تیتر روزنامه اطلاعات به تاریخ ۲۵ آذر۱۳۰۴ را می‌خوانم:«مجلس مؤسسان در تکیه دولت تشکیل شد»، ثقة‌الاسلام به پای دار رفت و فریاد زد: «زنده باد آزادی». تیتر غم‌باری از پایان مشروطه و گلوله توپ روسی که به مجلس نوپا نشست:« روز عاشورا سربازان روس، مجاهدان را دار زدند» همراه با تصاویری از قزاق‌های روسی پای چوبه دار. کشته شدن «یوسف سجودی»، قهرمان بوکس گیلان (روشنفکر، ۱۳۵۰/۰۱/۲۳)، تصویر جلد مجله موزه‌ها با اشعاری فارسی تهذیب شده در فروردین ۱۳۶۰، مجله گزارش روز به تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۱۳۵۸ با تصویری از امام خمینی و دکتر علی شریعتی. سال نوزدهم، شماره ۹۴۳ مجله کیهان بچه‌ها به قیمت پنج ریال که اردیبهشت ۱۳۵۴ چاپ شده است، مجله سروش، کیهان ورزشی، مجله فکاهیون با تیتر (ابرقدرت‌ها جهان را بین خود تقسیم کرده‌اند) به قیمت ۱۰۰ریال که اردیبهشت سال ۱۳۶۳ منتشر می‌شد.
این‌ها بخشی از مجلات قدیمی به نمایش درآمده در «موزه مطبوعات رشت » است. بخشی از تاریخ پر رمز و راز کشوری که تمدن هزاران ساله‌اش لای ورق‌ها جامانده است. با ورق زدن برگ‌های این صفحات، به کرات می‌توان تکرار تاریخ را خواند.
موزه مطبوعات رشت به همت یکی از فرهیختگان رشت که مجموعه‌ای از مطبوعات ارزشمند را در اختیار دارد و با مجوز اداره کل میراث فرهنگی گیلان، چهارم بهمن ماه سال گذشته رسما افتتاح شد. حالا در خیابان سعدی و پیش از آنکه وارد محدوده تاریخی مرکز گیلان شوید، کافی است به موزه‌ای متفاوت بروید که تاریخ این شهر و کشور را لابه‌لای کاغذهای قدیمی نهفته دارد. کافی است با ورق زدن هر مجله، یاد روزنامه خواندن‌های کمتر از ۱۰سال پیش را تجربه کنید که بوی کاغذ و جوهر حس نوستالژیکی برای نسل دهه ۶۰ و ۷۰ را داشت.
ساختمان اجاره‌ای «موزه مطبوعات» میزبان، بیش از ۲۰۰ عنوان نشریه است که برخی از نشریات نایاب بوده و نسخه‌های معدودی از آن در انبار آرشیو موزه نگهداری می‌شود. در این موزه، مجله، روزنامه و فصلنامه‌هایی است که روزگاری مهمترین منابع خبری محسوب می‌شدند. روزگاری که هنوز فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال، عرصه را بر روزنامه‌های کاغذی تنگ نکرده بودند و همین عامل انگیزه‌ای می‌شود تا «محمدرضا میرفتوحی»، حاصل سال‌ها تلاش خود برای نگهداری و آرشیو مجلات قدیمی را در قالب یک موزه در معرض دید عموم قرار دهد.
و اینجا در موزه مطبوعات به یقین درمی‌یابم که «موزه‌ها روایت رنج‌ها و زیبایی‌ها هستند، روایت اینکه آدمی چگونه از رنج‌ها گذر کرده و زیبایی را برگزیده تا بتواند سختی‌های زندگی را تاب آورد و حاصلش بشود فرهنگ و دانش. موزه تماشای این زیبایی‌هاست تا امید و آرامش را برای زندگی بهتر به دست آوریم.»
محمدرضا میرفتوحی متولد ۱۳۴۷ و دانش‌آموخته‌ی سینما در دانشگاه سوره است. او از هنرمندان موفق گیلانی است که با ساخت فیلم‌هایی همچون؛ ساغریسازان، فراموش شدگان، جوکول، رمضان در گیلان و... برای اعتلاء فرهنگ گیلان گام‌های اساسی برداشته و حالا با راه‌اندازی موزه مطبوعات، برگ‌های دیگری از این تلاش فرهنگی را به نمایش گذاشته است. حالا هر برگ از مجلات و روزنامه‌های قدیمی را که در این موزه ورق می‌زنید، بخشی از تاریخ هنر ایران و گیلان را می‌توانید احصا کنید.
او تلاش دارد از لابه لای اخبار و مطالب این جراید، چهره‌ها و مفاخری که هرکدام به نوعی به اعتلای این سرزمین کمک کرده‌اند، معرفی نماید. چهره‌هایی که اثری از خود به جا گذاشته‌اند، ولی نامشان در تاریخ گم شده است. به عنوان نمونه، اینکه بدانید «فاطمه توانایی»، متولد محله بادی الله رشت، در مجله زن روز ۱۶ اسفند سال ۱۳۴۸ به عنوان پرستار نمونه کشور معرفی می‌شود، موجب فخر هر گیلانی است. پرستاری که در طول خدمتش تنها ۶ روز به مرخصی رفته بود.
