عرقیجات گیاهی که از دیرباز به عنوان درمانگرهای طبیعی مورد استفاده قرار می‌گرفته، امروزه علاوه بر جنبه‌های درمانی، به عنوان نوشیدنی‌های خوش‌طعم و سالم نیز طرفداران بسیاری پیدا کرده‌ است.

البته با افزایش آگاهی مردم نسبت به خواص مفید عرقیجات و پیامدهای منفی مصرف نوشابه‌های گازدار، تقاضا برای این محصولات به شدت افزایش یافته است.

عرقیجات گیاهی، به دلیل داشتن خواص متنوع و عدم وجود ترکیبات شیمیایی مضر به گزینه‌ای مناسب برای جایگزینی نوشیدنی‌های مضر تبدیل شده‌اند.

افزایش تقاضای داخلی و همچنین فرصت‌های صادراتی، باعث شده است تولید عرقیجات گیاهی به شکل گسترده‌تری در کارگاه‌های صنعتی و محلی انجام شود.

تولیدکنندگان با ارائه انواع گوناگون این محصولات که هر یک دارای طعم‌ها و خواص متفاوتی هستند، سعی در تأمین نیازهای مصرف‌کنندگان دارند با این حال، استفاده از عرقیجات گیاهی همواره با باورهای اشتباهی همراه بوده است.

«مسعود حبیبی» رئیس اداره نظارت بر واردات و صادرات معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی یزد در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن بیان این که بسیاری از افراد باور دارند عرقیجات گیاهی به دلیل منشأ طبیعی خود هیچ‌گونه عوارض جانبی ندارند و مصرف آنها، حتی بدون مشورت با پزشک، بی‌خطر است، گفت: این تصور نادرست موجب می‌شود افراد بدون آگاهی کافی و صرفاً بر اساس شنیده‌ها یا توصیه‌های غیرعلمی به مصرف این محصولات بپردازند.

وی افزود: این در حالی است که مصرف ناصحیح عرقیجات ممکن است به مشکلاتی جدی از جمله عوارض جانبی یا تداخل با داروهای شیمیایی منجر شود.

حبیبی با اشاره به این که در هنگام خرید عرقیجات گیاهی، نکاتی وجود دارد که توجه به آن‌ها می‌تواند از بروز مشکلات جلوگیری کند، گفت: عرقیجات اصل معمولاً شفاف و بی‌رنگ هستند و نباید حاوی ذرات معلق یا رسوبات باشند.

رئیس اداره نظارت بر واردات و صادرات معاونت غذا و داروی استان تصریح کرد: در صورتی که رنگ عرقیجات کدر باشد یا در انتهای ظرف رسوباتی مشاهده شود، احتمال تقلبی بودن آن وجود دارد.

وی با بیان این که استفاده از رنگ‌های مصنوعی در عرقیجات ممنوع است و وجود رنگ‌های غیرطبیعی در محصول نشانه دیگری از کیفیت پایین یا تقلبی بودن آن است، گفت: یکی از مشکلات مهم در تولید عرقیجات تقلبی، استفاده از چوب یا ساقه گیاه به جای برگ آن در فرآیند تقطیر است که می‌تواند منجر به تولید «متانول» شود.

حبیبی تصریح کرد: «متانول» به عنوان ماده‌ای سمی، قادر است به سلول‌های عصبی آسیب رسانده و در موارد حاد، منجر به کوری یا مشکلات شدید کبدی شود.

رئیس اداره نظارت بر واردات و صادرات معاونت غذا و داروی استان با اشاره به این که نگهداری عرقیجات گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است، اظهار کرد: برای حفظ خواص درمانی و کیفیت عطر و طعم، عرقیجات باید در محیطی خشک و خنک و به دور از نور و گرما نگهداری شوند.

وی افزود: آشپزخانه به دلیل وجود حرارت و رطوبت، مکان مناسبی برای نگهداری این محصولات نیست و بهترین گزینه، یخچال یا انبار خشک و خنک است.

حبیبی با بیان این که توجه به تاریخ انقضای عرقیات نیز ضروری است، تاکید کرد: پس از پایان تاریخ انقضای عرقیات گیاهی، خواص محصول به تدریج کاهش می‌یابد.

