علیرضا بیات در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: چهارمین ماهواره‌ای که به دست بشر به فضا پرتاب شد، «ونگارد ۱» نام داشت؛ ماهواره‌ای ساخت ایالات متحده آمریکا که در تاریخ هفدهم مارس سال ۱۹۵۸ میلادی از پایگاه فضایی «کیپ کاناورال» به فضا فرستاده شد.

وی افزود: این ماهواره کوچک، وزنی در حدود ۱.۴۷ کیلوگرم داشت؛ یعنی نزدیک به یک و نیم کیلوگرم، اما مأموریت‌های آن وزنی به مراتب سنگین‌تر در تاریخ علم و فناوری بشر بر جای گذاشت.

کارشناس نجوم با بیان اینکه ونگارد ۱ برای انجام وظایفی دقیق طراحی شده بود، ادامه داد: از جمله این وظایف می‌توان به بررسی شکل زمین، تحلیل چگالی جو، آزمایش برخی فناوری‌های نوین ارتباطی و مهم‌تر از همه، بهره‌گیری از انرژی خورشیدی به‌عنوان منبع تأمین برق که آن را به نخستین ماهواره‌ای بدل کرد که از این نوع انرژی بهره می‌برد، اشاره کرد.

بیات گفت: پیش از آن، شوروی با پرتاب «اسپوتنیک ۱» در چهارم اکتبر ۱۹۵۷ و سپس «اسپوتنیک ۲» در سوم نوامبر همان سال، گام‌های آغازین را در رقابت فضایی برداشته بود. آمریکا نیز با پرتاب «اکسپلورر ۱» در سی‌ویکم ژانویه ۱۹۵۸ که منجر به کشف کمربند ون آلن شد و سپس با پرتاب ونگارد ۱، جایگاه خود را در این رقابت پرتنش دوران جنگ سرد تثبیت کرد.

وی با اشاره به اینکه نام کامل این ماهواره، ونگارد ستلایت ۱۹۵۸-B بود و مسئولیت اجرای این پروژه بر عهده «آزمایشگاه تحقیقات نیروی دریایی آمریکا» (NRL) قرار داشت، اظهار کرد: پرتاب آن توسط موشک «ونگارد TV-4» انجام شد و پس از ورود به مدار، در یک مدار بیضوی جای گرفت؛ با حضیضی در ارتفاع ۶۵۴ کیلومتر و اوجی به ارتفاع ۳۹۶۹ کیلومتر که سیگنال‌های ارسالی آن تا حدود سال ۱۹۶۴ به زمین می‌رسیدند.

کارشناس نجوم افزود: این ماهواره دارای نوآوری‌های مهندسی برجسته‌ای بود. نخست، طراحی بدنه‌ آن بود که ساختاری کروی‌شکل با چهار آنتن فلزی جمع‌شونده داشت بدنه از آلیاژ آلومینیومی ساخته شده بود که با لایه‌ای از پلاستیک پوشانده و کاملاً مهر و موم شده بود تا از آسیب‌های جوّی در امان بماند.

بیات ادامه داد: دومین ویژگی مهم، منبع تغذیه‌اش بود که ونگارد ۱ نخستین ماهواره‌ای بود که از پنل‌های خورشیدی استفاده می‌کرد. شش سلول خورشیدی کوچک در یک سوی آن نصب شده بودند تا انرژی مورد نیاز برای یک فرستنده رادیویی پنج میلی‌واتی را تأمین کنند؛ هرچند تکنولوژی به کار رفته در آن زمان بسیار ابتدایی بود.

وی افزود: سوم، سیستم ارتباطی آن بود که ونگارد ۱ دو فرستنده رادیویی داشت. یکی با توان ۱۰ میلی‌وات که با باتری کار می‌کرد و عمر کوتاهی داشت و دیگری با توان پنج میلی‌وات که توسط پنل‌های خورشیدی تغذیه می‌شد و برای چند سال سیگنال‌هایی با فرکانس‌های ۱۰۸ مگاهرتز و ۱۰۸.۰۳ مگاهرتز به زمین ارسال می‌کرد.

کارشناس نجوم با بیان اینکه از منظر اهداف علمی، ونگارد ۱ سه دستاورد مهم داشت، اضافه کرد: این ماهواره  در مطالعه جوّ زمین و شکل آن نقش داشت و به‌واسطه آن، شکل بیضوی زمین و پخ بودن نواحی قطبی با دقت بیشتری اثبات شد، همچنین تحلیل مقاومت جو در برابر حرکت ماهواره کمک کرد تا چگالی لایه‌های بالایی جو بهتر تخمین زده شود.

بیات ادامه داد: دوم، آزمایش موفق پنل‌های خورشیدی که راه را برای استفاده از این منبع تجدیدپذیر در مأموریت‌های فضایی بعدی هموار ساخت و آن را به استانداردی جهانی در صنعت فضانوردی تبدیل کرد و سوم، ردیابی بلندمدت مسیر مداری ماهواره که برای بررسی تأثیرات خورشید، ماه و جوّ زمین بر مدار اجسام مصنوعی مورد استفاده قرار گرفت و موجب توسعه دانش مکانیک مداری شد.

وی گفت: از آنجا که بدنه این ماهواره کوچک، کروی و بسیار سبک بوده و در ارتفاعی بالا با مقاومت جوّی اندک قرار دارد، ونگارد ۱ هنوز در مدار زمین باقی‌ مانده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۱۹۸ همچنان به گرد زمین بچرخد.

کارشناس نجوم ادامه داد: از منظر تاریخی، ونگارد ۱ چهارمین ماهواره‌ای بود که بشر به فضا پرتاب کرد؛ پس از اسپوتنیک ۱، اسپوتنیک ۲ و اکسپلورر ۱، اما اهمیت آن به همین محدود نمی‌شود، این ماهواره، قدیمی‌ترین شیء ساخت بشر است که هنوز در فضا باقی مانده و نماد آغاز به‌کارگیری پنل‌های خورشیدی در عرصه فضا به شمار می‌رود. افزون بر آن، پروژه ونگارد به‌عنوان نخستین تلاش رسمی و غیرنظامی ایالات متحده برای حضور در عرصه رقابت فضایی با اتحاد جماهیر شوروی شناخته می‌شود؛ گامی کوچک با بدنی سبک، اما اثری ماندگار در تاریخ فضانوردی بشر.

انتهای پیام