امروز، صدای نفس‌های طبیعت زیر کوهی از زباله و آلودگی به شماره افتاده است؛ بی‌توجهی به سرنوشت پسماندها، چهره‌ی زیبای زمین را خدشه‌دار کرده و آینده‌ی نسل‌های بعدی را با تهدیدی جدی مواجه ساخته است.

انباشت انواع زباله‌های خانگی، صنعتی و شهری نه تنها منابع طبیعی را تهدید می‌کند، بلکه به آلودگی آب، خاک و هوا نیز منجر می‌شود. رهاسازی غیر اصولی زباله‌ها می‌تواند چرخه‌های زیستی را مختل کرده و سلامت انسان و سایر موجودات زنده را به خطر اندازد. تخریب منابع طبیعی، انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی گسترده تنها بخشی از پیامدهای بی‌توجهی به مدیریت زباله است. تفکیک زباله از مبدا، گامی کوچک اما حیاتی برای بازگرداندن طراوت به زمین و حفظ سرمایه‌های طبیعی است.

هر لیتر شیرابه زباله، ۴۰۰ متر مکعب آب سالم را به فاضلاب تبدیل می‌کند

رئیس حفاظت محیط‌زیست شهرستان ملایر تجمع یا سوء مدیریت زباله را سبب آلودگی مولفه‌های زیست محیطی از جمله آب، خاک و هوا دانست و گفت: زباله حاوی فلزات سنگین و شیرابه زباله حاوی میکروارگانیسم‌ها و عوامل بیماری‌زاست بنابراین تجمع زباله موجب آلودگی خاک و نفوذ آن به سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود که آلودگی و مخاطرات بهداشتی را به دنبال خواهد داشت.

عباس نجاری در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه خاک و آب آلوده سبب آلودگی محصولات کشاورزی می‌شود، افزود: هر لیتر شیرابه زباله، ۴۰۰ متر مکعب آب سالم را به فاضلاب تبدیل می‌کند و استفاده از آب آلوده بدلیل داشتن فلزات سنگین و نیترات‌ها، سرطان زاست و بیماری‌های خطرناکی ایجاد می‌کند.

نجاری ادامه داد: رهاسازی، تجمع و سو مدیریت زباله، میکروارگانیسم‌های موجود در آن را پس از چند روز فعال می‌کند و سبب افزایش دمای داخلی زباله و تولید گاز متان و در نهایت سبب احتراق خود به خودی زباله می‌شود.

وی تولید گازهای سمی و سرطان‌زا مانند دی اکسین و فوران را از جمله گازهای تولیدی حاصل از احتراق زباله دانست و تصریح کرد: تولید و انتشار این گازها، سبب آلودگی هوا می‌شود.

نجاری به خطرات سو مدیریت زباله برای جانواران اشاره و بیان کرد: بسیاری از جانواران از پسماندهای غذایی به‌عنوان یک منبع تغذیه‌ای استفاده می‌کنند که می‌تواند سبب ایجاد بیماری در حیوانات و انتقال آن به حیوانات اهلی و انسان‌ها شود.

وی با تاکید بر اینکه برخی گازهای متساعد شده از زباله‌سوزی در ترکیب با رطوبت هوا به اسیدسولفوریک، اسیدهیدروکلریک و اسیدنیتریک تبدیل می‌شوند، افزود: این ترکیبات از طریق باران، دوباره به خاک بازمی‌گردند و مواد مغذی خاک را در خود حل کرده و آن را به عمق خاک نفوذ می‌دهند و کشت مواد غذایی در زمین‌هایی که باران اسیدی باریده است، سبب تولید محصولاتی با ارزش غذایی کمتر می‌شود.

اثرات تجمع و سو مدیریت زباله در مناطق گردشگری

رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان ملایر در ادامه به اثرات تجمع و سو مدیریت زباله در مناطق گردشگری اشاره و بیان کرد: یکی از مهم‌ترین اثرات آن، آلودگی منظر است که سیمای منطقه را زشت می‌کند چرا که گردشگر ترجیح می‌دهد در یک محیط طبیعی، از زیبایی منظر لذت ببرد و از آب سالم و هوای لطیف استفاده کند.

وی با بیان اینکه سو مدیریت زباله برخی حیوانات گوشت‌خوار مثل گرگ، شغال، روباه و کفتار را به خود جذب می‌کند، گفت: این زباله‌ها می‌تواند منبع تغذیه‌ای برای این جانواران باشد و چون در محل‌های دفن غیراصولی زباله، شاهد رشد جوندگانی از جمله موش‌ها هستیم، این محل‌ها می‌توانند منبع انتقال بیماری‌های خطرناکی مانند طاعون باشند؛ از طرفی این جوندگان طعمه جانورانی مانند روباه، شغال و گرگ می‌شوند.

