در همین راستا نشستی با موضوع «بزرگترین مشکل تئاتر مشهد» در تحریریه ایسنا با حضور محمد نیازی، کارگردان تئاتر؛ احسان محسنی‌ثانی، حامی تئاتر و سیدحبیب قاآنی، منتقد تئاتر برگزار و به چالش‌ها و دغدغه‌های تئاتر مشهد پرداخته شد که مشروح آن در ادامه خواهد آمد.
تئاتر برگ برنده مشهد است
سید حبیب قاآنی منتقد تئاتر، در این رابطه گفت: مشهد از شاخص‌های ویژه‌ای برخوردار است اما در حوزه موسیقی، تولید فیلم و سینما هیچ فعالیتی در سطح شهر صورت نمی‌گیرد و تنها تئاتر است که به فعالیت خود ادامه می دهد. آمار ثبت شده در سایت گیشات که فروش بلیت تئاتر مشهد را برعهده دارد نشان می‌دهد که تنها ۱۶ تا ۱۷ هزار شماره تماس در این سامانه به ثبت رسیده است و این عدد برای تئاتر مشهد خوب نیست؛ این موضوع نشان می‌دهد که ما در تبلیغات و اطلاع‌رسانی نمایش‌ها خلأ و مشکلاتی داریم.
این منتقد تئاتر در پاسخ به این سوال که آیا متولیان و مسئولان فرهنگی شهر دغدغه تئاتر را که برگ برنده شهر است دارند یا نه؟ گفت: مسئولین در مشهد تنها زمانی که نمایشی به جشنواره راه پیدا می‌کند خودی نشان می‌دهند و حضور دارند، این در صورتی است که هنگام تولید و اجرای نمایش‌ها مشارکتی از سمت آن‌ها وجود ندارند. اینجا سوال پیش می‌آید که آیا تا به حال مسئولین اقداماتی انجام داده‌اند تا تئاتر در سبد فرهنگی خانوارهای مشهدی قرار گیرد!
قاآنی تصریح کرد: تنها دغدغه هنرمندان مشهد این است که اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، شهرداری و دیگر نهادهای مشهد چالشی ایجاد نکنند و مانع جدیدی سر راه هنرمندان قرار ندهند. به عنوان مثال می‌توان عدم دغدغه مسئولین برای تئاتر شهر را آغاز پروژه تئاتر شهر مشهد توسط شهرداری و سپس رها کردن آن بدون هیچ‌دلیلی دانست.
مسئولین فرهنگی باید فرصت دیده شدن را به یک اندازه در اختیار هنرمندان قرار دهند
این منتقد تئاتر با بیان اینکه مسئولین باید به هنرمندان دیگر نیز بها داده و اجازه دهند تمام هنرمندان دیده شوند، عنوان کرد: در مشهد اجازه برگزاری کنسرت داده نمی‌شود و مردم نیز با این مورد به نوعی کنار آمده‌اند، اما در ادامه باید به تئاتر به عنوان یک هنر زنده در این شهر توجه شود. دغدغه من همشهریانم هستند؛ چراکه سالن‌های نمایش به گونه‌ای توزیع شده‌اند که برخی مناطق هیچ دسترسی به سالن‌های نمایش ندارند.
وی ادامه داد: این در صورتی است که هنرمندان تئاتر مشهد نمایش‌های متعدد در ژانرهای مختلف در قالب نمایش‌های کودک، کمدی، پرفورمنس، نمایش‌هایی برگرفته از متون ایرانی و خارجی را روی صحنه می‌برند و می‌توان دید که هنرمندان زیادی در این شهر در حال فعالیت هستند، اما با مراجعه به مجموعه فرهنگی شهر متوجه می‌شویم که تنها چند کارگردان در نظر مسئولین مورد توجه‌اند و متاسفانه دایره کوچکی توسط مسئولین ترسیم شده است که اجازه ورود به سایر هنرمندان را نمی‌دهد.
