بیش از دو دهه است که دانشمندان تحقیق می‌کنند تا دریابند، چه چیزی باعث ابتلا به آلزایمر می‌شود، اما دلیل دقیق آن همچنان یک راز باقی مانده است و با وجود پژوهش‌های فراوان، هنوز درمانی برای این بیماری ویرانگر وجود ندارد.  

در حال حاضر دو نظریه اصلی در مورد علل آلزایمر وجود دارد؛ نظریه اول که سال‌هاست مورد توجه محققان بوده است، نشان می‌دهد که پروتئین خاصی به نام «آمیلوئید بتا» در مغز تجمع می‌یابد. اعتقاد بر این است که این تجمع، سلول‌های مغزی را مختل کرده و منجر به بروز علائم آلزایمر می‌شود. بسیاری از درمان‌های دارویی برای هدف قرار دادن این پروتئین طراحی شده‌اند، اما تاکنون این تلاش‌ها در متوقف کردن بیماری چندان موفق نبوده‌اند.

نظریه دوم جدیدتر است و بر دستگاه تولید انرژی مغز - «میتوکندری» - تمرکز دارد. «میتوکندری‌ها»، ساختارهای کوچکی در داخل سلول‌ها هستند که انرژی مورد نیاز برای عملکرد صحیح سلول‌ها را تولید می‌کنند. وقتی میتوکندری‌ها به خوبی کار نکنند، سلول‌ها انرژی مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند و این مورد، می‌تواند منجر به مشکلاتی در عملکرد مغز شود. این نظریه نشان می‌دهد که ریشه واقعی آلزایمر ممکن است به مشکلات این کارخانه‌های کوچک انرژی و  نه فقط تجمع «آمیلوئید بتا» مربوط باشد.

نتایج تحقیق جدید از کالج «ییل-دانشگاه ملی سنگاپور» از نظریه دوم پشتیبانی می‌کند. گروهی از دانشمندان به رهبری جان گروبر، از کرم کوچکی به نام «الگانس» (Caenorhabditis elegans) برای تحقیقات خود استفاده کرد. این کرم کوچک اغلب در پژوهش‌های علمی استفاده می‌شود زیرا سلول‌های آن به روش‌های بسیار مشابه سلول‌های انسانی کار می‌کنند، به خصوص وقتی صحبت از مطالعه پیری و سلامت مغز می‌شود.

دانشمندان کشف کردند که قبل از بروز هرگونه نشانه از تجمع «آمیلوئید بتا»، مشکلاتی در «میتوکندری» کرم‌ها وجود داشته است. این مشکلات که به‌عنوان نقص متابولیک شناخته می‌شوند، دریافت انرژی مورد نیاز سلول‌ها را دشوار می‌کردند. برای بررسی بیشتر این موضوع، دانشمندان کرم‌ها را با  داروی رایج ضد دیابت به نام «متفورمین» درمان کردند. نتایج شگفت‌انگیز بود، به نظر می‌رسید که این دارو نقص‌های متابولیکی را برطرف می‌کند و هم سلامت و هم طول عمر کرم‌ها را بهبود می‌بخشد.

سایت ساینس گزارش کرد، این کشف نشان می‌دهد که مشکلات مربوط به میتوکندری ممکن است قبل از تجمع «آمیلوئید بتا» رخ دهد. اگر این نتایج درست باشد، به این معنی است که تمرکز بر رفع مشکلات «میتوکندری» در مراحل اولیه می‌تواند راهی جدید برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر قبل از شروع آن باشد.

دانشمندان معتقدند که هدف قرار دادن این مشکلات انرژی می‌تواند استراتژی قدرتمند برای کند کردن یا حتی جلوگیری از آلزایمر باشد، نه اینکه منتظر بمانیم تا زمانی که بیماری به مغز آسیب برساند. این ایده همچنین به یک مفهوم بزرگتر در مورد پیری مرتبط است. مشکلات متابولیکی و میتوکندریایی با افزایش سن افراد نه فقط در آلزایمر، بلکه در بسیاری از بیماری‌های مرتبط با سن شایع هستند.