به گفته نجاری تجمع این حیوانات شکارچی در اطراف جوامع انسانی، سبب می‌شود ترس آن ها از جوامع انسانی کاهش یابد، همانطور که شاهد حضور گرگ‌ها، کفتارها و شغال‌ها در شهر و روستاها بدون اینکه ترسی داشته باشند، هستیم.

نجاری تجمع این حیوانات در اطراف محل‌های دفن و جوامع انسانی را منجر به آمیزش این حیوانات با سگ‌ها و تولید گونه هیبریدی به نام «گرگاس» دانست که رفتارهایی غیرقابل پیش‌بینی و ظاهری شبیه گرگ دارند.

وی ایجاد تغییرات اقلیمی را ناشی از سو مدیریت پسماندها دانست و اظهار کرد: تغییرات اقلیمی ناشی از گازهای گلخانه‌ای هستند که در محل‌های دفن غیراصولی به شدت تولید و منجر به تغییرات اقلیمی و سوراخ شدن لایه اوزون می‌شوند.

طرح تفکیک زباله از مبدا؛ یک مطالبه اجتماعی

نجاری در بخش دیگری طرح تفکیک زباله از مبدا را یک مطالبه اجتماعی در راستای کاهش مصرف منابع اولیه از جمله فلزات و کاهش حجم زباله منتقل شده به محل‌های دفن زباله دانست و تصریح کرد: طبق آخرین مصوبه کارگروه مدیریت پسماند استان، شهرداری‌ها موظف به تهیه دستگاه تحویل هوشمند زباله‌ها شدند تا بخش قابل بازیافت پسماند را بصورت هوشمند تحویل گرفته و تفکیک را انجام دهند که البته هنوز عملی نشده است.

وی به راه‌اندازی سایت دفع زباله در دو بخش شمالی و جنوبی استان همدان اشاره و بیان کرد: طبق سند راهبردی سه ساله، در سال ۹۸ قرار شد سایت مدیریت دفع زباله در دو ناحیه شمالی و جنوبی استان راه‌اندازی شود تا زباله‌ها پس از جمع‌آوری با کمک بخش خصوصی و یک سرمایه‌گذار، مراحل تفکیک، بازیافت و دفن را طی کنند.

طرح تجمیع زباله‌های جنوب استان در مرحله تکمیل طرح و واگذاری زمین است

نجاری با بیان اینکه متولی سایت جنوب استان، شهرداری ملایر بود و قرار شد زمینی از اراضی ملی، محل مدیریت پسماند شهرهای ملایر، نهاوند و تویسرکان باشد، افزود: تمرکز زباله‌ها در یک مکان، صرفه اقتصادی بازیافت پسماندها را به دنبال دارد پس با راه‌اندازی این سایت، بسیاری از مشکلات مدیریت پسماند در سه شهر ملایر، تویسرکان و نهاوند حل خواهد شد.

وی ادامه داد: زمینی که چهار سال قبل انتخاب شده بود، بدلیل داشتن معارض تغییر یافت و سال گذشته محل جدیدی برای ایجاد سایت دفع زباله جانمایی و به تصویب کارگروه مدیریت پسماند استان رسید.

نجاری با بیان اینکه این طرح در سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور مصوب و تعیین اعتبار شد، گفت: مقرر شد طرح تجمیع زباله‌های جنوب استان و ایجاد سایت دفع زباله توسط شهرداری ملایر و با کمک مشاور ذی‌صلاح تکمیل و در فاز اول ارائه شود.

رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان ملایر با تاکید بر اینکه اداره منابع طبیعی و جهاد کشاورزی باید بخشی از اراضی این محدوده را که مالک دارند، تعیین تکلیف و به شهرداری ملایر واگذار کنند، افزود: سایر شهرداران استان نیز باید طرح تفکیک زباله از مبدا و تجهیز ایستگاه‌های انتقال پسماند و میانی را پیگیری و به نتیجه برسانند.

آموزش و فرهنگ‌سازی در سطح خانواده‌ها؛ مهم‌ترین رکن تفکیک زباله از مبداء

وی آموزش و فرهنگ‌سازی در سطح خانواده‌ها را یکی از مهم‌ترین ارکان تفکیک زباله از مبداء دانست و بیان کرد: خانواده‌ها باید با مزایای تفکیک زباله، عوارض عدم تفکیک، هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیمی که از طریق تفکیک زباله می‌تواند به جامعه بازگردد و اثرات سوء زباله‌ها بر آب‌های زیرزمینی و سطحی آشنا شوند که نیازمند آموزشی جامع است.

