به گزارش ایسنا، نوجوانی دوره‌ای حساس در زندگی هر فرد است؛ دوره‌ای که همراه با تغییرات زیاد جسمی، روحی و اجتماعی است. در این سنین، نوجوان به‌دنبال استقلال و تجربه‌های جدید می‌گردد و اگر چارچوبی برای رفتار درست نداشته باشد، ممکن است برای تجربه نقش‌های مختلف دست به رفتارهای ناپسند بزند. در واقع، نبود الگوی مناسب رفتاری می‌تواند باعث شود نوجوان، بدون توجه به پیامدها، وارد مسیرهای پرخطر شود. رفتارهایی مانند پرخاشگری، بی‌احتیاطی در رانندگی، مصرف مواد مخدر یا الکل و تصمیمات نادرست جنسی، تنها بخشی از رفتارهای پرخطری هستند که می‌توانند سلامت جسمی و روانی نوجوانان را تهدید کنند.

هرچند بزرگسالان هم ممکن است رفتارهای پرخطر داشته باشند، اما این نوع رفتارها در نوجوانان شیوع بیشتری دارد و می‌تواند آینده آن‌ها را به خطر بیندازد. تحقیقات نشان داده‌اند که بسیاری از این رفتارها، مانند مصرف سیگار یا مواد مخدر، از سنین پایین شروع می‌شوند. یکی از دلایل مهم این موضوع، ضعف نوجوانان در کنترل احساسات و نبود مهارت‌هایی برای مواجهه سالم با هیجان‌هاست. نوجوانی که نمی‌داند چگونه با اضطراب، خشم یا غم کنار بیاید، ممکن است برای کاهش فشار روانی خود به سراغ رفتارهای آسیب‌زننده برود. در همین زمینه، آموزش و تقویت مهارت‌های هیجانی، یکی از راه‌حل‌های مؤثر برای کاهش این نوع رفتارهاست.

در همین راستا، مسعود آهوان، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، با همکاری دانشگاه خیام مشهد، تحقیقی انجام داده‌اند تا تأثیر نوعی روش روان‌درمانی را بر بهبود کنترل احساسات و کاهش رفتارهای پرخطر در نوجوانان بررسی کنند.

این پژوهش با هدف یافتن روشی برای کمک به نوجوانان در مهار احساسات و تصمیم‌گیری‌های سالم انجام شده و تمرکز آن بر استفاده از شیوه‌ای به نام «طرحواره‌درمانی هیجانی» بوده است. این شیوه، سعی دارد باورهای عمیق و اغلب ناخودآگاه فرد نسبت به احساسات را شناسایی و اصلاح کند.

در این تحقیق، ۳۰ دختر نوجوان ۱۴ تا ۱۸ ساله از مدارس مشهد که با رفتارهای پرخطر و مشکل در تنظیم هیجان روبه‌رو بودند، به صورت تصادفی انتخاب شدند و به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول، در جلسات طرحواره‌درمانی هیجانی شرکت کردند و گروه دوم هیچ مداخله‌ای دریافت نکردند. قبل و بعد از اجرای این جلسات، وضعیت هیجانی و میزان تمایل به رفتارهای پرخطر در هر دو گروه با ابزارهای معتبر روان‌شناسی ارزیابی شد.

نتایج نشان دادند نوجوانانی که در جلسات درمانی شرکت کرده بودند، توانستند هیجانات خود را بهتر مدیریت کنند. میزان رفتارهای پرخطری مانند مصرف مواد یا تصمیم‌گیری‌های نسنجیده در این افراد کاهش پیدا کرده بود. این در حالی بود که در گروه دوم، تغییری مشاهده نشد.

همچنین، در زمینه نحوه برخورد با احساسات، گروه شرکت‌کننده در درمان، توانستند احساسات منفی را بهتر بشناسند و به جای سرکوب آن‌ها، از راهکارهای سالم‌تری مانند بازنگری افکار و پذیرش احساسات استفاده کنند. این موضوع نشان می‌دهد آموزش صحیح درباره هیجانات می‌تواند رفتارهای روزمره نوجوان را به شکل مثبتی تغییر دهد.

اهمیت این یافته‌ها در آن‌جاست که نشان می‌دهند یکی از دلایل مهم بروز رفتارهای خطرناک در نوجوانان، ناتوانی در درک و بیان احساسات است. افرادی که نمی‌توانند احساسات خود را درک و مدیریت کنند، در مواجهه با فشارها، بیشتر به سمت رفتارهایی مانند مصرف مواد یا پرخاشگری می‌روند. در مقابل، نوجوانانی که یاد می‌گیرند احساسات خود را بشناسند، بپذیرند و به درستی مدیریت کنند، رفتارهای منطقی‌تری دارند و کمتر در معرض خطر قرار می‌گیرند.

این پژوهش همچنین تأکید می‌کند که طرحواره‌های هیجانی منفی مانند احساس شرم یا ناتوانی، می‌توانند زمینه‌ساز مشکلات روانی و رفتاری شوند. از سوی دیگر، با آموزش و اصلاح این باورها، می‌توان نوجوان را به سمت سلامت روانی و اجتماعی سوق داد. از آن‌جایی که نوجوانی یکی از مهم‌ترین دوره‌های شکل‌گیری شخصیت است، توجه به احساسات و رفتارهای این گروه سنی، می‌تواند پایه‌گذار آینده‌ای سالم‌تر برای جامعه باشد.

نتایج این پژوهش ارزشمند در مجله «تحقیقات علوم رفتاری» منتشر شده‌اند؛ مجله‌ای علمی‌پژوهشی که با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و انجمن روان‌پزشکان ایران فعالیت می‌کند.

انتهای پیام