به گزارش ایسنا، محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، امروز در مراسم دیدار نوروزی با کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی در سخنانی با اشاره به تحولات جاری در جهان و نقش دانشگاه‌ها در تربیت نسل آینده، اظهار کرد: سلام بر کودکانی که مظلومانه به شهادت رسیدند و نشان دادند که ایستاده‌اند با گذشتن از جان خود برای اعتلای جبهه مقاومت.
توجه به شکاف دیجیتالی در جهان پیشرفته
وی با اشاره به چالش‌های جهانی جدید، اظهار کرد: در دنیای پیشرفته امروز، شکاف دیجیتالی یکی از مسائلی است که در کنار دیگر شکاف‌ها مانند شکاف شمال و جنوب به یک موضوع جدی تبدیل شده است. در حالی که هنوز ما در برخی مقاطع، اطلاعیه می‌دهیم که موبایل را به سر جلسه امتحان نیاورید، امسال جایزه نوبل به دو نفر اعطا شد که توانسته‌اند با استفاده از هوش مصنوعی ساختار پروتئین‌ها را شبیه‌سازی کنند.
چالش‌های یادگیری در دنیای متغیر
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی همچنین در خصوص چالش‌های دنیای متغیر و عدم قطعیت‌های موجود در آن گفت: «در دنیای پرشتاب و متغیر امروز، دانشگاه به عنوان یک سازمان یادگیرنده باید به گونه‌ای عمل کند که همگام با تحولات علمی و اجتماعی تغییر کند. در این راستا، مقام معظم رهبری در آغاز سال سفارش کردند که با قرآن و نهج البلاغه باشید و از آنها در مسیر علم و عمل بهره ببرید.
علم و عمل باید با یکدیگر هماهنگ باشند.
وی در ادامه گفت: مردم امروز در مواجهه با تحولات اجتماعی و فناورانه نیاز به عمل دارند، اما این عمل باید پشتوانه علمی داشته باشد. آیا دانشگاه ما توانسته است پشتوانه علمی مناسبی برای این عمل فراهم کند؟ ما باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا علم و عمل در کشور ما همسایه‌سازی شده‌اند و آیا در پرورش علمی که پشتوانه‌ساز عمل باشد، موفق بوده‌ایم؟
ویژگی‌های سال ۱۴۰۴
طهرانچی سال ۱۴۰۴ را سالی با چهار ویژگی خاص دانست و افزود: اولین ویژگی سال ۱۴۰۴ بحث اقتصاد ملی است. اقتصاد کشور ما پس از یک دهه تحریم‌های ظالمانه در شرایط سختی قرار دارد و نیازمند چاره‌اندیشی است. دومین ویژگی، بحران‌های امنیتی در منطقه است که تمدن‌ساز بوده و تحولات جدی در کشورهای مختلف مانند سوریه، لبنان، فلسطین و یمن به وقوع پیوسته است. سومین ویژگی، جنگ فناورانه‌ای است که در آن هوش مصنوعی، موشک‌های هایپرسونیک، پهپادهای خاص و دیگر فناوری‌ها نقش‌آفرینی می‌کنند. در نهایت، تحولات فناوری و تغییرات اجتماعی به شدت بر ذائقه اجتماعی مردم، به ویژه جوانان، تأثیر گذاشته است.
ضرورت توجه به توانمندسازی جوانان
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه سخنان خود تأکید کرد: در سال‌های اخیر، ما برای مسائل مختلف چاره‌اندیشی کرده‌ایم. یکی از این اقدامات، گزارش دانایی و توانایی بوده که به این موضوع پرداخته‌ایم که دانشگاه باید علاوه بر ایجاد دانایی، توانایی هم پرورش دهد. امروز جوانان به دنبال توانمندی‌های خود هستند و ما به عنوان دانشگاه باید در این زمینه فعال باشیم.
تغییرات و چالش‌های پیش روی دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۱۴۰۴
محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، در ادامه سخنان خود با اشاره به موضوعاتی که در سال جاری با آن مواجه هستیم، گفت: در پایان سال گذشته، ما بحث پایداری و کارآمدی را مطرح کردیم و امسال موضوع سرعت تغییر را در دستور کار داریم. تغییر، واقعیتی است که در بیرون از ما اتفاق می‌افتد و سرعت به‌هنگام بودن ما در مواجهه با آن، یک مسئله جدی است. اگر بخواهیم در جای خود بایستیم، باید به واقعیت‌ها پاسخ دهیم. قرآن کریم این تغییر را تحت عنوان 'تبدیل' و 'تحول' مطرح کرده است و باید در نظر داشت که بعضی از اتفاقات باید سریع رخ دهند و بعضی دیگر در مرور زمان به وقوع بپیوندند.
رابطه علم و فرهنگ در دانشگاه
وی در ادامه افزود: دانشگاه ما مکانی است که علم به عنوان هسته مرکزی آن قرار دارد، اما در کنار علم، فرهنگ و اخلاق نیز ساخته می‌شود. انسان‌ها بینش خود را از خانواده و محیط کسب می‌کنند، اما وقتی به دانشگاه می‌آیند، شاکله عمل آنها ساخته می‌شود. در دانشگاه، علم باید ایمان را تقویت کند و این دانشگاه است که باید به جوانان کمک کند تا در کنار علم، فرهنگ و اخلاق را نیز یاد بگیرند.