به گفته نجاری در کنار این آموزش، تشویق و تنبیه نیز می‌تواند اثرگذار باشد چنان که در بسیاری از کشورهای پیشرو در بحث مدیریت پسماند، در صورت عدم جداسازی زباله‌های ویژه و عادی، جریمه‌های سنگین اعمال می‌شود، در کشور ما نیز با اعمال جریمه‌های سنگین و یا در نظر گرفتن مشوق برای افراد، می‌توان تفکیک زباله را مانند بستن کمربند ایمنی به یک فرهنگ تبدیل کرد.

نجاری همچنین به هفته زمین پاک با شعار جهانی «توان ما، زمین ما» اشاره و تصریح کرد: شعار ملی این هفته «انرژی پاک، زمین پاک» است که به ناترازی انرژی و اهمیت استفاده درست و بهینه انرژی تاکید می‌کند تا به سوی استفاده از انرژی‌‍‌های تجدیدپذیر مانند نیروگاه‌های خورشیدی حرکت کنیم.

رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان ملایر به برنامه‌های برگزار شده از سوی اداره حفاظت محیط زیست شهرستان به مناسبت این هفته اشاره و خاطرنشان کرد: برگزاری کارگروه مدیریت پسماند شهرستان، پاکسازی طبیعت از زباله با مشارکت ارگان‌های مختلف، نواخته شدن زنگ زمین پاک در برخی مدارس، برگزاری دوره‌های آموزشی یک ساعت با محیط بان در مدرسه، کاشت نهال و پایش صنایع شهرستان از جمله این برنامه‌هاست.

میانگین تولید زباله در ملایر ۱۲۰ تُن در روز است

معاون خدمات شهری شهرداری ملایر با بیان اینکه مقدار زباله تولیدی در فصول مختلف سال متفاوت است، افزود: طبق آخرین آمار ثبت شده از طریق باسکول شهرداری ملایر، میانگین تولید زباله در سال گذشته حدود ۱۲۰ تُن در روز بوده است.

مجتبی داوری در گفت‌وگو با ایسنا به شیوه مدیریت زباله اشاره و اظهار کرد: مدیریت و جمع‌آوری پسماندهای عادی در حوزه شهری و حریم و محدوده قانونی، بر عهده شهرداری‌هاست.

داوری با بیان اینکه این پسماندها بیشتر پسماندهای خانگی هستند، گفت: این پسماندها از طریق تعدادی ماشین‌آلات جمع‌آوری و به ایستگاه میانی و سپس به محل دفن زباله منتقل و دفن و پوشش داده می‌شوند.

سیستم جمع‌آوری پسماند خشک در حال طراحی است

وی درباره اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا نیز اظهار کرد: از ابتدا یکی از دغدغه‌های ما، راه‌اندازی سیستم جمع‌آوری پسماندهای خشک یا اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا بود و طی یک مزایده در سال ۱۳۹۷، پیمانکار انتخاب شد و شروع به کار کرد اما با شیوع کرونا و حساسیت‌های موجود، این شغل متناسب با برخی مشاغل دیگر تعطیل و پیمانکار فسخ قرارداد شد.

معاون خدمات شهری شهرداری ملایر ادامه داد: از سال ۱۴۰۲، مجدد پس از تعیین تکلیف پیمانکار قبلی شرایط برای اجرای طرح فراهم و سال گذشته مزایده برگزار و یک پیمانکار دیگر انتخاب شد؛ در حال حاضر نیز یک سیستم جمع‌آوری پسماند خشک در حال طراحی است و طی ماه‌های آینده اقدامات آموزشی، تبلیغاتی و اجرایی طرح در ملایر آغاز می‌شود که به شدت نیازمند مشارکت مردم است.

به گفته وی افزایش تعداد گردشگر بر افزایش تولید پسماند اثرگذار است و با توجه به افزایش جمعیت شناور، میزان تولید پسماند هم افزایش پیدا می‌کند اما شهرداری ملایر آمادگی لازم برای خدمات‌رسانی به همشهریان و گردشگران را دارد.

داوری تصریح کرد: محدوده‌های شهر بین ماشین‌آلات بخش تنظیف تقسیم شده و هر ماشین موظف به مدیریت پسماند آن محدوده است و هر ماشین در محدوده خود، پسماندها را جمع‌آوری و به محل دفن زباله انتقال می‌دهد؛ در نقاط توریستی نیز سطل‌های زباله تعبیه شده که زباله‌های تولیدی در این سطل‌ها تخلیه و به مخازن زباله انتقال داده شده و دفن می‌شوند.

