به گزارش ایسنا، سال ۱۹۹۴ بود که تیم ملی ایتالیا پس از تلاش فراوان و با درخشش فوق العاده ستاره بی چون و چرای خود روبرتو باجو، توانست به فینال جام جهانی راه پیدا کند و برابر تیم ملی برزیل قرار گیرد؛  این بازی در وقت‌های قانونی با نتیجه مساوی به پایان رسید تا کار تعیین سرنوشت قهرمان این رقابت‌ها به ضربات پنالتی کشیده شود و  باجو که مهره کلیدی تیمش در طول این مسابقات بود پس از ۱۲۰ دقیقه رقابت نفس‌گیر به عنوان آخرین پنالتی‌ زن پشت این ضربه قرار گرفت و در حالی که هیچکس حتی ذره ای شک نداشت این ضربه تبدیل به گل می شود اما توپش به آسمان رفت تا کار برای ایتالیا تمام شود و این بازیکن محبوب ایتالیایی‌ ها در وضعیتی قرار گیرد که حتی فکر کردن در مورد آن نیز، مو به تن آدمی سیخ می‌کند.

باجو تا سال ها بعد و هر زمانی که در مورد آن پنالتی با او صحبت می کنند، می گوید که هرگز آن پنالتی در جام جهانی را فراموش نکرده و همچنان با پنالتی از دست رفته در جام جهانی ۱۹۹۴، کنار نیامده است.

این اسطوره فوتبال ایتالیا درباره واکنش مردم به خودش نیز عنوان کرد: «آنها همیشه عشق و محبتی باور نکردنی را به من ابراز کردند. آنها ناراحتی من را درک کردند اما مسئله این است من توقع بسیار زیادی از خودم در این زمینه داشتم. من هزاران فرصت از دست دادن پنالتی در طول دوران فوتبالم داشتم اما این پنالتی همان فرصتی بود که به هیچ وجه نباید آن را از دست می‌دادم».

همین چند روز پیش بود که طالب ریکانی، کاپیتان محبوب و وفادار آبادانی ها در تیم فوتبال صنعت نفت در دقیقه ۹۰ یک پنالتی حساس از دست داد و اگر این توپ گل می شد زردپوشان می توانستند به لیگ برتر فوتبال ایران صعود کنند؛ با این وجود اما توپ ریکانی به تیرک دروازه اصابت کرد و صنعت نفت نتوانست به لیگ برتر صعود کند.

این پایان کار نبود و ناراحتی مفرط این بازیکن باتجربه به خودزنی و زخمی شدن او در رختکن منجر و راهی بیمارستان شد و یک روز بعد از فوتبال خداحافظی کرد؛ خداحافظی که بیش از ۲۴ ساعت دوام نیاورد و این بازیکن در نهایت اعلام کرد که با توجه به خیل محبت هواداران این تیم باز هم برای صنعت نفت آبادان در فصل آینده به میدان خواهد رفت.

اهمیت بیش از اندازه یک مسابقه، فشار اجتماعی از سوی مردم و هواداران به بازیکن و تیم، در عین حال عدم توانایی کنترل هیجانات، منجر به یک واکنش منفی می شود و می تواند تا حد خودزنی یک بازیکن پس از هدر دادن یک پنالتی پیش، برود.  

رفتارهایی به غلط به عنوان ارزش بین هواداران فوتبال جا افتاده است که اگر یک بازیکن خود را مسئول شکست و عدم موفقیت بداند و واکنش معمولی نسبت به موضوع داشته باشد به بی مسئولیتی، پول پرستی، بی غیرتی و بی تعصب بودن متهم می شود و مجموعه این مسائل باعث می شود آن بازیکن رفتاری از خود بروز دهد که نه برای خود، نه برای تیمش و نه برای بازیکنان جوان مفید باشد.

