مسئله آلودگی هوا که هرساله استان‌های مرکزی و غربی کشور و کلان‌شهرهایی چون تهران و اهواز را درگیر می‌کرد و برای استان‌های شمال کشور کمترین تهدید محسوب می‌شد، حالا چندسالی است که نرم و آهسته پای خود را به شمال باز کرده و حالا با اعلام هشدار از سوی استانداری مازندران، گویا کار بیخ پیدا کرده است.

شاید اگر یک دهه پیش حرفی از آلودگی مازندران به میان می‌آمد، مضحک و خنده‌دار به نظر می‌رسید و کمتر کسی باور می‌کرد که مازندران با برخورداری از جنگل، دریا، رودهای فراوان و میانگین بارش تقریباً برابر با اروپا، درگیر آلودگی هوا شود؛ شاید هنوز هم باورش سخت باشد اما گویا حالا شرایط به حدی بغرنج شده که حفاظت محیط زیست استان و مدیریت بحران استانداری مازندران اعلام خطر کرده‌اند.

حسینعلی محمدی، مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران، عصر دیروز شنبه ۲۴ آبان در جلسه اضطراری مدیریت آلودگی هوای مازندران با اعلام لغو کلیه فعالیت‌های ورزشی فردا در مدارس سراسر استان گفت: کودکان، افراد مسن و بیماران زمینه‌ای قلبی و ریوی باید از هرگونه فعالیت در محیط باز خودداری کنند. محمدی از شهرداری‌های سراسر استان خواست نسبت به نصب ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا اقدام کنند.

همچنین محمدرضا کنعانی، مدیرکل محیط زیست مازندران در این جلسه اعلام کرد: ۷۰ درصد منشأ گرد و غبار حاضر، خارجی و از کشورهای شمال شرق دریای کاسپین از جمله ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان وارد استان می‌شود. وی منابع داخلی آلودگی را شامل استاندارد نبودن معادن شن و ماسه و آتش زدن کاه و کلش برشمرد و افزود: هم‌اکنون شاخص آلودگی هوا در آمل ۱۸۳ و در نکا ۱۵۷ است.

البته اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان یک روز قبل‌تر نیز یعنی جمعه ۲۳ آبان‌ماه در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که در پی کاهش کیفیت هوا طی روزهای اخیر، بررسی‌های تخصصی نشان می‌دهد که افت کیفیت هوای استان ناشی از وقوع پدیده گرد و غبار است و براساس مطالعات منشاءیابی کانون‌های گرد و غبار، کانون‌های فرسایش بادی و گرد و غبار واقع در شمال و شمال‌شرق کشور، از جمله پهنه‌های بیابانی کشورهای همسایه مانند صحرای «قره‌قوم» در کشور ترکمنستان، از مهم‌ترین منابعی هستند که استان‌های شمالی کشور از جمله مازندران را در رخدادهای گرد و غبار تحت تأثیر قرار می‌دهند.

همچنین در این بیانیه آمده بود: به‌منظور مراقبت از سلامت عمومی، به‌ویژه گروه‌های حساس، تأکید می‌شود که شهروندان به توصیه‌های بهداشتی دستگاه های ذیربط از جمله پرهیز از حضور طولانی‌مدت در فضای باز، استفاده از ماسک استاندارد در صورت ضرورت خروج از منزل، بستن درها و پنجره‌ها و کاهش تهویه طبیعی در زمان اوج آلودگی، مصرف مایعات کافی، پرهیز از فعالیت‌های شدید ورزشی در فضای باز و مراجعه به مراکز درمانی در صورت بروز علائم تنفسی توجه کنند.

هوشنگ بهزادی، مدیرکل هواشناسی مازندران نیز در این نشست با پیش‌بینی ماندگاری گردوغبار تا ۴۸ ساعت آینده گفت: پیامک هشدار برای تمام هم‌استانی‌ها ارسال خواهد شد.

سرفه و سوزش گلو، علائمی نظیر بیماری ویروسی شبیه به سرماخوردگی، تنگی نفس همراه با خشکی مخاط بینی و دهان و نیز وجود گردوغبار غیرطبیعی در منازل از جمله تجربیات و نقل‌وقول‌هایی است که چندین شهروندان مازندرانی در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرده‌اند.