گروه «ییل-دانشگاه ملی سنگاپور» پیشنهاد کرد که تمرکز بر کند کردن این فرآیندهای پیری به جای تلاش صرف برای درمان بیماری‌ها پس از ظهور، ممکن است موثرتر باشد و اگر بتوان خود پیری را کند کرد، خطر بیماری‌هایی مانند آلزایمر نیز ممکن است کاهش یابد.

راه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به آلزایمر

در حال حاضر هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از آلزایمر وجود ندارد اما نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که انتخاب‌های خاص سبک زندگی می‌تواند خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد. در این گزارش چند گام عملی وجود دارد که معرفی شده است:

ورزش منظم داشته باشید

نتایج تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که به‌طور منظم ورزش می‌کنند تا ۵۰ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به آلزایمر هستند. فعالیت بدنی جریان خون به مغز را افزایش می‌دهد و به حفظ سلامت سلول‌های مغزی کمک می‌کند. حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته را در نظر بگیرید.

رژیم غذایی سالم داشته باشید

رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین بدون چربی و چربی‌های سالم می‌تواند از مغز شما محافظت کند. رژیم غذایی مدیترانه‌ای شامل مقدار زیادی ماهی، روغن زیتون، آجیل و محصولات تازه، با سلامت بهتر مغز مرتبط دانسته شده است.

از نظر ذهنی فعال بمانید

مشغول نگه داشتن مغز می‌تواند به حفظ سلامت آن کمک کند. یادگیری مهارت‌های جدید، انتخاب سرگرمی‌های جدید یا حتی انجام پازل می‌تواند ارتباطات مغزی را تقویت کند و ذهن شما را فعال نگه دارد.

به اندازه کافی بخوابید

خواب خوب برای سلامت مغز مهم است و نتایج تحقیقات نشان داده‌اند که خواب نامناسب می‌تواند منجر به تجمع پروتئین‌های مضر در مغز شود و خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهد. سعی کنید هر شب هفت تا هشت ساعت بخوابید.

استرس خود را مدیریت کنید

استرس مزمن برای مغز مضر است. یافتن راه‌هایی برای استراحت، مانند یوگا، مدیتیشن یا گذراندن وقت در طبیعت، می‌تواند به سلامت مغز شما کمک کند.

ارتباط اجتماعی خود را حفظ کنید

انزوای اجتماعی با خطر بالاتر ابتلا به آلزایمر مرتبط دانسته شده است. ارتباط با خانواده و دوستان و شرکت در فعالیت‌های گروهی می‌تواند به محافظت از مغز شما کمک کند.

از سر خود محافظت کنید

آسیب‌های سر می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش دهند. استفاده از کلاه ایمنی هنگام دوچرخه‌سواری یا ورزش و انجام اقداماتی برای جلوگیری از زمین خوردن می‌تواند به محافظت از مغز شما کمک کند.

در حالی که این اقدامات نمی‌توانند تضمین کنند که شما به آلزایمر مبتلا نخواهید شد اما مطمئنا می‌توانند به کاهش این خطر کمک کنند. مهم‌تر از آن، آنها به سلامت و تندرستی کلی کمک می‌کنند که هم برای بدن و هم برای ذهن مفید است.  

نتایج این تحقیق دیدگاه تازه‌ای در مورد بیماری آلزایمر ارائه می‌دهد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که هدف قرار دادن سلامت «میتوکندری»، می‌تواند کلید پیشگیری از آلزایمر قبل از شروع آن باشد. این رویکرد می‌تواند نحوه‌ تفکر پزشکان در مورد درمان نه فقط آلزایمر، بلکه بسیاری از بیماری‌های مرتبط با سن را نیز تغییر دهد.  

اگر دانشمندان بتوانند راه‌هایی برای بهبود عملکرد «میتوکندری» پیدا کنند، ممکن است بتوان از دست دادن حافظه و آسیب مغزی را قبل از شروع آن جلوگیری کرد. در حالی که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، این  پژوهش امیدی ایجاد کرده است که روزی بتوان از آلزایمر پیشگیری و نه فقط آن را درمان کرد. تا آن زمان، تمرکز بر انتخاب‌های سبک زندگی سالم، بهترین استراتژی برای قوی و سالم نگه داشتن مغز با افزایش سن است.

نتایج پژوهش کنونی در نشریه eLife منتشر شده است.

انتهای پیام