غفلت دانشگاه‌های ایرانی از مهارت و کارآفرینی
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به غفلت دانشگاه‌های ایرانی از برخی مسائل مهم اشاره کرد و گفت: یکی از موضوعاتی که دانشگاه‌های ایرانی به‌ویژه در حوزه وزارت علوم از آن غفلت کرده‌اند، بحث توانش، مهارت و کارآفرینی است. دانشگاه‌های غربی به این موضوعات توجه جدی داشته‌اند، اما دانشگاه‌های ایرانی در این زمینه به‌ویژه در حوزه وزارت علوم کمتر به این مسائل پرداخته‌اند. در حوزه وزارت بهداشت و درمان، شیوه آموزش بر توانش تأکید دارد، اما در وزارت علوم بیشتر بر دانش تأکید می‌شود. با این حال، اگر جوانان با اراده‌ای داشته باشیم، تمام این مسائل به توانش ختم می‌شود.
دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان نهاد تربیتی و علمی
طهرانچی در ادامه اظهار داشت: دانشگاه باید به‌عنوان یک نهاد علمی و تربیتی عمل کند که بتواند به جامعه پاسخگو باشد. در سال‌های گذشته، ما مدل‌هایی ارائه داده‌ایم که دانشگاه به‌عنوان یک نهاد تربیتی و فرهنگی، دو بال علم و فناوری را شکل دهد تا بتواند جامعه‌ای کارآمد، فرهیخته و خلاق ایجاد کند. در حقیقت، دانشگاه باید نقشی اساسی در جامعه ایفا کند و بتواند جامعه را از بحران‌های اقتصادی نجات دهد.
نقش دانشگاه در حل بحران‌های اقتصادی و امنیتی
وی همچنین افزود: برای خروج از بحران‌های اقتصادی، عمل نیازمند علم است. دانشگاه باید مدل‌های علمی متقن برای برون‌رفت از بحران‌ها ارائه دهد. در واقع، علم باید به کمک عمل بیاید. دانشگاه تنها باید تئوریک نباشد؛ بلکه باید توانمندی‌هایی را برای امنیت منطقه‌ای، جنگ‌های سایبری و استفاده از هوش مصنوعی فراهم کند. در دنیای امروز، کشوری که نتواند از علم و فناوری پیشرفته بهره‌برداری کند، محکوم به شکست است.
تأکید بر پیشرفت در علم و فناوری
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی همچنین به اهمیت پیشرفت در علم و فناوری اشاره کرد و گفت: اگر در علم و فناوری پیشرو باشیم، بسیاری از مسائل منطقه‌ای و جهانی از جمله بحران‌ها در غزه و لبنان قابل پیشگیری خواهند بود. حضرت آقا فرمودند که اگر ما در علم و فناوری پیشرو بودیم، تحولات در این مناطق پیش نمی‌آمد. امروز هنوز هم ما در بسیاری از زمینه‌ها از جمله هوش مصنوعی، جایگاهی نداریم و باید در این زمینه‌ها گام‌های جدی‌تری برداریم.
تحول دیجیتال و تغییرات اجتماعی
وی به تحولات دیجیتال و تغییرات اجتماعی اشاره کرد و افزود: تحول دیجیتال، به ویژه در زمینه‌هایی مانند فناوری‌های کوانتومی، زندگی جدیدی را پیش روی ما قرار خواهد داد. تغییرات ذائقه اجتماعی نیز به شدت در حال تحول است و ما باید برای این تغییرات چاره‌ای بیندیشیم. در سال گذشته، تلاش‌های زیادی برای اصلاحات در استان‌های مختلف انجام شد و امیدواریم امسال نیز گام‌های مؤثری در این زمینه برداریم.
چالش‌های ناترازی در سرمایه انسانی و تغییرات ذائقه اجتماعی
محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، در بخش دیگری از سخنان خود به مسأله ناترازی در سرمایه انسانی اشاره کرد و گفت: در آینده‌ای نزدیک، به ویژه در حدود ۱۰ یا پنج سال دیگر، شما شاهد یک ناترازی جدی در سرمایه انسانی خواهید بود. ناترازی در نیروی انسانی مانند ناترازی در انرژی نیست که با واردات سلول‌های خورشیدی یا برق خورشیدی بتوان آن را در یک سال حل کرد. ناترازی نیروی انسانی نیازمند حداقل ۱۵ سال زمان برای بازسازی و اصلاح است. واقعیت این است که بسیاری از رشته‌ها جایگاه خاص خود را در جامعه ندارند. در حال حاضر، برخی از رشته‌ها به دلیل تغییرات ذائقه اجتماعی و انتخاب‌های نادرست، از جذابیت کافی برخوردار نیستند.
مشکلات در سیستم آموزش و ناترازی در برخی رشته‌ها
وی ادامه داد: برای مثال، در ورودی‌های امسال، چهار رشته بیش از حد جذب دانشجو داشته‌اند، در حالی که برخی رشته‌ها از جمله فیزیک، ریاضیات و زیست‌شناسی گیاهی با کمبود دانشجو مواجه‌اند. این موضوع نشان‌دهنده ناترازی در تربیت نیروی انسانی است. در حالی که حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، کوانتوم و فناوری‌های نوین به سرعت در حال پیشرفت هستند، تعداد ورودی‌ها در این رشته‌ها بسیار محدود است. به طور مثال، در کل کشور فقط ۳۵ نفر در رشته فیزیک جذب می‌شوند و در رشته ریاضیات تنها ۲۷ نفر پذیرفته می‌شوند. این در حالی است که آینده فناوری‌های پیشرفته به این رشته‌ها وابسته است.
