تالاب‌ها به عنوان یکی از نگین‌های آبی طبیعت و پناهگاه هزاران گونه پرنده و گونه‌های مختلف جانوری از بارزترین زیبایی‌های خلقت روی زمین بوده که در سال‌های اخیر کاهش بارندگی‌ها و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی حیات اکوسیستمی اکثریت این تالاب‌های طبیعی کشور را از جمله تالاب‌های استان همدان را تهدید می‌کند.

استان همدان دارای ۲۳ تالاب طبیعی و مصنوعی بوده که از این تعداد تنها سه تالاب آق‌گل ملایر، چم‌شور و پیرسلمان اسدآباد به عنوان تالاب‌های طبیعی شناخته می‌شوند.

اما اینکه با توجه به فصل بهار در حال حاضر وضعیت اکوسیستمی این تالاب‌های طبیعی زیبا در چه وضعیتی است؟ توسط خبرگزاری ایسنا مورد بررسی قرار گرفت.

تالاب‌های استان امسال آبگیری نشدند

معاون محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان همدان گفت: متأسفانه تالاب‌های استان‌ همدان به دلیل کاهش بارش‌ها و شرایط جوی حال و روز خوبی نداشته و امسال آبگیری نشده‌اند. 

مهدی صفی خانی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: با توجه به وضعیت بارش‌هایی که در یکی دو سال گذشته به‌ویژه در سال آبی جاری داشتیم، عموماً تالاب‌های استان همدان که از منابع آب‌های سطحی حقابه می‌گیرند به واسطه اینکه اصلا رودخانه و آبی در مسیل‌ها و رودخانه‌ها جاری نشده عملاً امکان احیا و آبگیری این تالاب‌های طبیعی وجود نداشته است.

صفی‌خانی با اشاره به وضعیت اکوسیستمی تالاب‌های طبیعی استان همدان، ادامه داد: در حال حاضر تالاب آق گل هم در حوزه  استان همدان رودخانه‌های منتهی به تالاب و هم در حوزه استان مرکزی آبی در آن جاری نشده که بخواهد منجر به آبگیری این تالاب شود.

وی با بیان اینکه تالاب چمشور هم دارای همین حال و روز و وضعیت بوده و بارش‌های ناچیز فصل بهار تاثیری بر آبگیری این تالاب هم نداشته است، افزود: تالاب پیرسلمان اسدآباد به واسطه کوچکی و نیز به خاطر تامین منبع آب آن از چشمه‌های جوشان بستر خود تالاب، خوشبختانه این تالاب زنده و آب‌دار بوده و مشکل خاصی در رابطه با وضعیت اکوسیستمی تالابی آن نداریم اما مابقی تالابهای طبیعی دارای مشکل  اکوسیستمی هستند.

صفی‌خانی در پاسخ به این سوال مبنی بر احتمال هرگونه تغییر در شرایط وضعیت اکوسیستمی تالاب‌های طبیعی استان در صورت بارش‌های اردیبهشت، تصریح کرد: این امر را بعید می‌دانیم مگر اینکه بارش‌های سیلابی بخواهد اتفاق بیفتد.

وی ادامه داد: برای اینکه یک تالاب آبگیری و یک رودخانه در آن آب جاری شود باید ما دارای یک ذخیره برفی در فصل زمستان در ارتفاعات و بارش‌های خوب در  فصل بهار باشیم اما متأسفانه نه ذخیره خوب برفی در زمستان در ارتفاعات مشرف به تالاب‌های استان دیدیم و نه بارش‌های بهاری خوبی داشتیم.

صفی‌خانی اضافه کرد: دور از ذهن بوده که با این بارش‌های ناچیز بهاری اتفاق خاصی در وضعیت اکوسیستم تالابی استان‌ رخ دهد، اما با این حال باید امیدوار باشیم.

 تالاب پیرسلمان سرریز شده است

مجید اسکندری، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان اسدآباد هم در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به حیات اکوسیستمی تالاب طبیعی پیرسلمان این شهرستان، اظهار کرد: خوشبختانه تالاب پیرسلمان از وضعیت اکوسیستم تالابی و خروجی آب خوبی برخوردار  بوده و آب آن سرریز شده است.

وی پوشش گیاهی این تالاب را نیز مناسب ارزیابی کرد و گفت: بر اساس بازدیدهای هفته گذشته گونه‌های مختلف جانوری و پرنده‌های مختلفی نیز در اطراف این تالاب اعم از چنگر، کشیم، چوب پا، چیلیک قابل مشاهده بوده که کم‌کم فصل تخم‌گذاری این پرندگان است.

