حوریه سعیدی پنجشنبه ۱۸ اردیبهشت در آئین افتتاحیه همایش زن در تاریخ محلی ایران (پهنه شمال) در مجتمع دانشگاهی پیامبر اعظم(ص) دانشگاه علوم پزشکی ساری اظهار کرد: همایش کلامی است که تازه آغاز شده و امروز شاهد به بار نشستن آن در مازندران بزرگ هستیم.
وی در ادامه پیام غلامرضا امیرخانی؛ رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران را قرائت کرد.
در متن این پیام آمده است: واکاوی تاریخ و نقش بی‌بدیل زنان در شکل‌گیری تمدن، فرهنگ و پیشرفت‌های اجتماعی نواحی مختلف ایران ازجمله منطقۀ شمال، یکی از مهم‌ترین محورهای مطالعاتی در تاریخ محلی این مرز و بوم محسوب می‌شود.
در ادامه این متن ذکر شد: گیلان سرسبز تا مازندران افسانه‌ای و گلستان همیشه زنده، هماره خاستگاه زنانی بوده است که با توانمندی، خلاقیت و پایداری در حوزه‌های مختلف کشاورزی و اقتصاد تا علم و فرهنگ و ادبیات و نیز مبارزات اجتماعی، سهمی جاودانه ایفا کرده‌اند. از مادران قهرمانی که در نهضت جنگل همپای مردان برای استقلال میهن کوشیدند تا بانوان دانشمند و ادیبی که میراث فرهنگی این خطه را با اندیشه و قلم خود غنا بخشیدند. تاریخ شمال ایران بدون ذکر و نام و نقش زنان، ناتمام است.
در پیام رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران ذکر شد: با آشنایی که از فعالیت‌های علمی- فرهنگی انجمن زنان پژوهشگر تاریخ داشته‌ام، چنین دیده و باور دارم که بازخوانی تاریخ از دریچه نگاه زنان نه‌تنها عدالتی تاریخی است؛ بلکه پنجره‌ای به سوی درک عمیق‌تر هویت جمعی ما می‌گشاید.
همچنین در این پیام مطرح شد: امروز بررسی نقش زنان در تحولات اجتماعی شمال ایران از جنبش‌های تاریخی تا مشارکت‌های اقتصادی و فعالیت‌های علمی، فرهنگی و هنری، فرصتی است برای الهام‌گیری از گذشته و ترسیم آینده‌ای که در آن جایگاه زنان به‌عنوان محور توسعه پایدار پررنگ‌تر است. امیدوارم که این همایش با گفتگوهای میان‌رشته‌ای و ارائه پژوهش‌های نوین، گامی بلند در جهت ثبت و تکریم میراث ناملموس زنان این منطقه باشد.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران نیز همواره حامی تلاش‌های علمی پژوهشگرانی است که برای اعتلای فرهنگ این مرزوبوم می‌کوشند.
در پایان این پیام آمده است: برای همه دست‌اندرکاران و شرکت‌کنندگان این همایش آروزی توفیق دارم. امید چنان دارم که نتایج این همایش نه تنها در قالب مقالات و اسناد بلکه در عمل نیز به موقعیت و جامعه‌ای منجر شود که تاریخ زنانش را پاس می‌دارد و آینده را با تاکید بر توانمندی‌های تمامی اعضای خود می‌سازد.
مردانه بودن تاریخ نشانگر وجود یک مساله ساختاری در سازوکار ثبت و روایت تاریخ است
در ادامه پیام زهرا بهروز آذر؛ معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری توسط مریم بهادری، مشاور امور بین‌الملل این نهاد قرائت شد، در متن پیام بهروزآذر آمده‌است: آغازین لحظات شکل‌گیری تمدن تا امروز در بطن حیات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی سیاسی این سرزمین حضوری فعال و تأثیرگذار داشته‌اند؛ گفت: حضوری که به هیچ‌وجه به محیط خانه محدود نبوده و گستره‌ای از کشاورزی و دامداری گرفته تا صنایع بومی، آموزش غیررسمی، انتقال سنت‌ها، مشارکت در دانش و آفرینش ادبی را در بر می‌گرفته است. با این‌حال، آنچه از این واقعیت در روایت‌های رسمی تاریخ باقی مانده، سهمی اندک و سایه‌وار است.