این منتقد تئاتر در خصوص اینکه چالش بزرگ تئاتر شهر مشهد عملکرد مدیران و مسئولین فرهنگی شهر است، تصریح کرد: تئاتر مشهد در حوزه هنرمندان هیچ مشکل و چالشی ندارد و همگی حرفه‌ای به فعالیت خود ادامه می‌دهند، به اعتقاد من بزرگترین مشکل تئاتر مشهد بی‌توجهی مسئولین فرهنگی به تئاتر است و یکی از مطالباتی که از مسئولین دارم این است که در نشستی خبری اقداماتی که برای تئاتر شهر و یا حمایت‌هایی که از بخش خصوصی انجام داده‌اند را تشریح کنند.
قاآنی افزود: ما در مشهد نزدیک به ۱۱مجموعه فرهنگی داریم که در ابتدای هر سال بودجه‌ای به این سازمان‌ها تخصیص می‌یابد، اما هیچ کس نمی‌داند که این بودجه‌ها صرف انجام چه کاری می‌شود، به عنوان مثال شهروندان باید بدانند که بودجه فرهنگی مجموعه فرهنگی شهرداری مشهد صرف چه کاری شده است؛ به عقیده من این موضوع چالش اصلی تئاتر مشهد است .
وی با اشاره به اینکه باید بخشی از بودجه مالی نهادهای فرهنگی صرف تولید تئاتر مشهد شود، گفت: هنرمندان مشهدی برای تئاتر شهر تلاش می‌کنند، اما تهیه امکانات نمایشی و سالن‌های نمایش جزو وظایف هنرمند نیست؛ همانطور که می‌دانیم سینما اقتصاد قوی‌تری نسبت به تئاتر دارد و قانع کردن بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در تئاتر کاری دشوار است.
این منتقد تئاتر اضافه کرد: در تئاتر نمایش‌ها نهایتا یک ماه روی صحنه هستند اما سینما اینطور نیست، باید بخشی از بودجه مالی نهادهای دولتی فرهنگی و هنری به تولید تئاتر اختصاص پیدا کند. مدیران فرهنگی باید از تمام کارگردانان و هنرمندان حمایت کنند و جنبه حمایتی نهادهای دولتی کمی گسترده‌تر شود تا آثار متنوعی برای تمام سلیقه‌ها تولید شود.
وی در خصوص اینکه شهرداری می‌تواند با نصب تابلوی اعلانات در سطح شهر به تبلیغات نمایش‌های روی صحنه کمک کند، گفت: شهرداری مشهد جدا از حمایت مالی می‌تواند تابلوی اعلاناتی در سطح شهر نصب کند و مردم متوجه شوند که چه نمایش‌هایی در حال اجرا هستند مانند پرچم‌هایی که در ایام مراسم مذهبی در سطح شهر نصب می‌شود.
قاآنی با اشاره به وظیفه رسانه در حمایت از گروه‌های تئاتری عنوان کرد: تمام اعضای رسانه فعالیت خود را به درستی انجام می‌دهند. به عقیده من اعضای رسانه باید خود را در قامت یک هنرمند ببینند و به واسطه دسترسی راحت‌تری که به مدیران و مسئولین دارند، پیگیر مطالبات باشند و اجازه فراموشی و نادیده گرفته شدن تئاتر را ندهند؛ همینکه یک نمایش در شهر تولید می‌شود قابلیت خبری دارد و باید به آن پرداخته شود.
تئاتر هنری بدون مرز است
محمد نیازی، کارگردان تئاتر نیز در این میزگرد با بیان این مطلب که باید به هنر و تئاتر احترام گذاشته شود، عنوان کرد: ما ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا برای روح تئاتر و هنر احترام قائل هستیم یا نه و زمانی که بتوانیم به این مسئله پاسخ دهیم باقی مسائل نیز برطرف می‌شود.