نیکو، یک شهروند ساروی است که می‌گوید: پس از چند ساعت ماندن در فضای باز برای انجام خرید، دچار سرفه و خشکی گلو شدم و علائمی شبیه به شروع سرماخوردگی یا کرونا را تجربه کردم.

وی همچنین از وجود گردوغبار غیرطبیعی بر روی ظروف و لوازم آشپزخانه و منزلش نیز یاد کرد و گفت که ابتدا تصورم این بود که همسرم، کیسه جاروبرقی را در منزل خالی و تمیز کرده که چنین گردوخاکی بر روی لوازم نشسته، اما با تکذیب او، متوجه شدم به دلیل باز بودن پنجره‌ها روی تمام مبلمان و وسایل منزل را غبار خاکستری رنگی پوشانده که تابحال سابقه نداشته است.

مینا، شهروندی از بابل، درباره مراجعه خود به بیمارستان شهر با علائمی چون تنگی نفس و سوزش گلو و سرفه خشک به ایسنا گفت: پزشک اورژانس معتقد بود ویروسی است که به تازگی شیوع پیدا کرده و روزانه چندده نفر بیمار با همین علائم مراجعه می‌کنند.

یک شهروند تنکابنی نیز تجربه مشابهی را نقل می‌کند و می‌گوید: امروز کارم در محیط و فضای باز بود، پس از چند ساعت، احساس کردم علائمی شبیه کرونا دارم. به داخل ساختمان برگشتم، دمنوش خوردم و چون درب و پنجره‌ها بسته بود، حالم بهتر و نفس کشیدنم راحت‌تر شد. همان دقایق اطلاعیه محیط زیست را خواندم و فهمیدم مشکل از آلودگی هواست.

ناگفته نماند چند روزی هم هست که تصاویر و فیلم‌هایی از شهرهایی چون چالوس، نوشهر، آمل و حتی برخی از شهرهای استان گیلان از جمله رشت در فضای مجازی توسط کاربران دست به دست می‌چرخد که حکایت از پدیده مه‌دود و وضعیت غبارآلود هوا دارد.

به گزارش ایسنا، ذرات معلق یا گرد و غبار موجود در هوا، ذرات دارای جرم (PM)، نوعی آلودگی و یکی از مهمترین آلاینده‌های هوا است؛ PM از ذرات جامد ریز یا قطرات مایع که اندازه‌ای برابر با کسری از ضخامت موی انسان را دارد، تشکیل شده است و در هوایی که تنفس می‌کنیم شناورند. از آن‌جاکه این ذرات بسیار کوچکند، قابل رؤیت به صورت مجزا نیستند اما گاهی اوقات وجود میلیون‌ها ذره از آن‌ها، سبب تار شدن نور خورشید شده که به صورت ابری غبار آلود، قابل مشاهده هستند. این ذرات آلاینده تنفس‌پذیر با قطر کمتر از ۲.۵ میکرومتر که براحتی در هوا در اثر باد جابه‌جا می‌شوند، می‌توانند وارد ریه و جریان خون شده و سبب بروز مشکلات جسمی جدی شوند.

اما نگاهی به سابقه آلودگی هوا در مازندران نشان می‌دهد که ۸ سال پیش و در همین فصول سرد بود که برای نخستین بار گزارش آلودگی هوا از استان مخابره شد. آن زمان، دلایل آلایندگی فعالیت‌های صنعتی و افزایش مصرف سوخت فسیلی و بویژه مصرف مازوت در نیروگاه نکا اعلام شده بود. بعدها و به‌ویژه طی ۳ سال اخیر، موضوع ریزگردها نیز بر دلایل آلودگی افزوده شد و حالا هرچند وقت که باران در آمدن تاخیر کند، آلودگی تشدید شده و شهرهای مازندران به‌ویژه شرق و مرکز استان درگیر این پدیده می‌شوند.

پیشتر، احمد توکلی، سرپرست معاونت امور عمرانی استانداری مازندران، ۲۳ آذرماه ۱۴۰۲ در جلسه کارگروه آلودگی هوای استان، وضعیت مازندران را شکننده‌ توصیف کرده و با بیان اینکه شرایط از تهران هم خطرناک‌تر است، گفته بود: باد غالب شمال غربی به جنوب شرقی آلودگی را به کوه و جنگل برده و شب هنگام مجدد بر روی شهرها برمی‌گرداند و این باعث ایجاد هوای ناسالم شده است.