توجه به رشته‌های کم توجه و استراتژیک
طهرانچی با اشاره به رشته‌های دیگر که در کشور مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند، گفت: رشته‌هایی همچون مهندسی معدن، که در کشوری با منابع معدنی فراوان مانند ایران اهمیت زیادی دارند، تنها ۲۰۰ نفر ورودی دارند. همچنین رشته‌هایی مانند نوازندگی ساز جهانی و نوازندگی ساز ایرانی نیز با پذیرش محدود دانشجو مواجه‌اند. این در حالی است که بسیاری از این رشته‌ها می‌توانند به آینده اقتصادی کشور کمک شایانی کنند.
ارتباط علم و عمل و غفلت از توانمندسازی جوانان
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه تأکید کرد: واقعیت این است که ما در ارتباط برقرار کردن بین علم و عمل غفلت کرده‌ایم. جوانان امروز خواهان توانمندی و استقلال هستند، اما ما نتوانسته‌ایم آنها را به درستی توانمندسازی کنیم. باید زمینه‌های یادگیری، کارآموزی و کارورزی را در محیط‌های اجتماعی فراهم کنیم. دانشگاه باید نقشی اساسی در توانمندسازی جوانان ایفا کند، اما متأسفانه در این زمینه دچار عقب‌ماندگی هستیم.»
تحول در سیستم آموزشی و چالش‌های جهانی
طهرانچی به چالش‌های جهانی در زمینه آموزش نیز اشاره کرد و افزود: در دنیای امروز، مشکلات آموزشی به یک بیماری جهانی تبدیل شده‌اند. در ایالات متحده، پس از بحران‌هایی مانند اسپوتنیک، اکنون نیز شاهد یک بحران جدی در سیستم آموزشی هستیم. ضعف‌های عمیق در آموزش ریاضیات، افت شدید مهارت‌های خواندن، و تأثیر منفی همه‌گیری کووید ۱۹ از جمله مسائلی است که سیستم‌های آموزشی کشورهای مختلف با آن روبرو هستند. کشورهای مختلف، از جمله ایالات متحده، برای حل این مشکلات تصمیماتی چون انحلال وزارت آموزش را بررسی کرده‌اند، هرچند این راه‌حل‌ها ممکن است برای ما مناسب نباشد.
تغییرات ذائقه اجتماعی و نیاز به چاره‌اندیشی
وی با تأکید بر تغییرات ذائقه اجتماعی گفت: ذائقه اجتماعی جوانان در سراسر جهان تغییر کرده است. این تغییرات نه تنها در ایران، بلکه در اروپا، ایالات متحده و کشورهای آسیای غربی و شرقی نیز مشاهده می‌شود. این تغییرات باید مورد توجه قرار گیرد و برای آنها چاره‌اندیشی شود. در حال حاضر، شاخص‌های آموزشی در سراسر دنیا به شدت کاهش یافته و این وضعیت نیازمند اقدامات جدی و سریع است.
تحول در نظام آموزش و نیاز به پایداری و کارآمدسازی
محمدمهدی طهرانچی در ادامه سخنان خود بر لزوم توجه به تحول در نظام آموزش و همچنین ایجاد پایداری و کارآمدسازی در دانشگاه‌ها و سیستم‌های آموزشی کشور تأکید کرد.
وی به وضعیت ناترازی در حوزه‌های آموزشی و مشکلات موجود اشاره کرد و گفت: منحنی‌های خواندن بچه‌ها به شدت افت کرده است و تغییرات درسی که برای توانمندسازی دانش‌آموزان و دانشجویان لازم است، به کندی پیش می‌رود. در حالی که برخی افراد به‌جای تمرکز بر تحول و پیشرفت، کنکور و امتحانات نهایی را به ابزاری برای شهرت خود تبدیل کرده‌اند.
لزوم تحول جدی در سیستم آموزشی
وی افزود: «برای جلوگیری از سقوط هژمونی آموزشی کشور و بازگشت به وضعیت مناسب، ما باید به مدارس توجه بیشتری داشته باشیم و تحولات جدی در این حوزه ایجاد کنیم. ایالات متحده امروز با دو چالش جدی روبروست: قلدری نظامی و باج‌گیری اقتصادی. اما آنها هم متوجه شده‌اند که برای بازگشت از این بحران باید به تحول در آموزش بپردازند. ما نیز به‌عنوان یک کشور نیازمند پایدارسازی و کارآمدسازی هستیم.»
پایداری و تغییر رویکرد در نظام آموزشی
طهرانچی در ادامه به اهمیت پایداری اشاره کرد و گفت: اول باید از آسیب‌ها جلوگیری کنیم و سپس به دنبال کارآمدسازی و تحول باشیم. مولانا در مثنوی معنوی می‌گوید که اگر انباری گندم ذخیره می‌کنی، باید ابتدا از آسیب موش‌ها جلوگیری کنی. درختی که بیمار است، میوه نمی‌دهد. به همین ترتیب، در نظام آموزشی کشور، اگر نمی‌خواهیم از دست بدهیم، باید ابتدا مشکلات فوری را حل کنیم و بعد به سمت رشد و تحول برویم.
ناترازی در رشته‌های تحصیلی و نیاز به تحول فوری
وی سپس به مشکل ناترازی در رشته‌های دانشگاهی اشاره کرد و افزود: «در حال حاضر، بسیاری از رشته‌ها در کشور به‌دلیل تغییرات ذائقه اجتماعی و نیازهای اقتصادی جامعه از توجه کافی برخوردار نیستند. به عنوان مثال، رشته‌هایی مانند مهندسی معدن که در کشوری با منابع معدنی غنی اهمیت دارند، از کمبود دانشجو رنج می‌برند. این نشان‌دهنده‌ی ناترازی در تربیت نیروی انسانی و نیاز به توجه ویژه به این رشته‌هاست.»