وی در خصوص اینکه دغدغه امکانات و نبود زیرساخت‌های لازم باعث می‌شود که مخاطب کمتر مورد توجه قرار گیرد، اضافه کرد: تا زمانی که به تئاتر احترام نگذاریم به مواردی از جمله زیرساخت‌ها در این حوزه، گروه و تماشاچی نیز احترام گذاشته نمی‌شود که این مورد باعث به وجود آمدن مشکلات زیادی در این حوزه می‌شود. پس از ۱۵سال سابقه کار تئاتر در مشهد بخش خصوصی برای اجرای تئاترم از من حمایت می‌کند، اما آیا باقی هنرمندان این حمایت را دارند؟
این کارگردان تئاتر ادامه داد: امکانات خوبی برای اجرای نمایش‌ها در مشهد وجود ندارد با اینکه می‌توان گفت پس از تهران، مشهد قلب تپنده تئاتر در کشور است و هنرمندان بزرگی در این شهر حضور داشته‌اند که در حال حاضر مهاجرت کرده‌اند و یا نمایش‌های بزرگی را در تهران به روی صحنه می‌برند. در نهایت باید گفت که نبود زیرساخت‌های لازم برای اجرای نمایش باعث می‌شود، مخاطب آخرین حلقه مورد توجه فعالان تئاتری و به خصوص کارگردانان تئاتر باشد.
نیازی با اشاره به اینکه تئاتر مشهد قابل مقایسه با سایر استان‌های کشور نیست، عنوان کرد: در شهرهای دیگر چیزی به نام اجرای عموم تئاتر وجود ندارد، این در حالی است که تئاتر مشهد از سایر استان‌های کشور جلوتر بوده و این مورد تنها به دلیل همت هنرمندان این شهر است و تعداد بالای آثار در جشنواره‌ها و تعداد آثار روی صحنه نشان‌دهنده این موضوع است.
وی ادامه داد: به عقیده من باید تئاتر مشهد تنها با تئاتر تهران مقایسه شود و تنها در زمان مقایسه می‌توان متوجه شد که چه میزان تفاوت بین تئاتر مشهد و تهران وجود دارد؛ در تهران امکانات بیشتری برای هنرمندان وجود دارد و حتی ارزشی که برای تئاتر قائل می‌شوند در سطحی متفاوت با تئاتر مشهد است.
نیازی در خصوص عدم حمایت ارگان‌های مختلف دولتی از تئاتر به عنوان یک کار فرهنگی، گفت: در این حوزه ابتدا ما نیاز داریم که یک ساختار مشخص تعریف شود. در مشهد ارگان‌هایی چون اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد، مرکز آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، حوزه هنری انقلاب اسلامی خراسان رضوی، سپاه، سازمان تبلیغات اسلامی خراسان رضوی را داریم که مسئولیت اقدامات فرهنگی شهر را بر عهده دارند، اما تا به امروز برای تئاتر به عنوان یک کار فرهنگی چه اقدامی انجام داده‌اند؟ من به عنوان یک کارگردان تئاتر از ابتدای شروع حرفه‌ای تئاتر در مشهد شاهد تغییر تعداد زیادی مدیرکل و معاونت فرهنگی در این شهر بوده‌ام، اما چرا چیزی تغییر نمی‌کند و چرا کسی برای تئاتر قدم درستی در این شهر بر نمی‌دارد؟
مشکلات تئاتر مشهد بنیادی است
وی اضافه کرد: متاسفانه در این سال‌ها متوجه شدیم که ساختار تغییری نمی‌کند، از سال ۱۳۹۵ تلاش کردیم تا با تبلیغات و اقدامات رسانه‌ای تئاتر را در مشهد به صورت گسترده به مردم معرفی کنیم تا مشهدی‌ها بدانند در شهر چیزی به نام تئاتر نیز وجود دارد. ما در حال حاضر ۲ سال است که در مشهد انجمن نمایشی نداریم و همچنان در حوزه سالن‌های نمایش با ضعف شدیدی رو به‌رو هستیم. این موارد همگی نشان از مشکلات ریشه‌ای و بنیادی تئاتر در مشهد است.
نیازی در خصوص ارائه راهکارهایی برای حل مشکلات تئاتر در مشهد عنوان کرد: در جلسات متعددی ایده‌هایی برای حل مسئله با مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و معاونت‌های شهرداری مشهد ارائه شد، اما متاسفانه هیچ اتفاقی رخ نداده است. نبود امکانات کافی در مشهد باعث شده است که تئاتر در این شهر محترم و جدی تلقی نشود.