وی خاطرنشان کرد: تالاب پیرسلمان یکی از سه تالاب طبیعی استان همدان بوده که در مجاورت امامزاده پیرسلمان واقع شده و جزء آثار ملی و طبیعی کشور به ثبت رسیده است. این تالاب از جمله منابع آبی دائمی بوده که علاوه بر تأمین آب کشاورزی منطقه، زیستگاه ارزشمندی برای جانوران آبزی مختلف و دوزیستان و پرندگان مهاجر و ساکن به شمار می‌رود.

اسکندری ادامه داد: به استناد بند (و) ماده شش قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و مطابق آگهی رسمی شماره ۲۲۴۷۴ اردیبهشت‌ سال ۱۴۰۲ تالاب پیرسلمان به مدت پنج سال با حدود مشخص به عنوان منطقه شکارممنوع ارتقاء سطح حفاظتی یافته و هر گونه شکار، صید و تیراندازی در آن ممنوع است.

وی با بیان اینکه امسال پروانه و مجوز ماهیگیری نیز  در تالاب پیرسلمان به هیچ یک از ماهیگیران داده نشده و ماهیگیری در این تالاب ممنوعیت دارد، ادامه داد: در صورت رعایت الگوی کشت و جلوگیری از کشت دوم و نیز عدم برداشت بی‌رویه آب از چاه‌های پیرامون تالاب به طور قطع این تالاب طبیعی زیبا در تابستان و پاییز خشک نخواهد شد و به علت وجود چشمه در بستر تالاب از کف آن آب می‌جوشد اما اگر الگوی کشت و برداشت بی‌رویه آب از چاه‌ها پیرامون رعایت نشود، باید منتظر خشک شدن مجدد تالاب باشیم.   

به گزارش ایسنا، تالاب آق‌گل ملایر  با وسعت ۸۳۰ هکتار در سال‌های گذشته با ارتقاء سطح حفاظتی به منطقه شکارممنوع تبدیل شده است.گونه‌های مختلفی در تالاب آق‌گل شامل گونه‌های مهاجر، پرندگان مهاجر و پرندگان بومی آن منطقه در فصولی که تالاب آبگیری شده، سکونت و زادآوری دارند.

بیش از ۴۲ گونه جانوری در تالاب شامل گونه‌های پرندگان، پستانداران، جوندگان و خزندگان شناسایی شده است ، پرندگان مهاجر در یک دوره حدوداً سه ماهه در تالاب برای تغذیه و زادآوری دیده می‌شوند، اما گونه‌های بومی منطقه شامل پستانداران و پرندگان بومی در طول سال نیز در منطقه حضور دارند.

تالاب فصلی چم‌شور نیز این تالاب آخرین‌بار در سیل سال ۹۸ آبگیری شده است، این تالاب فصلی با وسعت کل ۵۰۰ هکتار واقع در ۲۵ کیلومتری اسدآباد بوده که به علت خشکسالی‌ چند سال اخیر و کاهش بارندگی‌ها طی چند سال گذشته آبگیری نشده و به نقطه‌ای کویری تبدیل شده است و به عنوان یکی از کانون‌های مستعد ایجاد و تولید گردوغبار در این شهرستان به شمار می‌رود.

این تالاب فصلی در سال‌های گذشته زیستگاه پرندگان و جانوران بسیاری بوده و هر سال در بهار و پاییز پذیرای پرندگان مهاجر نظیر فلامینگو بوده است.

خشکسالی‌های مداوم، چاه‌های غیرمجاز و برداشت بی‌رویه کشاورزان از تالاب و چرای بی‌رویه دام‌ها را می‌توان از جمله عوامل فرسایش خاک و تخریب بستر این تالاب فصلی دانست.

تالاب فصلی چم‌شور زیستگاه مناسبی برای پرندگان بود و از طرفی آب تالاب نیازهای آبی زمین‌های کشاورزی اطراف را تأمین می‌کرد، با توجه به خشک بودن تالاب در حال حاضر در این تالاب فصلی پرندگان و جانورانی که هر ساله در حوضه آبی تالاب در حال زیست بودند، وجود ندارد.

تالاب پیرسلمان نیز یکی از سه تالاب طبیعی استان همدان بوده که در مجاورت امامزاده پیرسلمان واقع شده و جزء آثار ملی و طبیعی کشور به ثبت رسیده است. این تالاب از جمله منابع آبی دائمی بوده که علاوه بر تأمین آب کشاورزی منطقه، زیستگاه ارزشمندی برای جانوران آبزی مختلف و دوزیستان و پرندگان مهاجر و ساکن به شمار می‌رود.

انتهای پیام