دفع آسیب‌های فوری و کارآمدسازی نظام دانایی
طهرانچی ادامه داد: «برای اینکه بتوانیم نظام آموزشی را پایدار نگه داریم، باید سریعاً به دفع آسیب‌های فوری بپردازیم. اگر امروز درختی آفت زده باشد، کشاورز نمی‌گوید که فردا سم می‌زند، بلکه فوراً اقدام می‌کند. در نظام دانایی نیز باید چنین رویکردی داشته باشیم. امروز باید به اصلاحات فوری بپردازیم و فردا منتظر نمانیم. نظام دانایی باید تحولی بزرگ را تجربه کند تا بتوانیم به اهداف بلندمدت دست یابیم.»
تأکید بر تحول در نظام فناوری و کارآفرینی
وی به لزوم توجه به تحول در نظام فناوری و کارآفرینی نیز اشاره کرد و گفت: «ما باید درک تحولات اجتماعی و فناورانه داشته باشیم و یک تحول اساسی در نظام فناوری کشور ایجاد کنیم. بحث‌های نوآوری، کارآموزی، کارورزی، پارک‌های فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان باید به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد. تنها در این صورت است که می‌توانیم به منافع ملی خود برسیم و به آینده‌ای پایدار و کارآمد دست یابیم.
طهرانچی در این بخش از سخنان خود بر اهمیت تغییرات سریع و مؤثر در نظام آموزش و پرورش و دانشگاهی تأکید کرد.
او همچنین به لزوم پایداری و کارآمدسازی در این سیستم‌ها اشاره نمود و هشدار داد که اگر به این مسائل توجه نکنیم، کشور از نظر علمی و فناورانه عقب خواهد ماند.
تحول در نظام دانایی و نیاز به تغییرات بنیادین
محمدمهدی طهرانچی در ادامه سخنان خود بر ضرورت تحول در نظام دانایی و دانشگاه‌ها تأکید کرد و گفت: «باید توجه داشته باشیم که نظام دانایی نیز نیازمند تغییر و تحول است. دانشگاه مانند زمینی است که اگر خشک باشد، در آن چیزی نمی‌روید. اگر می‌خواهیم رشد و پیشرفت داشته باشیم، باید این زمین را تبدیل به سرزمین طیب کنیم، جایی که در آن رشد و شکوفایی ممکن باشد. این تغییر باید به دست خداوند و به اذن رب باشد، تا افق جدیدی برای ما گشوده شود.»
ارتباط علم و عمل
طهرانچی ادامه داد: برای اینکه این افق باز شود، باید جزو کسانی باشیم که همواره در حال شکرگذاری و ارتباط میان علم و عمل هستیم. در بهار، طبیعت پیامی به ما می‌دهد؛ همانطور که در قرآن آمده است: "و اعلموا أن الله یحیی الأرض بعد موتها." این پیام به ما می‌گوید که همانطور که زمین خشک، پس از بارش باران زنده می‌شود، ما نیز نیاز به زنده شدن داریم. زمین و درختان بعد از خواب زمستانی به حیات خود باز می‌گردند و این شبیه به حال ماست.
زنده شدن زمین و مرحله اول تغییر
وی با اشاره به آیات قرآن افزود: در سوره فصلت، خداوند می‌فرماید: "و من آیات له الارض خاشعة..." این آیه بیانگر این است که زمین خشک، پس از باران به حرکت می‌آید و زندگی در آن دوباره آغاز می‌شود. این سه مرحله را دقت کنید: ابتدا اهتزت (جنبش اولیه)، سپس ربت (رشد و استقرار) و در نهایت انبتت (شکوفایی و باروری). این سه مرحله در حقیقت راهی برای درک تغییر و تحول هستند.
تحول در مغناطیس و مقایسه با تغییرات اجتماعی
طهرانچی سپس به توضیح فرآیند تغییرات در سیستم‌های فیزیکی پرداخت و گفت: در علم مغناطیس، موادی داریم به نام پادفرومغناطیس که دو حوزه اسپینی دارند و در تضاد با هم هستند. زمانی که میدان مغناطیسی به آنها اعمال می‌شود، ابتدا هیچ حرکتی نمی‌کنند، اما در یک لحظه تغییر فازی اتفاق می‌افتد. این تغییرات اولیه، مشابه به اهتزت در طبیعت است، که در آن ابتدا هیچ حرکت قابل مشاهده‌ای نیست، اما پس از گذر از این مرحله، سیستم به تغییر و تحول می‌پردازد و در نهایت به نقطه‌ای می‌رسد که هم‌راستا و هم‌جهت با میدان قرار می‌گیرد. این تغییرات در سطح ساختار، مانند انبتت است که به بار نشستن و رشد سیستم را به دنبال دارد.
اهمیت تغییر ساختاری و تحول در نظام آموزشی
طهرانچی تأکید کرد: همین‌طور که در علم فیزیک مشاهده می‌کنیم، برای اینکه تحول واقعی در یک سیستم ایجاد شود، باید ساختار قدیمی و سنتی کنار گذاشته شود و به سمت ساختار جدید حرکت کنیم. برخی می‌پرسند چرا باید این تغییرات را با چنین سرعتی انجام دهیم؟ اگر در جای خود بایستیم و با ساختارهای قدیمی ادامه دهیم، هیچ رشدی نخواهیم داشت. بنابراین، باید در نظام آموزشی و دانشگاهی همواره با تحولات جدید همراه باشیم و این تحول باید سریع و بنیادین باشد.