آموزش شهروندی؛ یکی از پایه‌های اساسی مدیریت و کاهش تولید پسماند

وی به برنامه خدمات شهری شهرداری ملایر درباره آموزش شهروندی بصورت مستمر اشاره و بیان کرد: امسال اقدامات جدیدی در زمینه آموزش شهروندی، پسماند و خدمات شهری آغاز شده است.

داوری آموزش شهروندی را یکی از پایه‌های اساسی مدیریت و کاهش تولید پسماند دانست و افزود: هر شخص باید مهارت تولید پسماند و زباله کمتر را یاد بگیرد تا با تولید زباله کمتر، به حفظ محیط زیست کمک کنیم.

معاون خدمات شهری شهرداری ملایر گفت: بطور مثال تهیه میوه با کیفیت، دور ریز کمتری دارد و زباله کمتری تولید می‌کند از طرفی خرید به اندازه مصرف خود در کاهش تولید زباله موثر است؛ در مورد دیگر کالاها نیز این اصول برقرار است بنابراین کالایی که ممکن است از نظر یک شهروند دور ریز باشد و به محل دفن زباله منتقل شود، از نظر شهروند دیگری قابل استفاده باشد پس به راحتی نباید کالاهای خود را به پسماند تبدیل کنیم.

داوری مچاله کردن بطری آب معدنی پس از مصرف را یکی از راهکارهای کاهش حجم زباله دانست و با تاکید بر نقش موثر آموزش شهروندی در مدیریت پسماندها، گفت: در کشور ما رفتار مردم با زباله رفتاری عامیانه است و مدیریت پسماند سابقه زیادی ندارد بنابراین نیاز به آموزش و مهارت‌آموزی داریم.

وی آموزش شهروندی را یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش تبعات مدیریت پسماند در محیط و کاهش اثرات زیست محیطی دفع غیراصولی زباله خواند و افزود: اگر بتوانیم مشارکت مردم را در مسائل مربوط به پسماند جلب کرده و از طریق شهروندان تولید زباله را کاهش دهیم، نتایج مثبت‌تری می‌گیریم.

داوری تفکیک زباله‌های خشک و تر، کاهش رطوبت و حجم زباله در آشپزخانه منازل را یکی از نکات مهم در آموزش شهروندی برشمرد و خاطرنشان کرد: این اقدامات باید بطور مستمر انجام شود و مردم آثار اقدامات خود را در حفظ محیط‌زیست و کاهش تولید پسماندها بدانند بنابراین موضوع آموزش شهروندی در مدیریت پسماندها بسیار مهم است.

مردم از زنبیل و کیسه‌های پارچه‌ای برای خرید استفاده کنند

وی کیسه فریزر برای حمل خریدهای روزانه را یکی از مهم‌ترین زباله‌های بسیار مضر برای محیط زیست دانست و تاکید کرد: شهروندان با استفاده از زنبیل یا کیسه‌های پارچه‌ای به راحتی می‌توانند مصرف کیسه‌های پلاستیکی را کاهش دهند.

داوری خرید جنس باکیفیت، به اندازه خرید کردن و به اندازه پختن غذا و عدم استفاده از چندین نوع غذا برای مهمانی‌های خانوادگی را از جمله راهکارهایی دانست که می‌تواند سبب کاهش تولید پسماند و کاهش اثرات زیست محیطی آن شود و مستلزم همکاری مردم و آموزش شهروندی و فرهنگ‌سازی است.

وی نصب سطل‌های تفکیک زباله در بوستان‌های سطح شهر را آخرین مرحله اقدام در خصوص تفکیک زباله دانست و تاکید کرد: نمی‌توانیم صرفا مخزن‌گذاری را انجام دهیم اما سیستم جمع‌آوری پسماند خشک نداشته باشیم پس ابتدا باید سیستم ایجاد و به مرور تکامل یابد تا به مخزن‌گذاری برسیم.

داوری با بیان اینکه شرایط فعلی، زمان مناسبی برای نصب این سطل‌ها نبوده است، خاطرنشان کرد: وقتی هنوز سیستم مدیریت پسماند خشک ایجاد نشده است، این پسماندها موقع جمع‌آوری به ناچار مخلوط می‌شوند بنابراین نصب سطل‌ها در بوستان‌ها و معابر عمومی، گام آخر در اجرای طرح مدیریت پسماندهای خشک است.

انتهای پیام