مالیات به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تأمین مالی دولت، نقش بنیادینی در تحقق عدالت اجتماعی، توسعه پایدار و کاهش وابستگی کشور به درآمدهای ناپایدار همچون فروش نفت دارد. از این رو، شفاف‌سازی درباره نحوه هزینه‌کرد مالیات در مناطق مختلف کشور، به‌ویژه استان‌ها و مناطق محروم، اهمیت دوچندان پیدا میکند.
با دریافت مالیات، امکان سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی مانند راه‌سازی، آبرسانی، توسعه شبکه برق و گاز، ساخت مدارس، بیمارستان‌ها و مراکز فرهنگی را فراهم میکند. در استان‌های کمتر برخوردار، این خدمات نقش کلیدی در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان دارند. همچنین درآمدهای مالیاتی می‌تواند صرف حمایت از صنایع کوچک، تعاونی‌ها، کشاورزان و کارآفرینان بومی شود. این امر به رونق اقتصادی استان‌ها، کاهش مهاجرت به کلان‌شهرها و افزایش خودکفایی مناطق کمک میکند. با اجرای سیاست‌های بازتوزیع عادلانه درآمد، دولت می‌تواند سهم بیشتری از درآمدهای مالیاتی را به مناطق محروم تخصیص دهد و به این ترتیب، فاصله توسعه‌یافتگی میان استان‌ها کاهش یابد.
در این رابطه، مدیرکل امور مالیاتی استان زنجان به خبرنگار ایسنا می‌گوید: سال گذشته مجموع مالیات وصولی در زنجان معادل ۸۱۵/۸ میلیارد تومان بود، اما مبلغ پرداختی این اداره کل به شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و حساب تمرکز وجوه استان بالغ بر ۲۱۶۰ میلیارد تومان بوده است.
مهدی محمدی می‌افزاید: در شهرستان زنجان، با وجود دریافت حدود ۵۳۹/۷ میلیارد تومان مالیات از شهروندان، بیش از ۱۰۶۷ میلیارد تومان به شهرداری‌ها و دهیاری‌های این شهرستان بازگشت داده شده است که نسبت پرداخت به دریافت را تقریباً دو برابر میکند.
داده‌های جزئی‌تر نشان می‌دهد این بازتوزیع منابع، نه‌تنها در سطح استان متعادل بوده، بلکه در بسیاری از مناطق محروم یا با ظرفیت اقتصادی پایین‌تر، سهم دریافتی به‌مراتب بیشتر از میزان پرداختی شهروندان بوده است، موضوعی که می‌توان آن را نوعی عدالت مالیاتی در عمل تعبیر کرد.
اما نکته قابل توجه در این آمارها، افزایش سهم شهرستان‌های کوچک و کم‌جمعیت‌تر است. در شهرستان ابهر، مالیات دریافتی ۱۲۳/۳ میلیارد تومان بوده اما پرداختی به شهرداری‌ها و دهیاری‌ها ۳۰۸ میلیارد تومان، یعنی ۲.۵ برابر است. در خدابنده نیز این نسبت به حدود پنج برابر رسیده و در ماه‌نشان، با دریافت تنها ۷/۶ میلیارد تومان مالیات، رقم پرداختی ۸۰ میلیارد تومان بوده است که افزایشی ۱۰/۵ برابری محسوب می‌شود. در ایجرود هم این نسبت ۱۱ برابر گزارش شده است.
نظام مالیاتی، موتور توسعه محلی؟
این روند که در سایر شهرستان‌ها نیز تکرار شده، این پرسش را به ذهن می‌آورد که آیا نظام مالیاتی در ایران به یک ابزار جدی توسعه محلی تبدیل شده است؟ تحلیل داده‌ها و سیاست‌های اخیر سازمان امور مالیاتی کشور، از یک تغییر رویکرد خبر می‌دهد یعنی استفاده از درآمدهای مالیاتی نه صرفاً برای جبران کسری بودجه، بلکه به‌عنوان ابزار سیاستگذاری عمومی برای تعدیل منطقه‌ای، کاهش نابرابری و تأمین عدالت توسعه‌ای.
از سوی دیگر، بازگشت چند برابری مالیات به مناطق ضعیف‌تر می‌تواند اعتماد اجتماعی نسبت به پرداخت مالیات را افزایش دهد، چراکه شهروندان شاهد اثر ملموس مشارکت مالی خود در بهبود زیرساخت‌های شهری و روستایی هستند.
با وجود این آمارهای امیدوارکننده، هنوز بخش زیادی از افکار عمومی، مالیات را هزینه‌ای بی‌بازگشت می‌دانند. این در حالی است که شفاف‌سازی، اطلاع‌رسانی گسترده و ارائه گزارش‌های دقیق از محل صرف مالیات‌ها می‌تواند گامی مؤثر در جهت ارتقای فرهنگ مالیاتی و تحقق مشارکت واقعی مردم در اداره کشور باشد.