طهرانچی در این بخش از سخنان خود بر اهمیت تحول در نظام دانایی و آموزشی کشور تأکید کرد و بیان داشت که برای رسیدن به پیشرفت و موفقیت، باید از ساختارهای قدیمی دست برداریم و به سمت تحول سریع حرکت کنیم. او همچنین به ضرورت ایجاد تغییرات بنیادین در آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها اشاره کرد تا بتوانیم به رشد و شکوفایی واقعی دست یابیم.
ضرورت تغییرات سریع و تحول بنیادین در دانشگاه‌ها و نظام آموزشی
طهرانچی در ادامه صحبت‌های خود بر ضرورت تغییرات سریع و فوری در نظام دانشگاهی و آموزشی تأکید کرد و گفت: «برای ایجاد تحول واقعی در دانشگاه‌ها، باید تغییرات سریع و فوری آغاز شود. گاهی اوقات باید با تغییرات ناگهانی و به‌ویژه در برخی حوزه‌ها مواجه شویم. باید زبان و ادبیات سازمان تغییر کند و دانشکده‌های موضوعی باید تشکیل شوند. برخی ممکن است از سرعت این تغییرات شگفت‌زده شوند، اما این تغییرات سریع اساس تحول هستند.»
تأکید بر لزوم حرکت به سمت تغییرات سریع
وی ادامه داد: سیستمی که در برابر تغییرات مقاومت کند، حتی اگر تغییرات آرام و کیفی ایجاد شود، قادر به خلق هویت جدید نخواهد بود. همیشه برای خلق هویت جدید و نو، یک تبدیل اساسی لازم است. تغییر سریع در ظاهر وضعیت موجود نمی‌تواند به‌طور واقعی تحول ایجاد کند. اگر سیستم علمی دانشگاهی بخواهد پایدار بماند، باید به‌طور جدی و سریع تحول یابد.
مقایسه با درختان و سنت‌های الهی
طهرانچی با استفاده از مثال‌های طبیعی گفت: «درختی که در زمستان خشک و بی‌جان است، به یکباره و با آمدن بهار شروع به جوانه زدن می‌کند. این تبدیل است. همانطور که در قرآن آمده است که "سنت‌های الهی تغییر نمی‌کنند"، به‌طور مشابه باید در نظام آموزشی کشور، ابتدا یک تبدیل سریع و بنیادی رخ دهد. ما نمی‌توانیم بگذاریم که رشته‌ها و بخش‌هایی از علم و آموزش از بین بروند و بعد به‌طور تدریجی تغییرات اعمال کنیم.
اهمیت تغییرات سریع برای دفع ضرر آنی
وی در ادامه افزود: برخی از تغییرات باید فوراً صورت گیرند. مثلاً اگر در استخر آب در حال نشت است، باید به سرعت وارد عمل شویم. نمی‌شود که هر سال وضعیت بدتر شود و بعد از مدت‌ها تصمیم بگیریم که اقدام کنیم. تغییرات باید فوری و بدون تأخیر انجام شوند تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود.
ضرورت پذیرش تغییرات و تبدیل در سیستم آموزشی
طهرانچی تأکید کرد: ما نیاز به پذیرش تغییرات و تبدیل در نظام آموزشی داریم. هرگونه تغییر و تحول باید سریع، دقیق و هدفمند باشد تا سیستم آموزشی و دانشگاهی کشور از نابودی نجات یابد. درختان، درختانی هستند که برگ‌هایشان با توجه به شرایط محیطی تغییر می‌کند و میزان ثمر دهی‌شان به شرایط آب و هوا بستگی دارد. به همین ترتیب، ما باید در آموزش و نظام دانایی کشور نیز از شرایط محیطی و نیازهای روز با آگاهی و کارآمدی حرکت کنیم.
ضرورت مدیریت تحول و تغییر در ساختارهای اجتماعی
وی در ادامه بیان کرد: برای این تغییرات نیاز به یک مدیریت تحول داریم، همانطور که حضرت لوط در مواجهه با قومش گفت که اگر توانایی و قدرت لازم را داشتم، در مقابل شما می‌ایستادم. این بیانگر اهمیت توانایی و کارآمدی است. ما نیز باید توانمندی‌های خود را افزایش دهیم تا بتوانیم در مقابل چالش‌های جدید ایستادگی کنیم.
ایجاد فرهنگ تبدیل و تحول در تمامی سطوح
طهرانچی گفت: این تحول نیاز به یک فرهنگ تبدیل و تحول در تمامی سطوح دارد. چه نگهبانان دانشگاه، چه کارکنان و مدیران، باید در خود این فرهنگ تغییر را ایجاد کنیم. اگر فرهنگ تحول در خود ما شکل نگیرد، این تغییرات به سختی ممکن خواهد شد. همانطور که در دعای ایرانیان می‌خوانیم "یا مقلب القلوب و الابصار"، این دعا نشان‌دهنده تغییرات بنیادین در افراد و جامعه است که به دست خداوند انجام می‌شود. برای اینکه وضعیت ما به بهترین حالت تبدیل شود، باید به یک تحول واقعی دست یابیم.
طهرانچی به ضرورت تغییرات سریع و فوری در نظام آموزشی و دانشگاهی کشور اشاره کرد و تأکید داشت که باید ابتدا تغییرات فوری و تحولات بنیادی در سیستم اعمال شوند تا به هویت جدید و پایداری برسیم. این تغییرات نیازمند مدیریت دقیق و ایجاد فرهنگی است که همه اعضای جامعه دانشگاهی و آموزشی را درگیر کند تا بتوانند به سوی تحول مثبت و کارآمد پیش بروند.
