فرهنگ پهلوانی ایران باستان با سرشت جوانمردی امام علی (ع) حالا به عنوان میراث ایرانی- اسلامی در دنیا خودنمایی می‌کند. قدمت فرهنگ پهلوانی را می‌توان تا ایران باستان دنبال کرد، زمانی که پهلوانان نیرومند در مقابل دشمنان اهریمنی مقاومت می‌کردند و به جنگ آنان می‌رفتند.
در شاهنانه فردوسی، قصه پهلوانان بسیاری همچون زال و رستم را شنیده‌ایم، پهلوانانی که از نظر اخلاق سرآمد بودند و با پشت سرگذاشتن تمرین‌های سخت، برای پیروزی خیر مقابل شر وارد میدان نبرد می‌شدند. پس از ورود دین مبین اسلام، آداب اسلامی با این ورزش عجین شد و با تأثیرپذیری از سرشت جوانمردی مولای متقیان حضرت علی (ع) و با توجه به فرهنگ ایرانی اسلامی به مسیر خود ادامه داد.
روح جوانمردی در این ورزش از اهمیت بالایی برخوردار است شاید به خاطر همین است که درب ورودی زورخانه‌ها کوتاه‌تر و کوچک‌تر از درب‌های معمولی سایر ساختمان‌ها است، که ورزشکاران هنگام ورود و خروج با حالت تعظیم گذر کنند و افتادگی و ادب رعایت شود و به حالت خضوع به زورخانه وارد شوند.
سقف زورخانه‌ها هم بلند و گنبدی شکل است و به همین دلیل زورخانه‌ها شکلی شبیه مساجد یا معابد دارند. در میان زورخانه، گودی قرار دارد که حرکات ورزش زروخانه‌ای در آن اجرا می‌شود. در فضای اطراف گود، محل نشیمن برای تماشاچیان تعبیه می‌شود.
مرشد، هنرمندی با جایگاه اخلاقی والاست که وقایع نیکو پهلوانان را در قالب شعر حماسی یا داستان به صورت آهنگین با همراهی «ضرب و زنگ زورخانه‌ای» در هنگام اجرای ورزش زورخانه‌ای می‌نوازد.
ضرب زورخانه‌ای نوعی ساز کوبه‌ای است که ورزشکاران ریتم ورزش خود را با ریتم این ساز هماهنگ می‌کنند. در حقیقت ضرب زورخانه‌ای برای برانگیختن ورزشکاران اجرا می‌شود تا حرکات ورزشی خود را به صورت گروهی یا فردی اجرا کنند. سنگ، تخته شنو، میل، کباده از ابزار و وسایل ورزشکاران است که پشت هر کدام حکایتی از بزرگی و اصالت نهفته است.
با تلاش فدراسیون ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در ایران و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آیین پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو به پیشنهاد ایران به ثبت جهانی رسید.
جایگاه نهمی قزوین در ورزش پهلوانی در کشور
روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای بهانه‌ای شد تا سراغ رئیس هئیت این رشته ورزشی در استان قزوین برویم. ابوالفضل خسته‌بند با بیان اینکه هئیت ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای استان قزوین در حال حاضر در بین ۱۰ استان کشور قرار دارد؛ به ایسنا گفت: قزوین در رده‌بندی نهایی فدراسیون در سال گذشته علی‌رغم کمبود امکانات و تجهیزات خوش درخشید و از رتبه ۳۱ کشور به جایگاه نهمی رسیده است.
وی در ادامه بیان کرد: بیش از ۶۰۰ ورزشکار در زورخانه‌های پنج شهرستان استان فعالیت دارند که از این بین ۳۴۰ نفر سازماندهی و بیمه شده‌اند. خوشبختانه این ورزش نسبت به قبل پیشرفت خوبی در استان داشته، اما جایگاه آن مطلوب نیست و برای رسیدن به نقطه مطلوب باید تلاش بیشتری صورت بگیرد.
