حجت‌الاسلام و المسلمین حسین شریعت‌تبار در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت شهادت امام هادی(ع)، در خصوص دوران امامت این حضرت اظهار کرد: دوران امام هادی(ع)، دوران حضور فرقه‌ها و نحله‌هایی مانند مجسمه، مفوضه، اهل حدیث، اشاعره و معتزله بوده است. این مذاهب و نحله‌ها توانستند با ایجاد شبهاتی در زمینه مسائل اعتقادی، جامعه شیعی را تا حدودی دچار تردید و تشویش کنند.
وی افزود: امام هادی(ع) در مقابل این اندیشه‌های فاسد و غیرواقعی به تبیین صحیح باورهای دینی پرداخت و توانست شیعیان را از افتادن در شبهات نحله‌ها و مذاهب کلامی رهایی دهد. همچنین در میان این فرقه‌ها، معتزله و اشاعره که در اواخر قرن اول هجری پدیدار شد و در طول تاریخ اسلام سهم عمدهای در درگیریهای فکری جامعه اسلامی داشتند.
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: اهداف این گروه‌ها، جدا کردن مردم از اندیشه‌های صحیحی بود که از سوی امام هادی(ع) در زمینه مسائل اعتقادی بیان می‌شد. اهل حدیث نیز به علت حمایت متوکل عباسی از آن‌ها و قرار گرفتن در پست‌های سیاسی و فرهنگی دولت، باورهای فقهی و اعتقادی خود را در جامعه اسلامی نشر داده و از این طریق جامعه را نسبت به سنت و سیره حقیقی پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) دچار شک و تردید می‌کردند.
وی خاطرنشان کرد: عمده مشاجره مذاهب در عصر امام هادی (ع) در موضوع توحید بود. توحیدشناسی در ۲ محور صفات خداوند و نفی هرگونه مشابهت میان خداوند و مخلوقات مورد گفتگوی مذاهب و نحله‌ها بوده است. معتزله با توجیه مسائل دینی مانند توحید در پرتو عقل، به تحلیل و توجیه آن پرداخته و گاهی راه افراط را نسبت به تحلیل این مسائل طی می‌کردند. در باب توحید، گاهی صفات متضادی را به خدا نسبت داده و گاهی از او سلب می‌کردند.
شریعت‌تبار عنوان کرد: این حرکت برای جامعه شیعی که خود رهبر دینی داشت قابل پذیرش نبود. توصیف خدای متعال بر مبنای عقل به تنهایی از سوی جریان اعتزال، موجب سرازیر شدن پرسش‌های زیادی در زمینه توحید شد. امام هادی(ع) نیز در مقابله با این فرقه‌ها با تکیه به براهین عقلی و قرآنی و با استفاده از روش معتدلی به تبیین و تفسیر صحیح صفات خدای متعال پرداختند.
وی بیان کرد: از نگاه امام هادی(ع)، معرفت‌شناسی حقیقی به خداوند، خارج از محدوده عقول است و عقول خردورزان، برای شناخت حقیقی خداوند سرگردان و رسیدن به ژرفای شگفتی مرتبه وجودی و بلندای منزلت او برای آنان غیرممکن است.
این کارشناس مذهبی اظهار کرد: امام هادی(ع) در مقابل این نحله دینی نیز موضع گرفته و با اقامه برهان بر پایه عقل و شرع و سیره نبوی، خداوند را از هر نوع تشبیه و صفات مادی مبرا ساخت و عقاید مشبهه و مجسمه را واهی، بی‌اساس و باطل شمرد.
وی اضافه کرد: در حدود ۲۱ حدیث که برخی مفصل است، از امام هادی(ع) نقل شده که همه تاکید بر این دارد که امام در مقابل فرقه‌ها از موضع تنزیه، با تکیه بر ادله عقلی و نقلی دفاع کرده است. ایشان تنها راه توحیدشناسی را شناخت و معرفت به ذات باری تعالی می‌داند چنان‌که وقتی از حضرت درباره کمترین مرحله شناخت خداوند سوال شد ایشان اقرار به یکی بودن و عدم شبیه و نظیری برای خداوند را کمترین مرحله از معرفت‌شناسی شمرد و پروردگار را قدیم، ثابت، موجود و همیشگی معرفی کرد.
شریعت‌تبار تصریح کرد: امام هادی(ع) در گفتاری دیگر چشم‌ها و زبان‌ها را عاجز و قاصر از درک و توصیف حقیقی خدا برشمرد و در علت آن به نامتناهی بودن خدای سبحان اشاره کرده و آن را از حد پذیری برتر دانست.
انتهای پیام
نظرات