حسین مسرّت در گفت‌وگو با ایسنا در مورد این شخصیت شهیر استان یزد در ادوار پیشین می‌گوید: میرزا محمد جعفر صدرالمملاک که در سده‌ سیزدهم قمری می‌زیسته و از اشراف و بزرگان یزد بوده، جایگاهی رفیع در نزد مردم یزد داشته و نیابت و وزارت حکومت یزد به ویژه در زمان حکومت حاجی محمّدحسین نظام الدوله در یزد با او بوده است.

وی اظهار می‌کند: در زمان حکومت حاجی زمان‌خان پسر حاجی محمدحسین خان نظام الدوله بر یزد در سال ۱۲۳۲ قمری، شاه خلیل‌الله فرزند سید ابوالحسن‌خان که از سادات و بزرگان فرقه‌ اسماعیلیه و رهبر این فرقه بوده است، به یزد آمد و دو سال بعد، روزی میان یکی از ملازمان او و تعدادی از کسبه اختلافی پیش می‌آید که منجر به درگیری و زد و خورد می‌شود.

مسرت ادامه می‌دهد: مردم برای شکایت نزد میرزا محمدجعفر رفته و او ملازمان شاه خلیل‌الله را احضار می‌کند اما آنها فرمان او را نپذیرفته و از ترس به خانه شاه خلیل‌الله پناه می‌برند لذا گروهی از بازاریان یزد با همراهی ملاحسین یزدی که مردی ادیب و فاضل بوده و گروهی از عوام با هجوم به خانه شاه خلیل‌الله، او را با چند تن از یارانش که در پشت‌بام سنگربندی کرده بودند، پاره پاره می‌کنند.

وی عنوان می‌کند: به دنبال رسیدن این خبر به دربار، حاجی زمان‌خان حاکم یزد به فرمان فتحعلی شاه، ملاّحسین و صدرالممالک و دیگر اشراری که این اقدام را کرده بودند، را بازداشت و تحت‌الحفظ روانه دارالحکومه در تهران می‌کند.

وی با بیان این که ملاّ حسین یزدی به شفاعت نظام‌الدوله پس از زدن چوب فراوان، به زنجیر کشیده و به زندان میافتد ولی بعداً به شفاعت نظام‌الدوله رها می‌شود، خاطرنشان می‌کند: صدرالممالک نیز به سبب اهدای پیش‌کشی لایق، بخشیده و چون قاتل معیّن نبوده، همچون دیگران به پرداخت جریمه‌ای سنگین شامل دیه مقتولان به بازماندگان محکوم و به یزد بازمی‌گردد.

این نویسنده تاریخ یزد اضافه می‌کند: البته فتحعلی شاه برای دلجویی از خانواده شاه خلیل‌الله، فرزند بزرگ وی به نام آقاخان را به دامادی خویش انتخاب کرده و حکومت قم و محلات را به او می‌سپرد که از همین رو نیز به آقاخان محلاتی شهره می‌شود.

وی با اشاره به توصیف عبدالغفور طاهری در کتاب خود از صدرالممالک که او را «ملجاء الاعظم و الاکابر و صاحب المناقب و المفاخر و نیز العالم الکامل» می‌خواند، اظهار می‌کند:بزرگانی همچون میرزا محمّدحسین نایب الصدر، نواب میرزا محمّدحسن شمس و میرزا محمّدولی و صدر العلماء از خاندان صدرالممالک محسوب می‌شوند.

مسرت به پژوهش‌های صورت گرفته توسط مهدی صادق احمدی در باره میرزا محمّدجعفر صدرالممالک نیز اشاره و بیان می‌کند: ایرج افشار در کتاب یزدنامه از «میرزا محمّدجعفر» به عنوان جدّ اعلای صدر میرزا علیرضا نام می‌برد.  

وی با بیان این که خانواده صدر، میرزا محمدجعفر را به عنوان صدر شهید می‌شناسند، می‌گوید: آنها بر این باورند که در ماجرای شاه خلیل‌الله، میرزا محمّدجعفر کشته می‌شود اما نویسنده جامع جعفری روایت دیگری دارد و چندین بار از میرزا محمّدجعفر به عنوان نقطه صدارت ممالک محروسه نام می‌برد.

مسرت اضافه می‌کند: در جامع جعفری به ازدواج برخی فرزندان شاهزاده با بزرگان شهر یزد از جمله ازدواج میرزا محمدجعفر با همشیره بزرگ الله‌قلی میرزا اشاره شده و به عبارتی میرزا محمّدجعفر داماد شاهزاده بوده است.

انتهای پیام