مشهد مردم تئاتردوستی دارد
این کارگردان تئاتر با اشاره بر اینکه مردم مشهد مردمی تئاتردوست هستند، بیان کرد: خوشبختانه در دی‌ماه تب تئاتر بسیار بالا است و گروهای قدیمی‌تر تئاتر مشهد روی صحنه هستند، مردم مشهد مردم تئاتردوستی هستند و این مسئله را در نمایش‌هایی که به روی صحنه برده‌ام لمس کرده‌ام. نبود سالن و مکان مشخص در مشهد وضعیت را بدتر کرده؛ چراکه مخاطب نمی‌داند که برای دیدن تئاتر باید به کدام سالن مراجعه کند.
نیازی در خصوص مهاجرت هنرمندان تئاتر مشهد گفت: این مسئله خصوصی بوده و ممکن است هر هنرمندی برای پیشرفت در حوزه کاری خود مهاجرت کند، به عقیده من باید به این قضیه از این زاویه نگاه کنیم که من کارگردان ممکن است برای کسب تجربه به شهرهایی از جمله تهران مهاجرت کنم و پس از کسب تجربه دوباره به مشهد بازگردم. هنر مرز ندارد و هر هنرمندی می‌تواند مهاجرت کند.
وی ادامه داد: اگر شرایط و وضعیت شهر خوب باشد چرا باید مهاجرت کرد، یکی از دلایلی که امروزه هنرمندان مهاجرت می‌کنند بحث دیده شدن و پیشرفت است، در صورتی که با فراهم کردن شرایط مناسب هنرمندان می‌توانند در شهر خود به فعالیت‌شان ادامه دهند.
نیازی در خصوص حمایت رسانه از تئاتر مشهد گفت: از رسانه‌ها توقع می‌رود که تئاتر را به عنوان یک رویداد مهم و در شان خود تئاتر منعکس کنند و در این راستا پیگیر مطالبات فعالان این حوزه از مسئولان و مدیران فرهنگی شهر باشند و اجازه فراموشی پروژه هایی مانتد پروژه تئاتر شهر را به مسئولین ندهیم.
سالن‌های نمایش در مشهد باید در شان مخاطبان باشد
در ادامه نشست احسان محسنی‌ثانی، حامی تئاتر مشهد با اشاره به شکل گیری مجموعه فراهنگ در حمایت از تئاتر مشهد اظهارکرد: مجموعه ما تقریبا از سال ۱۳۹۳و ۱۳۹۴ فعالیت رسانه‌ای خود را آغاز کرده و در بحث جشنواره فیلم فجر نیز حمایت‌هایی را انجام داده است.
وی در خصوص اینکه تئاتر مشهد ظرفیت پیشرفت و بهبود را دارد، گفت: سینما اقتصاد قوی‌تری نسبت به تئاتر دارد و حرف اول را می‌زند. تئاتر به عنوان یکی از ارکان اصلی هنر شناخته می‌شود و با ورود به این حیطه متوجه شدیم که ظرفیت و پتانسیل خوبی برای بهبود شرایط تئاتر وجود دارد و متاسفانه از آن غافل بوده‌ایم؛ به همین دلیل کار اصلی را از مشهد آغاز اما همیشه سعی کرده‌ایم نگاهی کشوری و منطقه‌ای داشته باشیم. معتقدم تئاتر مشهد قابلیت مطرح شدن در کشور را دارد.
ما به دنبال حمایت از گروه‌های آسیب دیده تئاتری هستیم
محسنی با بیان این مطلب که مجموعه ما با هدف کمک به هنرمندان آسیب دیده شکل گرفت، بیان کرد: در مقوله تئاتر سعی کرده‌ایم به هنرمندانی که به واسطه شیوع کرونا آسیب دیده‌اند کمک کنیم، آن‌ها را مورد حمایت قرار دهیم و به صورت ریشه‌ای مشکلات را حل کنیم. از چندین ماه گذشته در حال پیگیری هستیم تا بتوانیم یکی از بزرگترین سالن‌های بلک باکس نمایش را در مشهد بسازیم که طراحی‌های سازه آن نیز به صورت کامل انجام گرفته است.
وی خاطرنشان کرد: اگر ارگان‌هایی مانند اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهرداری مشهد و ... برای برداشتن موانع از ما حمایت کنند، یکی از بزرگترین سالن‌های بلک باکس نمایش در مشهد را خواهیم داشت که به یکی از بزرگترین سالن‌های اجرایی کشور تبدیل می‌شود.