میرفتوحی در گفت‌وگو با ایسنا، پیرامون انگیزه‌اش برای راه‌اندازی موزه مطبوعات می‌گوید: برپایی موزه مطبوعات زمانی پاگرفت که فضای مجازی و درپی آن ایجاد شبکه‌های گسترده اجتماعی، به تدریج جای نشریات کاغذی را گرفتند و آن ارتباط ارزشمند را به گوشه تاریخ راندند. البته منکر مزایای فناوری‌های جدید در استقبال گسترده از رسانه‌های جدید نیستم. ولی یادمان باشد که کار را کسی انجام داد که شروع کننده آن بوده است. نباید فراموش کنیم، در هر صفحه کاغذی از یک مجله یا روزنامه، تلاش سال‌ها، روزنگارانی نهفته است که با کمترین امکانات تلاش داشتند اخبار درست را به اطلاع خوانندگان رسانده و موجب باروری اندیشه جامعه شوند. بنابراین موزه مطبوعات به این نیت پاگرفت تا تاریخ جراید را پاس بدارد و جایگاه معتبری برای پژوهشگرانی باشد که از نشریه کاغذی خاطره دارند.
وی می افزاید: جراید در گذشته در بالابردن فرهنگ عمومی و آگاهی ملت‌ها در هر زمان و دوره‌ای نقشی عمیق و ماندگار داشته‌اند. بسیار اتفاق افتاده که کارکرد یک خبر و رپرتاژ در روزنامه به برانگیختن احساسات و افکار عمومی جامعه منجر گشته و موجی برای همبستگی بین افراد برای رسیدن به آرمانی مشترک را ایجاد کرده است.
مدیر موزه مطبوعات اضافه می‌کند: در این موزه تلاش بر این است که با پیدا کردن و بزرگنمایی این نقطه‌های عطف تاریخ به حس و حال تاریخ پسند مخاطبین کمک شود و گذشته گلچین شده در قالب پوسترهایی از مطالب جراید به نظر بازدیدکنندگان برسد.
میرفتوحی، با اشاره به اینکه از دوره نوجوانی به مطالعه روزنامه و مجلات به ویژه در حوزه ورزش و سینما، علاقمند بوده می‌افزاید: پس از خرید و مطالعه هر مجله، آنها را به دقت نگهداری و آرشیو می‌کردم و اکنون بیش از ۲۰۰ عنوان نشریه دارم. البته برخی از شماره‌ها کامل نیست و تلاش دارم سری کامل هر مجله را تهیه کنم.
وی ادامه می‌دهد: به نظرم با شروع دوره جدیدی از رسانه‌های مجازی، ایجاد مکانی برای نگهداری گذشته نوستالژیک نشریات، امری ضروری بود. بنابراین تلاش کردم مهمترین و تاثیرگذارترین و البته کمیاب ترین جراید یکصدسال گذشته را به نمایش بگذارم.
میرفتوحی اضافه می‌کند: وسعت و فضای فعلی موزه مطبوعات که یک مکان اجاره‌ای است، اجازه نمایش تمام آرشیو را به من نمی‌دهد و امیدوارم بتوانم با ارتقاء سطح کیفی این موزه، این فضا را به یکی از تاثیرگذارترین مراکز فرهنگی رشت تبدیل کنم.
مکان فعلی موزه مطبوعات، واقع در خیابان سعدی، مابین کوچه های پورنقاشیان و میخچی، و در طبقه اول پاساژ میخک قرار دارد. هرچند این موزه به مرکز شهر و بناها و مکان های تاریخی همچون موزه پست نزدیک است، اما به دلیل فقدان تابلوی راهنمای گردشگری، هنوز برای بسیاری از علاقمندان به تاریخ مطبوعات و گردشگران ناشناخته است.
اگرچه در زمان افتتاح این مجموعه فرهنگی، مدیرکل میراث فرهنگی وعده داد که تابلوهای راهنما و معرفی سردر را با همکاری مدیریت شهری نصب خواهد کرد، ولی هنوز این وعده محقق نشده و نامه درخواست در پیچ و خم اداری باقی مانده است.
موزه مطبوعات رشت، به عنوان دومین موزه مطبوعات در کشور، روایت رنج و تلاش محمدرضا میرفتوحی در جمع‌آوری تاریخ فرهنگ شهری است که اکنون هم به لحاظ تعدد رسانه پس از تهران مقام دوم را در کشور دارد. اما موزه مطبوعات رشت برخلاف موزه مطبوعات شهر تبریز، با حمایت‌های دولتی و در یک ساختمان تاریخی ایجاد نشده است. به همین دلیل هم باید تلاش‌های این هنرمند- که به همت خویش متکی بوده- از سوی متولیان فرهنگی گیلان ارج بیشتری نهاده شود.
انتهای پیام
نظرات