رئیس هئیت ورزش پهلوانی و زورخانه در استان قزوین خاطرنشان کرد: در بعد قهرمانی به نوعی با استان‌های بزرگتر مقابله می‌کنیم و سنجش معیاری فدراسیون نشان داد که در این رشته ورزشی عملکرد خوبی را علی‌رغم کمبودها داشتیم. زورخانه های خوبی در استان داریم و قزوین جزو استان‌هایی است که نخستین آکادمی کشور را ثبت کرده و جزو آکادمی‌های برتر شناخته شده است.
وی افزود: آکادمی شهید رجایی برترین آکادمی کشور شناخته شد، چراکه زیرساخت‌ها برای آموزش و ترویج ورزش در این آکادمی وجود دارد، البته ضعف‌هایی نیز وجود دارد و اعتبارات زیاد نیست تا بتوانیم سرانه ورزشی را تعییر دهیم و نیاز به اعتبارات ویژه‌ای داریم تا بیشتر به این ورزش بپردازیم، به عنولن مثال برای جذب نوجوانان به تجهیزات و لباس نیاز هست و در این راستا نیازمند اعتبار دولتی هستیم.
این مسئول در ادامه اظهار کرد: علی‌رغم اینکه بودجه خوبی اختصاص دادند، اما به دلیل هزینه بالا شرایط برای جذب بیشتر بستگی به امکانات، منابع مالی و تجهیزات دارد بنابراین از مسئولان استان و کشور درخواست داریم که به این ورزش نگاه ویژه‌ای داشته باشند.
روح جوانمردی در ورزش پهلوانی حرف اول را می‌زند
وی با بیان اینکه تلاش می‌کنیم نسل جوان با این رشته که روح جوانمردی در آن حرف اول را می‌زند، آشنایی بیشتری داشته باشند، گفت: در این سال‌ها در میادین، پارک‌ها و آغاز همایش‌ها و سالن‌های ورزشی نشان می‌دهیم که شادی، نشاط و تحرک در این ورزشی بالاست تا جوانان بیشتری جذب این رشته شوند.
خسته‌بند تصریح کرد: در نوروز هم در سرای تاریخی سعدالسلطنه فعالیت ورزشی داشتیم و همه تلاش ما این بود که بتوانیم افراد کم سن و سال با این ورزش آشنا و جذب شوند. در حال حاضر پنج ورزشکار از قزوین در اردوی تیم‌های ملی حاضر هستند، حامد و علیرضا امینی، ابوالفضل عسگری، سید امیرعباس حسینی و عارف مستغنی از جمله ورزشکاران حاضر در تیم های ملی هستند و در این بین حامد و علیرضا امینی دو ورزشکار استان در مسابقات برون مرزی هم حضور داشتند.
وی ادامه داد: : قزوین جایگاه خوبی در بعد قهرمانی در رده سنی نونهالان، نوجوان و جوانان و پیشکسوتان دارد. ورزشکاران این رشته در طول سال‌های اخیر همواره در مسابقات کشور عملکرد خوبی داشتند و دست پر مسابقات را ترک کردند و امیدوارم امسال با تلاش بیشتر و همراهی مسئولان شرایط مناسب‌تری فراهم شود و بتوان این رشته ورزشی را ارتقا داد.
رئیس هئیت ورزش پهلوانی و زورخانه در استان قزوین خاطرنشان کرد: با وجود رکود چندین ساله این ورزش در چند دهه گذشته، خوشبختانه قزوین قریب یک دهه است که در چندین رشته در رده‌های مختلف دارای مقام‌های برتر کشوری است، ۱۷ مربی و هفت داور در طول سال‌های اخیر در این ورزش پرورش داده‌ایم که جایگاه خوبی در فدراسیون دارند و در راستای آموزش و داوری فعالیت می‌کنند.
وی در پایان با اشاره به قدمت بیش از ۶۰۰ سال ورزش پهلوانی در قزوین گفت: اولین زورخانه قزوین جنب دروازه درب کوشک قزوین با نام «زوارخانه» ۶۰۰ سال پیش احداث شده و محلی برای استراحت و اسکان مهمان‌هایی بوده که قصد ورود به محوطه شهر قزوین داشتند.
انتهای پیام
نظرات