در شرایط کنونی که وابستگی بودجه به نفت کاهش یافته و مالیات به منبع اصلی درآمد دولت‌ها تبدیل شده، نقش مردم در چرخه مالیاتی، از پرداخت‌کننده صرف، به سرمایه‌گذار توسعه اجتماعی و عمرانی تغییر کرده است، تغییری که تنها با اعتماد، شفافیت و توزیع عادلانه منابع تداوم خواهد یافت.
شفافیت در امور مالیاتی؛ فاصله استان زنجان به نسبت درآمد مالیاتی و بودجه‌های تخصیصی‌اش
نبی‌اله محمدی نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی آذر سال گذشته در شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان، گفت: استان زنجان در شاخص میزان اعتبارات و بودجه، رتبه ۲۷ و در وصول و درآمد مالیات رتبه ۱۲ را بین استان‌ها دارد که این شکاف و فاصله باید اصلاح شود.
وی افزود: نگاه برخی مدیران بودجه‌ای این است که استان زنجان دو منبع درآمدی حقوق دولتی معادن و درآمدهای مازاد مالیاتی دارد و از این رو اعتبارات مصوب استان را از میانگین کشوری پایین می‌گرفتند تا این دو منبع جبران آن را بکند، درحالی‌که این منبع درآمدی اهرم تشویقی است و نباید در تعیین بودجه استان دخالت داده شود.
احمد بیگلدلی دیگر نماینده مجلس شورای اسلامی از استان زنجان اعتقاد دارد سیستمی شدن نظام مالیاتی کشور به این معناست که فارغ از سلیقه کارشناسان، براساس قانون، مالیات‌ستانی به شکل عادلانه صورت می‌گیرد. بنابراین تقویت حسابرسی سیستمی و داده‌محور به معنای پیش‌بینی پذیر شدن اقتصاد کشور است که به نفع مودیان است.
وی ادامه می‌دهد: وقتی در یک چارچوب مشخص به اخذ مالیات می‌پردازیم و همه چیز بر اساس آمار و ارقام پیش می‌رود، شفافیت در امور افزایش پیدا می‌شود یعنی شفاف‌سازی امور و مالیات‌ستانی بر اساس داده‌ها به افزایش پیش‌بینی پذیری اقتصاد کشور منجر می‌شود. وقتی مالیات بر اساس داده‌ها اخذ می‌شود، مودیان می‌توانند پیش‌بینی کنند که مالیات‌شان چقدر است و چه روندی برای رسیدن به این مبلغ طی شده است. به این ترتیب، افراد می‌توانند برنامه‌ریزی مالی برای خودشان داشته باشند.
فرار مالیاتی؛ چالشی جدی برای اقتصاد کشور
فرار مالیاتی یکی از چالش‌های اصلی نظام مالیاتی کشور است براساس گزارش‌ها در سال ۱۴۰۲ حدود ۱۳۸ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در کشور ثبت شده که فقط ۱۰ درصد از آن توسط سازمان امور مالیاتی کشف و وصول شده است.
به گفته کارشناسان در کشورهای توسعه یافته نظام مالیاتی بر پایه شفافیت و مشارکت عمومی بنا شده است. در این کشورها، مالیات‌ها به گونه‌ای طراحی شده اند که برای همه اقشار جامعه عادلانه باشند. این نوع سیستم مالیاتی به کاهش نابرابری های اجتماعی و اقتصادی کمک میکند و شهروندان را به پرداخت مالیات تشویق میکند.
اجرای سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی یکی از اقدامات مهم در راستای شفافیت مالیاتی در کشور است. این سامانه با هدف ثبت و رصد دقیق تراکنش‌های مالی و جلوگیری از فرار مالیاتی طراحی شده است با اجرای کامل این سامانه، انتظار که می رود نظام مالیاتی کشور به سمت شفافیت بیشتر حرکت کند و اعتماد عمومی به آن افزایش یابد.
مهدی طاهری تولیدکننده و کارآفرین زنجانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا می‌گوید: پرداخت مالیات وظیفه‌ای ملی است که تأثیر مستقیمی بر توسعه زیرساخت‌ها و بهبود خدمات عمومی دارد، همین پول‌های ما اگرچه کم، باعث ساخت مدارس و بیمارستان‌هایی شده است که اطمینان خاطری برای آیندگان است. به عبارتی پرداخت مالیات بر بهبود کیفیت زندگی شهروندان است.
با توجه به آمارها می‌توان نتیجه گرفت که پرداخت به موقع و صحیح مالیات می‌تواند نقش بسزایی در توسعه استان زنجان و بهبود خدمات عمومی داشته باشد، همچنین با اجرای سامانه‌های نوین مالیاتی و افزایش شفافیت می‌توان به کاهش فرار مالیاتی و افزایش اعتماد عمومی به نظام مالیاتی کشور امیدوار بود.
انتهای پیام
نظرات