ستاره «فروغ» از وقتی روبه افول رفت که کاربری آموزشی‌اش را از دست داد. تن  فرتوت و کهنسال قدیمی‌ترین مدرسه دخترانه کشور در رشت، بیش از آنکه از نامهربانی‌ها رنج بکشد، از وعده‌های مکرر خسته شده است. قدیمی‌ترین ساختمان مدرسه‌ای که به سبک نوین ساخته شد، در رشت قرار دارد.

مدرسه دخترانه فروغ رشت، هم به لحاظ ساختمان بنا و هم دانش آموختگانش یک استثنا است. مدرسه فروغ رشت در سال ۱۲۸۴ (و به روایتی۱۲۷۴) توسط یک انجمن خیریه آمریکایی در محله آفخرای رشت، ویژه تحصیل دختران ساخته شد. آن هم در شرایطی که تحصیل به سبک نوین تازه در کشور پاگرفته بود و عمدتا در ساختمان‌های استیجاری کلاس‌های درس برپا می‌شد.

مدرسه فروغ رشت، بعد از مدرسه‌ای که «طوبی آزموده» در تهران بنا نهاد، دومین مدرسه به سبک نوین است. مدرسه آزموده چندی پس از تاسیس به آتش کشیده شد و بعدها مدارس دیگری همچون «ژاندارک» روی کار آمدند. ولی فروغ ۵۰ سال زودتر از ژاندارک در شهری بسیار دورتر از پایتخت ساخته شد. سال۱۲۸۴ خورشیدی نخستین بار بانویی به نام«شولر»، به رشت آمد و آموزشگاهی برای تحصیل دختران دایر کرد.

این مدرسه که در ابتدا دروس خانه‌داری، خیاطی و کودکیاری به دختران می‌آموخت، در سال ۱۳۱۲ توانست مجوز دبیرستان را دریافت کند. در شهریور  ۱۳۱۹به موجب فرمان دولت وقت، کلیه آموزشگاه‌های خارجی تعطیل شد و زیر نظر وزارت فرهنگ به کار خود ادامه داد. پس از آن نام مدرسه آمریکایی با مدیریت «کوکب سهرابی» به «فروغ» تغییر نام داد. یک سال بعد بانو «مهکامه محصص لاهیجانی»، شاعره نامی گیلان و دوست پروین اعتصامی مدیریت مدرسه را برعهده گرفت.

ساختمان تاریخی مدرسه‌ای که بعد از انقلاب ۱۳۵۷، به نام «۱۷شهریور» تغییرنام داد، هنوز برای دانش‌آموختگانش همان «فروغ» است. «فروغ» دانش آموختگانی همچون «روشنک نوعدوست» و«عزت فروزان» را تربیت کرد که بعدها دومین و سومین مدرسه نوین دخترانه یعنی «سعادت نسوان» و «تربیت نسوان» را در گیلان راه‌اندازی کردند.

دهه ۸۰ خطر تخریب از بیخ گوش ساختمان تاریخی مدرسه فروغ گذشت، قرار بود تخریب و از نو ساخته شود اما با تلاش به موقع نسترن کوچکی‌نژاد -مدیر وقت فروغ- و عده‌ای از فعالان فرهنگی، بنای فروغ ثبت ملی شد و بنای جدیدی در انتهای حیاط ساخته شد. از آن تاریخ تاکنون، ساختمان فروغ کاربری آموزشی خود را از دست داده است و مدیران آموزش و پرورش به عنوان مالک و مدیران کل میراث فرهنگی گیلان به عنوان متولی بناهای تاریخی، وعده‌های مکرری برای احیا و تغییرکاربری این بنا داده‌اند. ایجاد موزه آموزش و پرورش، موزه موسیقی و این آخری، اقامتگاه سنتی!

اما در هیاهوی این وعده‌ها، دانش آموختگان قدیمی‌ترین مدرسه رشت، با تشکیل سازمان مردم نهاد، تلاش دارند مسئولان را متوجه موقعیت ممتاز این بنای تاریخی کنند. دانش آموختگانی که فروغ در شکل‌گیری شخصیت علمی و توانمندی‌های اجتماعی آنها نقش داشته، حالا گردهم آمده‌اند تا تن رنجور فروغ را جانی دوباره بخشند.

در گردهمایی دانش‌آموختگان فروغ که به مناسبت ۱۲۰ سالگی تأسیس این مدرسه در یکی از تالارهای شهر برگزار شد، دانش آموختگان فروغ طی بیانیه‌ای از آموزش و پرورش خواستند تا نسبت به مرمت و احیاء ساختمان متروک فروغ اهتمام ورزیده و از این بنای فاخر دوباره استفاده آموزشی شود. شبنم وفایی نشاط، آتوسا پدرام، هلن حقدوست، لیلی جمشیدی، نسترن کوچکی‌نژاد، هایده برادران جمیلی، دکتر مریم انشایی و پوریا همتی در تشکیل این سازمان مردم نهاد و برگزاری گردهمایی اخیر نقش بسزایی داشتند.