در ادامه این پیام آمده است: همواره گفته شده است که ساختار مردانه تاریخ‌نگاری، عامل این حذف یا کم‌نمایی بوده است؛ ساختاری که در آن، صداهای غیررسمی و زیسته، به‌ویژه صدای زنان، مجال ورود نیافته‌اند. بی‌تردید، این تحلیل بخشی از واقعیت را روشن می‌کند. اما بسنده کردن به آن، خطری در خود دارد: این که به‌جای واکاوی علل عمیق‌تر، تنها به تحلیلی آشنا و تکرارشونده بچسبیم. گاه چنین تحلیلی، بی‌آنکه بخواهد، به نوعی خطای شناختی جمعی بدل می‌شود؛ سپری که در پشت آن از مواجهه با ریشه‌های پنهان‌تر و مسئولیت‌های ناگفته گریزان می‌مانیم.
همچنین در این پیام ذکر شد: واقعیت آن است که مردانه بودن تاریخ، پیش و بیش از آنکه نتیجه مستقیم یک نظام آگاهانه مردسالار باشد، نشانگر وجود یک مساله ساختاری در سازوکار ثبت و روایت تاریخ است؛ مساله‌ای که زنان نیز به‌گونه‌ای ناخواسته، در تداوم آن نقش داشته‌اند.
در پیام معاون رئیس جمهور در امور زنان ذکر شد: بسیاری از نقش‌هایی که آنان ایفا کرده‌اند، آن‌چنان در بطن زندگی و ساختارهای روزمره تنیده بوده که به‌صورت امری بدیهی زیسته شده و نیازی به ثبت، دفاع یا تبیین نیافته است. این بدیهی‌سازی نقش‌ها، شاید خود یکی از دلایل خاموش ماندنشان باشد.
همچنین مطرح شد: از سوی دیگر، باید پذیرفت که تاریخ، به‌طور سنتی و ساختاری، صدای عرصه‌های رسمی قدرت است: سیاست، سلطنت، جنگ، قانون‌گذاری. حال آنکه بسیاری از زنان، در عرصه‌هایی فعال بوده‌اند که به‌رغم اهمیت‌شان، کمتر وارد حافظه مکتوب شده‌اند، عرصه‌هایی چون اقتصاد محلی، شبکه‌های عاطفی، آموزش سنتی، حمایت‌های اجتماعی، و تولید فرهنگی شفاهی.
در ادامه پیام زهرا بهروز آذر مطرح شد: شکاف میان آنچه زنان زیسته‌اند و آنچه نوشته شده، بزرگ‌تر از آن است که تنها با ارجاع به سلطه مردانه فهمیده شود. برای پرکردن این فاصله، باید ساختار روایت را بازنگری کنیم و از خود بپرسیم: «چرا برخی فضاها تاریخی شده‌اند و برخی دیگر نه؟ چرا برخی صداها ثبت شده‌اند و برخی، حتی اگر پرطنین بوده‌اند، در حافظه ما خاموش مانده‌اند؟»
در ادامه این پیام آمده است: پاسخ به این پرسش‌ها ما را از سطح به عمق می‌برد. ما را به آنجا می‌برد که ببینیم چگونه عادت‌های فرهنگی، شیوه‌های زیستن، نظام‌های ارزش‌گذاری و حتی برداشت خود زنان از جایگاهشان، در کنار ساختارهای رسمی قدرت، در شکل دادن به سکوت تاریخی آنان نقش داشته است.
در متن معاون رئیس جمهور در امور زنان آمده است: در این مسیر، باید از تلاش‌های خستگی‌ناپذیر نهادهایی چون انجمن زنان پژوهشگر تاریخ یاد کرد؛ نهادی که طی بیش از دو دهه فعالیت پیگیر، کوشیده است با برگزاری همایش‌های علمی، مجالس نکوداشت و نشست‌های فکری، بستری برای روایت زنان در تاریخ فراهم آورد. همچنین بهره‌گیری هوشمندانه این انجمن از ظرفیت سایرنهادهای مدنی، از جمله همراهی با انجمن ایرانی تاریخ، نمونه‌ای از هم‌افزایی موفق است.