وی با اشاره به این که ظروف بسته‌بندی نقش مهمی در حفظ کیفیت عرقیات دارند، خاطرنشان کرد: استفاده از بطری‌های شیشه‌ای به دلیل عدم واکنش با محتویات داخلی، گزینه بهتری نسبت به بطری‌های پلاستیکی محسوب می‌شود.

رئیس اداره نظارت بر واردات و صادرات معاونت غذا و داروی استان با اشاره به این که یکی از روش‌های متداول در تولید عرقیات با کیفیت بالاتر، استفاده از فرآیند دوبار تقطیر است که به تولید عرق دو آتشه منجر می‌شود، گفت: عرق دو آتشه دارای غلظت بالاتری از اسانس‌های گیاهی است و به همین دلیل خواص درمانی بیشتری دارد.

حبیبی با اشاره به این که برخی تولیدکنندگان سودجو به جای استفاده از فرآیند عرق‌گیری مستقیم، اسانس گیاهان را با آب رقیق کرده و به عنوان عرق گیاهی به فروش می‌رسانند، تصریح کرد: این محصولات به دلیل نداشتن ترکیبات طبیعی مؤثر، تأثیر چندانی در درمان بیماری‌ها ندارند و در برخی موارد ممکن است به دلیل وجود مواد شیمیایی، عوارضی مانند حساسیت یا مشکلات پوستی ایجاد کنند.

وی با تاکید بر این که در برخی کارگاه‌های غیرمجاز، برای افزایش حجم تولید و کاهش هزینه‌ها، به عرقیات طبیعی آب اضافه می‌شود، گفت: این روش موجب کاهش غلظت اسانس‌های گیاهی و از بین رفتن خواص درمانی می‌شود.

رئیس اداره نظارت بر واردات و صادرات معاونت غذا و داروی استان ضمن بیان این که تشخیص عرقیجات تقلبی از عرقیات اصل به آسانی امکان‌پذیر نیست و گاهی نیاز به آزمایش‌های تخصصی دارد، گفت: با این حال، مصرف‌کنندگان می‌توانند با خرید محصولات دارای نشان استاندارد و پروانه ساخت از سازمان غذا و دارو تا حد زیادی از خرید محصولات بی‌کیفیت و تقلبی جلوگیری کنند.

حبیبی افزود: این محصولات به دلیل رعایت استانداردهای بهداشتی، تحت نظارت دقیق تولید می‌شوند و استفاده از آن‌ها ریسک مصرف عرقیات آلوده یا تقلبی را به حداقل می‌رساند.

وی اظهار کرد: در صورتی که نسبت به کیفیت عرقیجات خریداری‌شده تردید دارید، می‌توانید با مراجعه به آزمایشگاه‌های معتبر از اصالت محصول اطمینان حاصل کنید.

حبیبی افزود: گرچه این روش هزینه‌بر است، اما برای مصرف‌کنندگانی که به کیفیت و سلامت محصول اهمیت می‌دهند، راهی مطمئن به شمار می‌رود.

رئیس اداره نظارت بر واردات و صادرات معاونت غذا و داروی استان گفت: همچنین سامانه استعلام پروانه‌های بهداشتی وزارت بهداشت به آدرس FDACRM.ir امکان بررسی مجوزهای بهداشتی محصول را فراهم کرده و مصرف‌کنندگان می‌توانند در صورت مشاهده تخلف، شکایت خود را از طریق این سامانه به ثبت برسانند.

وی افزود: شکایات ثبت‌ شده توسط معاونت‌های غذا و دارو بررسی شده و نتیجه به اطلاع متقاضیان خواهد رسید.

حبیبی با بیان این که مصرف عرقیات گیاهی در صورتی که با دقت و از منابع معتبر انجام شود، می‌تواند به بهبود سلامت و پیشگیری از برخی بیماری‌ها کمک کند، گفت: توصیه می‌شود هنگام خرید این محصولات به تمامی نکات بهداشتی توجه کنید و از مراکز معتبر اقدام به تهیه آن‌ها کنند.

وی افزود: با رعایت این اصول می‌توان از خواص مفید عرقیجات گیاهی بهره‌مند شد و از خطرات ناشی از مصرف محصولات بی‌کیفیت و تقلبی در امان ماند.

حبیبی در پایان خاطرنشان کرد: توجه به سلامت در انتخاب عرقیجات با کیفیت، علاوه بر تضمین سلامت فردی، باعث رونق بازار محصولات اصیل و استاندارد نیز خواهد شد.

انتهای پیام