ضرورت تغییرات سریع و تحول بنیادین در دانشگاه‌ها و نظام آموزشی
طهرانچی در ادامه صحبت‌های خود بر ضرورت تحول و تغییرات سریع در سیستم آموزش و دانشگاه‌ها تأکید کرد و گفت: سیستم آموزشی باید به‌گونه‌ای پیش برود که بتواند از تمامی ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری کند. ما باید بر اساس دانایی و توانایی، با رویکردی مبتنی بر پایداری و کارآمدی، دانشگاه را به سوی تحول و پیشرفت هدایت کنیم.
پایداری و کارآمدی در برابر تحولات فناوری
وی با اشاره به تغییرات فناوری در عرصه آموزش گفت: یکی از مهم‌ترین مسائل پایداری، تحولات فناوری است. در این زمینه باید به‌ویژه به هوش مصنوعی توجه کنیم. این تحولات می‌توانند به تغییرات عمیق در نظام یاددهی و یادگیری منجر شوند. هوش مصنوعی می‌تواند به جایزه نوبل ختم شود یا منجر به تنبلی شناختی در دانشجویان شود. باید تصمیم بگیریم کدام مسیر را انتخاب کنیم.
تبدیل و تحول در نقش استاد
طهرانچی به تحول در نقش استاد اشاره کرد و گفت: نقش استاد باید تغییر کند. به‌عنوان مثال، در دوران کرونا که در اسفند ۱۳۹۹ اعلام شد کرونا وارد کشور شده، ما بلافاصله تصمیم گرفتیم که همه اساتید به‌صورت آنلاین تدریس کنند. این اقدام یک تبدیل سریع بود و اگر این تغییرات انجام نمی‌شد، دانشگاه‌ها از بین می‌رفتند. بسیاری از اساتید کامپیوتر را نمی‌شناختند یا تجربه تدریس آنلاین نداشتند، اما مجبور شدند سریعاً یاد بگیرند. اگر نقش استاد تغییر نکند، تحول در سیستم آموزشی اتفاق نمی‌افتد.
ضرورت پذیرش هوش مصنوعی به عنوان ابزار مکمل
طهرانچی ادامه داد: اگر هوش مصنوعی به ابزار اصلی آموزش تبدیل نشود، هیچ تحولی در سیستم آموزشی رخ نخواهد داد. دانشجویان منتظر ما نمی‌مانند، آنها از هوش مصنوعی استفاده خواهند کرد. ما باید هوش مصنوعی را به عنوان ابزار مکمل یادگیری به رسمیت بشناسیم، نه به عنوان جایگزین تفکر انتقادی. باید به تلفیق هوش مصنوعی با روش‌های یادگیری فعال و یادگیری عمیق توجه کنیم و راهکارهایی برای آن پیدا کنیم.
لزوم تحول سریع در روش‌های امتحانی
وی همچنین به ضرورت تغییر در روش‌های امتحانی اشاره کرد و گفت: اگر همین ترم روش‌های امتحانی تغییر نکند، ترم بعد دیر خواهد بود. باید در امتحانات از هوش مصنوعی به‌عنوان ابزار استفاده کنیم و از دانشجویان بخواهیم که به کمک این ابزارها پاسخ دهند. اگر وارد کردن موبایل را در جلسات امتحانی مجاز کنیم، به‌جای ممانعت، باید تغییرات در روش‌های امتحانی را همین ترم آغاز کنیم.
ضرورت عدالت آموزشی و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته
طهرانچی در ادامه به موضوع عدالت آموزشی و دسترسی به فناوری‌های پیشرفته اشاره کرد و گفت: یکی از چالش‌های جدی ما، تحریم‌ها و محدودیت‌های دسترسی به سامانه‌های هوش مصنوعی مدرن است. تحریم‌ها فقط به خرید نفت یا کالاهای فیزیکی محدود نمی‌شود، بلکه مهم‌ترین تحریم‌ها، محدودیت دسترسی به این فناوری‌هاست. باید خودمان در این زمینه فکر کنیم و اقدامات لازم را انجام دهیم.
طهرانچی بر لزوم پذیرش و به‌کارگیری فناوری‌های نوین، از جمله هوش مصنوعی، در نظام آموزشی تأکید کرد و گفت که برای جلوگیری از تنبلی شناختی در دانشجویان و ارتقای کیفیت آموزش، باید تغییرات سریع و بنیادین در نقش استاد، روش‌های تدریس و امتحانات صورت گیرد. این تحولات باید فوراً آغاز شوند تا از آسیب‌های بیشتر جلوگیری شود و عدالت آموزشی در دسترسی به فناوری‌های پیشرفته تحقق یابد.
ضرورت تغییرات سریع در دانشگاه‌ها و پذیرش فناوری‌های نوین
طهرانچی در ادامه سخنان خود بر لزوم تغییرات سریع در دانشگاه‌ها و پذیرش فناوری‌های نوین تاکید کرد و گفت: امروزه دانشگاه‌ها باید تنها به کلاس‌های درس محدود نباشند. باید به هوش مصنوعی و تحولات فناوری توجه ویژه‌ای داشته باشند. چرا؟ چون شکاف دیجیتال در حال افزایش است و اگر دانشگاه‌ها به این شکاف توجه نکنند، ممکن است پشت سر بمانند. ما باید به‌طور جدی در این زمینه سرمایه‌گذاری کنیم و به تحولاتی در آموزش و یادگیری دست یابیم.