همچنین مطرح شد: امروز که بیش از هر زمان دیگر به مشارکت فعال، گفت‌وگوی بین‌فرهنگی و حفظ انسجام ملی در عین تنوع فرهنگی نیاز داریم، برگزاری چنین همایش‌هایی با محوریت زنان که نیمی از سرمایه فکری و تخصصی ایران عزیز هستند، گامی بلند در مسیر توسعه پایدار فرهنگی و تاریخی است. از همراهی نهادهای اجرایی، مراکز علمی و رسانه‌ها نیز باید قدردانی کرد؛ این همدلی نشان از بلوغ فرهنگی و درک اولویت‌های امروز ایران دارد.
در بخش پایانی پیام زهرا بهروز آذر مطرح شد: با تبریک مجدد به برگزارکنندگان فرهیخته این رویداد ارزشمند، امید دارم که این همایش گامی باشد در جهت شنیدن و شنواندن آن صداهایی که سال‌ها مغفول مانده‌اند؛ تلاشی برای گشودن افق‌های تازه در بازخوانی تاریخ از منظر تجربه زیسته زنان و فرصتی برای غنی‌تر شدن روایت ملی ما باشد که دستاوردهای این همایش، نه تنها در عرصه آموزش و پژوهش، بلکه در سیاست‌گذاری فرهنگی و تاریخی نیز به کار آید و آیندگان از دل این تلاش، به تصویری جامع‌تر و انسانی‌تر از گذشته خود دست یابند.
بیشترین مقالات دریافتی در محورهای پوشاک و معماری بود
دبیر علمی همایش درباره فرایند شکل‌گیری این رویداد نیز اظهار کرد: دستکم از یک سال قبل برنامه‌ریزی لازم انجام شد و رخداد امروز، ماحصل تلاش و همکاری تمامی نهادها و دو انجمن زنان پژوهشگر و انجمن ایرانی تاریخ است. باتوجه به اهمیت موضوع تلاش بر این بود که کمیته علمی برگزارکننده از استادان برجسته دانشگاه‌های کشور انتخاب شوند.
مژگان اسماعیلی ادامه داد: در راستای سنجش استقبال علاقمندان چهارمین همایش تاریخ محلی زن که در حال برگزاری است، دو پیش‌همایش با استقبال بی‌نظیر برگزاد شد که نشان از رشد توجه به مطالعات زنان دارد.
وی درباره محورهای مورد ارائه همایش خاطرنشان کرد: ۱۳۹ چکیده و مقاله دریافت شد که از این تعداد، ۸۰ اصل مقاله و ۵ مقاله نیز خارج از محور بود، به دلیل تنوع گسترده محورهای همایش مجبور به دسته‌بندی مقالات در حوزه‌های مختلف شدیم که درنهایت ۳۰ مقاله به‌عنوان مقالات نهایی گزینش شد.
اسماعیلی از ارائه ۲۲ نفر در پنل مقالات همایش خبر داد و افزود: به دلیل پیش‌بینی عدم‌حضور برخی شرکت‌کنندگان، ۸ ارائه‌دهنده رزرو شدند تا درصورت بروز مشکل جایگزین شوند.
دبیر علمی همایش با بیان این که بیشترین مقالات دریافتی در دو موضوع پوشاک و معماری بوده، گفت: پس از پوشاک و معماری، به ترتیب محورهای تاریخ‌نگاری و تک‌نگاری، تاریخ معاصر، فرهنگ عامه، نقش زنان در حفظ آداب و سنن و میراث ناملموس، زن و رسانه، اثرگذاری زنان در هنرهای ظریفه، نقش زنان در حوزه‌های اجتماعی صد سال اخیر، ادبیات تاریخ شفاهی به‌ویژه در حوزه جنگ و دفاع مقدس، سیاست و نقش زنان شمال در اقتصاد موردتوجه پژوهشگران قرار گرفت.
انتهای پیام
نظرات