم یاد دهیم تا این مساله در دانشگاه بارور شود.
وی تاکید کرد: اگر از ابتدا و پایه دانش‌آموز پرسشگر بار بیاید و به دنبال رفع مساله باشد در دوران دانشجویی هم تداوم پیدا می‌کند، البته هنوز جای کار است با اینکه اعتقاد دارم جامعه ما ظرفیت بسیار بیشتری دارد که لازم است امید را در جوانان ایجاد کنیم که توانایی‌های زیادی دارند، حتی دانش‌آموزان دوره دبیرستان و یا دانشجویان ترم‌های پایین‌تر را می‌توان در استارتاپ‌هایی که از سوی دانشگاه برگزار می‌شود شرکت داد و این امر موجب می‌شود آنها به سمت پژوهش حرکت کنند و این افراد در معرض پژوهش قرار گیرند، حتی می‌توان گفت باید مساله‌محوری از دوران ابتدایی شروع شود، برای دانش‌آموزان اردوهای علمی گذاشته شود و این موضوع می‌تواند ورودی به عرصه پژوهش باشد تا احساس مفید بودن فرد در جامعه احساس شود.
انتهای پیام
نظرات