ضرورت توجه به سواد هوش مصنوعی و مراقبت از سوگیری‌های الگوریتمی
طهرانچی سپس به چالش‌های مربوط به هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: یکی از مشکلاتی که در مواجهه با هوش مصنوعی با آن روبه‌رو هستیم، سوگیری‌های الگوریتمی است. برای مثال، در جستجوهای آنلاین یا در ویکی‌پدیا، اطلاعات می‌توانند تحریف شوند. اگر شما در جستجو درباره سردار سلیمانی سوال کنید، پاسخ‌هایی که دریافت می‌کنید ممکن است به شکل یک‌طرفه و بر اساس سوگیری‌های سیاسی یا اجتماعی باشد. این مشکل سوگیری الگوریتمی است و باید به‌دقت مراقب آن باشیم.
آموزش اخلاق و فرهنگ در برابر چالش‌های فناوری
طهرانچی در ادامه به اهمیت آموزش اخلاق و فرهنگ در مواجهه با چالش‌های فناوری اشاره کرد و گفت: «اگر بخواهیم از هوش مصنوعی به‌درستی استفاده کنیم، باید به دانشجویان اخلاق و فرهنگ درست را آموزش دهیم. به‌عنوان مثال، وقتی به دانشجویان می‌آموزیم که نباید تقلب کنند یا باید خود را کنترل کنند، در حقیقت داریم فرهنگ درست را به آنها منتقل می‌کنیم. وقتی اخلاق و فرهنگ به‌درستی آموزش داده شود، ابزارهای فناوری مانند هوش مصنوعی به‌درستی استفاده خواهند شد.
تاکید بر تغییرات بنیادی در دانشگاه و نیاز به همکاری تمامی اعضا
وی ادامه داد: تحولات بزرگ نیازمند همکاری و همراهی تک تک اعضای دانشگاه است. ما نمی‌توانیم منتظر تغییرات آرام و تدریجی باشیم. اگر دانشگاه‌ها نتوانند این تحولات سریع و بنیادین را پذیرا باشند، ممکن است در معرض آسیب قرار گیرند. همانطور که برخی از وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها با تصمیمات ناگهانی تغییرات اساسی می‌دهند، ما هم باید آماده باشیم برای تغییرات سریع.»
ضرورت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین برای پیشبرد اقتصاد ملی
طهرانچی سپس به اهمیت نقش دانشگاه‌ها در پیشبرد اقتصاد ملی اشاره کرد و گفت: «سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، به‌ویژه در زمینه هوش مصنوعی و داده‌پردازی، برای پیشبرد اقتصاد کشور ضروری است. دانشگاه‌ها باید به‌طور جدی به این حوزه‌ها وارد شوند و به‌طور خاص، مدل‌های کسب و کار نوآورانه را توسعه دهند. همانطور که مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلان کشور تاکید دارند، باید به‌طور جدی در زمینه تولید و فناوری سرمایه‌گذاری کنیم.
تولید همه‌جانبه و فرهنگ کار در دانشگاه‌ها
طهرانچی تاکید کرد: ما باید در دانشگاه‌ها فرهنگ کار و تولید را نهادینه کنیم. تولید باید در تمامی ابعاد اقتصادی، فرهنگی و علمی کشور مورد توجه قرار گیرد. دانشگاه‌ها باید با توجه به قوانین و مقررات موجود، بستری را فراهم کنند که دانشجویان در آن محیط توانمند شوند و مهارت‌های لازم را برای ورود به بازار کار و اقتصاد ملی کسب کنند.
طهرانچی بر لزوم پذیرش تغییرات سریع و فناوری‌های نوین در دانشگاه‌ها تاکید کرد و گفت که برای جلوگیری از عقب‌ماندگی در دنیای پیشرفته امروز، دانشگاه‌ها باید به تحولاتی اساسی در سیستم آموزش و یادگیری دست یابند. همچنین، او بر اهمیت آموزش اخلاق، فرهنگ و توانمندی‌های فردی و سازمانی در مواجهه با چالش‌های فناوری و جهانی شدن تاکید نمود و از همه اعضای دانشگاه خواست تا در این مسیر همراه با همدیگر گام بردارند.
ضرورت تحولات بنیادی در دانشگاه‌ها و آموزش نسل جدید
طهرانچی در ادامه سخنان خود بر اهمیت تحولات اساسی در دانشگاه‌ها و تغییر رویکردها در فرآیند تربیت دانشجو تأکید کرد: آنچه که انسان می‌سازد، در حقیقت انسان‌سازی است. دانشگاه‌ها باید به‌عنوان کارخانه‌های انسان‌سازی عمل کنند. وقتی دانشجویان پس از چهار سال از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند، باید نه تنها مهارت‌های علمی بلکه اخلاق و الگوهای رفتاری مناسب را نیز کسب کرده باشند. دانشگاه باید تولیدکننده انسان‌هایی با اخلاق شاکرانه و توانمندی‌های فنی باشد.
دانایی، موتور محرکه تولید و الزامات آن
طهرانچی سپس به اهمیت دانایی و تبدیل آن به توانمندی‌های عملی اشاره کرد و افزود: دانایی باید به موتور محرکه تولید تبدیل شود. اما این دانایی باید قابلیت تبدیل به الگوریتم‌های عملی را داشته باشد؛ دانایی‌ای که تنها در کتاب‌ها یا کلاس‌ها باقی نماند، بلکه باید الگوریتم‌های عملی برای حل مسائل واقعی ارائه دهد. در این راستا، باید از دانش ضمنی استادان به‌طور مؤثر استفاده کنیم تا به دانش صریح تبدیل شود.