توکلی با هشدار نسبت به اینکه عناصر و فلزات سنگین و ذرات معلق بر روی هوش کودکان تاثیر می‌گذارد، از قرارگیری در وضعیت ناسالم و اضطرار برای چند شهر مازندران در برخی از روزهای سال خبر داد و گفته بود که هوای آمل و نور در برخی مناطق بدلیل فعالیت تعدادی از معادن شن و ماسه وحشتناک است و با تذکر به اینکه باید در سال ۱۴۰۳ هوشمند سازی و سامانه LEZ و اتصال آن به معاینه فنی در دستور کار شهرداری‌ها قرار گیرد، اظهار کرد: شرکت پخش فراورده‌های نفتی ملزم به رعایت توزیع بنزین و نفت کار و مازوت استاندارد است و نباید اجازه دهیم گازوئیل و بنزین با کیفیت پایین تولیدشده در مازندران توزیع شود و ضمنا حذف گوگرد را نیز در مازوت مصرفی نیروگاه نکا و صنایع حتما در نظر داشته باشید.

در اردیبهشت ۱۴۰۱ نیز ایسنا گزارشی را تحت عنوان «حکایت باران‌های گِلی در مازندران» منتشر کرد که در آن به وجود ذرات گردوغبار معلق در هوا اشاره شده بود. داریوش گل‌علیزاده، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییرات اقلیمی سازمان حفاظت محیط زیست طی این گزارش در گفت‌وگو با ایسنا از وزن بسیار کم این ذرات معلق حتی به اندازه یک میکرون و توان حرکت آنان با وزش باد تا ارتفاع ۳۰۰۰ متر یاد کرد و افزود: این ذرات خاک با بارندگی به روی زمین می نشینند و در زمان غیر بارندگی این ذرات ریز در هوا معلق و در حال حرکتند و موجب بروز فضای غبارآلود می‌شوند.

محمدرضا رضوی مدیرکل پیشین هواشناسی مازندران نیز در این گزارش گفته بود که ذرات معلق در هوا عمدتا نمک‌دار بوده و برای ریه مضر است و این ذرات با بارندگی فرود می‌آیند. وی با ابراز تاسف از اینکه در استان دستگاه سنجش میزان آلودگی وجود ندارد، گفت: این دستگاه آنچنان پر هزینه نیست و وجود آن برای مازندران یک ضرورت است که باید سازمان محیط زیست نسبت به خرید و تجهیز آن اقدام کند.

همه این سوابق حکایت از ظهور آرام و ورود چراغ خاموش آلودگی به مازندران دارد. هرچند وضعیت آلودگی هوا که در چند روز اخیر حتی به عینه قابل تشخیص و تمایز بود، سرانجام منجر به اعلام هشدار و توصیه‌ها برای گرووه‌های سنی پرخطر شد اما به نظر می‌رسد، دستگاه‌های متولی و ناظر باید به دنبال راهکارهای جدی و اصولی برای مقابله با این شرایط در روزها، ماه‌ها و سال‌های آتی باشند. راهکارهایی سلبی و ایجابی که بتواند علاوه بر جلوگیری از بروز چالش‌ها و تخلفات، به اصلاح، ترمیم، احیا و رفع مشکلات منجر شود.

کارشناسان معتقدند راه‌حل‌هایی نظیر پایش مستمر پهنه‌های منابع طبیعی، وضع قوانین لازم‌الاجرای جدید در جهت حفظ محیط زیست و منابع طبیعی توام با بازدارندگی با پشتوانه قوی، توسعه فضای سبز در پهنه‌های شهری و روستایی، حاشیه جاده‌ها، محوطه‌های مراکز علمی، آموزشی، اداری، نظامی و درمانی، نگهداری و پایش تالاب‌های طبیعی و انسان‌ساخت، جلوگیری از بهره‌برداری‌های بی‌رویه از جنگل‌ها به صور گوناگون قانونی و شبهه قانونی و غیرقانونی، جلوگیری از تجاوز به عرصه‌های جنگلی و مراتع، پرهیز از گردشگری‌های غیرمسئولانه در عرصه‌های طبیعی و ملی و مواردی از این دست می‌تواند به احیای هوای پاک و عاری از آلودگی در مازندران بینجامد.

انتهای پیام