پوریا همتی که پیش از این نیز تجربه ایجاد سازمانی مردم نهاد و احیاء مدرسه تاریخی بهشتی (مدرسه پسرانه شاهپور) را داشته است، در گفتگو با ایسنا عنوان کرد: گردهمایی دانش آموختگان فروغ به مناسبت ۱۲۰ سالگی این مدرسه تاریخی برگزار شد تا مسئولان را متوجه نقش مهم این بنای آموزشی در پرورش علمی و تربیتی دختران این شهر کنیم.

این فعال فرهنگی افزود: فروغ، دانش‌آموزانی را تربیت کرده که بسیاری از آنها با تحصیلات عالیه، خدمات ارزنده‌ای به جامعه ایران و جهان داشته‌اند. دکتر آذراندامی، کاشف واکسن وبای التور، تنها یکی از این نام‌آوران است.

همتی، با اشاره به گردهمایی دانش آموختگان فروغ خاطرنشان کرد: وقتی فرزندان نسل جدید همراه والدین خود که اکنون مدراج علمی را طی کرده‌اند، در این مراسم حاضر شدند، تاثیر مثبتی بر نسل جدید داشت و هدف ما هم همین بود که نگذاریم علم اندوزی و تلاش برای کسب مدارج علمی برای خدمت به جامعه، جای خود را به دیگر مناسبات غیرعلمی بدهد.

وی یادآور شد: در این مراسم از برخی معلمان فروغ تجلیل شد که خود از دانش آموختگان فروغ بودند. در این مراسم، دانش آموختگان فروغ از متولیان امر خواستند تا بار دیگر به این مادر پیر و دلسوز توجه کرده و اجازه ندهند بیش از این ساختمان تاریخی فروغ متروک و بی‌استفاده رها شود و در شرایطی که کشور با کمبود سرانه آموزشی روبه رو است، از این بنا بار دیگر به عنوان مدرسه دخترانه استفاده شود.

شادی مسرور چهر، از دیگر فعالان برگزاری این مراسم هم به خبرنگار ایسنا گفت: ۱۲۰ سالگی تأسیس فروغ فرصتی بود تا انجمن دانش آموختگان آن میزبان فارغ التحصیلان، فعالان مختلف حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی این عرصه باشد.

این فرهنگی افزود: این مراسم با این هدف برگزار شد که نشان دهیم خاستگاه تعلیم و تربیت چقدر در ساختار علمی و فرهنگی این کشور مهم است. در این گردهمایی، دختران شاد دانش‌آموز دیروز فروغ، خود بانوانی فرهیخته و توانمند شده‌اند و می‌خواهند شادابی را دوباره به فروغ بازگردانند. برخی از دانش‌آموزان دیروز امروز، شهرت ملی و جهانی دارند و برخی نیز رخ در نقاب خاک کشیده‌اند.

مسرورچهر تاکید کرد: در حالی جشن ۱۲۰ سالگی فروغ را پشت سر گذاشتیم که علاوه بر تقدیر از بنیانگذاران و اساتید، خواستار حفظ و نگهداری این بنای ارزشمند -که دیگر جان و رمقی برایش باقی نمانده- حائز اهمیت است.

وی با اشاره به اینکه برای این مراسم متولیان امر نیز دعوت شده بودند، اظهار کرد: متاسفانه متولیان امر در این مراسم حضور نیافتند. پرواضح است که تحقق اهداف این انجمن یعنی احیاء دوباره فروغ با کاربری آموزشی، نیازمند یاری و توجه ویژه از سوی همه مقامات ذیربط  خصوصا مسئولان دلسوز آموزش و پرورش است.

 دو دهه است، ستاره«فروغ» به خاموشی نشسته است. از همان وقتی که قرار شد مدرسه را نوسازی کنند، با تلاش همان دخترانی که در این مدرسه درس خوانده بودند، خطر تخریب کامل از بیخ گوش فروغ گذشت و دهم اسفندماه ۱۳۸۷ و به شماره۲۴۳۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت شد.

چند سال بعد با سلسله گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌ها، فروغ در تمام کشور بر سر زبان‌ها افتاد، به ویژه وقتی اردیبهشت سال ۱۴۰۰، مستند «فروغ، کوچه بن بست» به کارگردانی فرشته توکلی، در جشنواره فیلم‌های مستند میراث فرهنگی یادگار، صاحب مقام شد. اما حاصل این تلاش‌ها تنها بازدیدها و عکس‌های یادگاری مدیران گیلان و مسئولان تراز اول کشور از ساختمان تاریخی فروغ بوده که تاکنون وعده‌شان برای احیا و تغییرکاربری نتیجه نداده است و امیدواریم کارزار حمایتی دانش آموختگان فروغ، ثمر دهد.

انتهای پیام