این حامی تئاتر افزود: قرار است در این مجموعه در صورت ساخت به مباحث آموزشی نیز پرداخته شود. در کنار اجرا و آموزش تئاتر نیز هنرمندان تئاتر مورد حمایت قرار خواهند گرفت و به لحاظ مالی استقلال پیدا خواهند کرد. در نظر داریم تا در این مجموعه با برگزاری گالری‌ها آثار هنرمندان در معرض دید قرار گیرد و به فروش گذاشته شوند. همچنین تلاش می‌کنیم تا تئاتر در مشهد تا چند سال آینده پویا و مستقل باشد وهنرمندان از لحاظ مالی توانمند شوند.
محسنی با اشاره به اینکه ما به دنبال حمایت مالی نهادهای دولتی نیستیم، اظهارکرد: اگر همکاری لازم از سوی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و شهرداری مشهد برای ساخت سالن نمایش صورت گیرد ظرف ۳ تا ۶ ماه آینده بزرگترین سالن نمایشی در مشهد با آخرین استاندارد ساخته و افتتاح خواهد شد. ما به هیچ عنوان به دنبال حمایت‌های مالی نهادهای دولتی برای ساخت این سالن نمایش نیستیم.
وی با اشاره به اینکه تولید نمایش‌ها متناسب با سلیقه مخاطب می‌تواند باعث حرکت چرخه اقتصادی شود، گفت: به عقیده من ورود نکردن نهادهای دولتی اتفاق خوبی است و تجربه نشان داده است که خروج نهادهای دولتی و ورود بخش خصوصی شرایط را بهتر کرده است، چراکه با این اتفاق نمایش‌ها با سلیقه مخاطب اجرا می‌شوند و در این صورت است که چرخ اقتصاد به حرکت می‌افتد. باید گفت که با داشتن زیرساخت درست، تولید آثار فاخر و سالن‌های نمایش مناسب، نمایش‌ها مخاطب خود را پیدا می‌کنند.
احترام به مخاطب با سالن‌های نمایش استاندارد
محسنی در خصوص نبود سالن‌های مناسب نمایش در مشهد گفت: زمانی که مخاطب برای تماشای نمایشی باید از راهروهای تاریک و نامناسب عبور کند تا به سالن نمایش برسد حس تحقیر شدن را تجربه می‌کند و شانی برای مخاطب در نظر گرفته نمی‌شود؛ همین مورد یکی از دلایلی بود که باعث شد گروه ما به سالن‌های نمایش توجه کند، چراکه اگر سالن‌های نمایشی خوب و مناسبی داشته باشیم مخاطب نیز برای حمایت از این هنر سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
این حامی تئاتر مشهد گفت: با انجام یک نظرسنجی از شهروندان می‌توان دریافت که بسیاری از مردم از اجرای تئاتر در مشهد اطلاعی ندارند و نمی‌دانند که نمایش‌ها کجا اجرا می‌شود. به این دلیل که از نظر اقتصادی زیرساخت‌ها فراهم نیست، نمی‌توان تبلیغاتی هم انجام داد. ما در حال حاضر روی زیرساخت‌ها کار می‌کنیم و بعد از آماده شدن زیر ساخت‌ها روی تبلیغات کار خواهیم کرد.
محسنی در خصوص اینکه آیا حمایت‌هایی که از تئاتر مشهد صورت می‌گیرد مشابه سایر استان‌های کشور است، اظهار کرد: مشهد از لحاظ فرهنگی، اقتصادی و مذهبی متفاوت از سایر شهرها است. در کشور تنها صحبت مشهد و تهران است، تمام تلاش ما براین است تا بتوانیم با تئاتر تهران رقابت کنیم و زائران و مسافرانی که وارد مشهد می‌شوند را با کالاهای فرهنگی شهر آشنا کنیم.
وی ادامه داد: به نظر من باید هنرمندان تئاتر مطالبه‌گری داشته باشند و با حضور در جامعه و کنار گذاشتن انزوا به بهبود شرایط تئاتر در مشهد کمک کنند.
انتهای پیام
نظرات