تولید دانش فنی و راهبردی و تبدیل آن به شایستگی‌های رفتاری
طهرانچی ادامه داد: دانش فنی و راهبردی باید در دانشگاه‌ها تولید شود. توانمندی‌های شناختی و فنی باید همراه با مهارت‌های پیاده‌سازی دانش و ایجاد تغییر عملی شکل گیرد. دانشگاه باید زمینه‌ای برای تبدیل صلاحیت‌های فنی به شایستگی‌های رفتاری فراهم کند و دانش را به ارزش برای جامعه تبدیل کند.
سرمایه‌گذاری فکری و انسانی و اهمیت آن در تولید
وی سپس به مفهوم سرمایه و اهمیت آن در تولید اشاره کرد و گفت: سرمایه فقط پول نیست. سرمایه‌های فکری، انسانی، اجتماعی، فیزیکی و مادی همه باید در کنار هم برای توسعه تولید به‌کار گرفته شوند. اگر شما نیروی انسانی مناسب برای صنایع خاصی مانند معدن یا شیلات تربیت نکنید، راندمان تولید پایین می‌آید و در نتیجه، سرمایه‌گذاری در این زمینه‌ها موفق نخواهد بود.
تولید و تحولات در زیرساخت‌های حاکمیتی و فناوری
طهرانچی همچنین بر لزوم ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای تولید و استفاده از فناوری‌های نوین تأکید کرد: برای پیشبرد تولید و استفاده از فناوری‌های جدید، باید زیرساخت‌های حاکمیتی و نظام‌های مالکیت فکری پویا ایجاد شود. سامانه‌های تولید نوین، طراحی دیجیتال، شبیه‌سازی پیشرفته تولید و بهینه‌سازی خودکار باید در دانشگاه‌ها مورد توجه قرار گیرد. اگر دانشگاه‌ها نتوانند این تحولات را در عرصه فناوری ایجاد کنند، فاصله فناوری بیشتر خواهد شد.
نقش دانشگاه در بهبود زنجیره ارزش و توسعه کسب و کارهای نوین
وی به لزوم به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته در زنجیره‌های ارزش و کسب و کارهای نوین اشاره کرد و گفت: زنجیره ارزش هوشمند، اینترنت صنعتی، بازارهای دیجیتال و مدل‌های کسب و کار اشتراکی باید در دانشگاه‌ها به‌طور جدی پیگیری شوند. اگر این مسائل را در دانشگاه‌ها نادیده بگیریم، نمی‌توانیم در بازار رقابت کنیم و از فرصت‌های جهانی بهره‌برداری کنیم.
ضرورت سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و کاهش وابستگی به واردات
طهرانچی در ادامه به اهمیت کاهش وابستگی به واردات دانش فنی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بومی اشاره کرد: در کشور ما باید به‌جای وابستگی به واردات، در تولید داخلی و فناوری‌های نوین سرمایه‌گذاری کنیم. ایران نشان داده که می‌تواند در زمینه‌هایی مانند نانو، بیوتکنولوژی و سلول‌های بنیادی پیشرفت کند. دانشگاه‌ها باید فاصله فناوری را کم کنند و بر اساس نیازهای بومی و جهانی عمل کنند.
نقش دانشگاه در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور
طهرانچی در ادامه افزود: دانشگاه‌ها باید به‌طور جدی در زمینه توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور وارد شوند. این امر نیازمند توجه به فرهنگ کار و تولید است. دانشگاه‌ها باید دانشجویان را به‌گونه‌ای تربیت کنند که توانایی حل مسائل اقتصادی کشور را داشته باشند. اگر دانشگاه‌ها نتوانند این مسئولیت را بپذیرند، کشور در عرصه تولید و اقتصاد دچار چالش خواهد شد.
ضرورت پیوند فرهنگ نوآوری با مزیت رقابتی
وی همچنین بر اهمیت پیوند فرهنگ نوآوری با مزیت رقابتی کشور تأکید کرد: دانشگاه‌ها باید فرهنگ نوآوری را به مزیت رقابتی کشور تبدیل کنند. این کار با استفاده از سرمایه‌های انسانی و فکری و ایجاد چرخه‌های بازخورد سریع برای بهبود مستمر ممکن خواهد بود.
لزوم تحول در دانشگاه‌ها و تأکید بر سرعت در اجرای تغییرات
طهرانچی در پایان سخنان خود به لزوم سرعت در اجرای تغییرات اشاره کرد: بعضی از تحولات نیازمند انجام سریع هستند. اگر اراده کنیم که کارها را کند کنیم، یعنی در واقع با تحول و تغییر مخالفت کرده‌ایم. دانشگاه‌ها باید بر اساس نیازهای روز حرکت کنند و تغییرات اساسی و بنیادی را در همه عرصه‌ها پیاده‌سازی کنند.
طهرانچی در نهایت بر اهمیت ترکیب پایداری و کارآمدی برای ایجاد یک دانشگاه توانمند و پیشرو تأکید کرد و گفت: ما باید با ترکیب پایداری و کارآمدی، دانشگاه‌هایی برای جوانان کشور بسازیم که در برابر چالش‌های جهانی تاب‌آوری داشته باشند و از ظرفیت‌های علمی و فناوری برای بهبود وضعیت اجتماعی و اقتصادی کشور استفاده کنند.
انتهای پیام
نظرات