خسرو حمزه روانشناس ورزشی در گفت‌وگو با ایسنا، در واکاوی مجموعه اتفاقاتی که برای طالب ریکانی طی یک هفته گذشته رخ داد با اشاره به اینکه برخی از نتایج فوتبال برای تعداد بسیاری از مردم یک منطقه بیش از حد منطقی اهمیت دارد و به همین نسبت حساسیت آن دیدار افزایش می یابد، اظهار کرد: در این بین اگر یک نفر خود را مسئول شکست بداند، طبیعی است که با واکنش ناراحت کننده همراه خواهد بود اما سوال این است که آیا واکنش صورت گرفته با اتفاقی که رخ داده، متناسب است؟

وی ادامه داد: به طور مثال پرسش مطرح شده این است که آیا واکنش بازیکنی همچون طالب ریکانی (خودزنی این بازیکن که با زخمی شدن او همراه شد) با پنالتی هدر رفته که منجر به عدم صعود صنعت نفت آبادان به لیگ برتر شد، متناسب بوده؟ پاسخ منفی است.

این روانشناس ورزشی با تاکید بر اینکه برخی مواقع، مسابقات بیش از اندازه واقعی در ذهن افراد بزرگ می شود، گفت: آیا صعود به لیگ برتر مهم ترین مسئله یک منطقه است؟ آیا یک مسابقه کشتی یا فوتبال باید به عنوان پایان کار تلقی شود؟ وقتی شما یک مسابقه را بیش از اندازه بزرگ می کنید در نهایت با واکنش هایی شبیه واکنش های مرگ و زندگی مواجه خواهید شد چرا که فرد تصور می کند اگر عامل شکست باشد، اتفاقی در حد مرگ اجتماعی رخ داده است!

حمزه افزود: از دیگر موارد چنین واکنش هایی، علاوه بر فشار هواداران، رسانه ها هستند چرا که یک مسابقه بیش از اندازه بزرگنمایی می شود که تفکر فاجعه باری به دنبال دارد و در تعریف فاجعه باید بگوییم که رخداد و پدیده‌ای است که وقتی یک فرد آن را تجربه می کند، دیگر فرصت یک زندگی معمولی، عادی و سلامت را نخواهد داشت. آیا نباید بعد از هدر دادن یک پنالتی در یک مسابقه به زندگی عادی برگشت؟ آیا این مسابقه بدان معناست که اگر شکست خوردیم همه چیز را از دست داده ایم و با فاجعه روبرو شده ایم؟

وی با بیان اینکه چنین تفکری از پرداختن بیش از حد و حساس کردن بیش از اندازه یک مسابقه ناشی می شود، تصریح کرد: فشار روانی که از سوی هواداران برای ورزشکار پدید می آید بسیار زیاد است، به این معنا که اگر پس از اشتباه واکنش معمولی داشته باشد بازیکنی بی مسئولیت، بی غیرت و بی تعصب تلقی شده و بازیکن خود را به واکنش افراطی، مجبور می کند.

این روانشناس ورزشی با بیان اینکه وقتی بازیکن تصمیم  می گیرد واکنشی مانند خودزنی داشته باشد این اتفاق در چندین ثانیه رخ می دهد و ناشی از همان فشاری است که از سوی جامعه هواداری به ورزشکار وارد می شود، یادآور شد: سال ها پیش نیز، حامد حدادی بازیکن بسکتبال به دلیل اعتراض نسبت به یک مسئله، به رختکن رفت و با مشت به شیشه کوبید و تاندون های دستش پاره شد و مدت ها با مسئله کنار گذاشتن بسکتبال، روبرو بود؛  این اتفاقات و اتفاقاتی مشابه آن، ناشی از توانایی ناکافی ورزشکار در کنترل هیجان است.

وی افزود: بازیکنی که می تواند هیجانات منفی خود را کنترل کند از یک حد بیشتر، واکنش نخواهد داشت، هر چند ممکن است ورزشکار گریه کند اما با واکنش هایی نظیر خودزنی روبرو نخواهد شد. تاکنون چند درصد از ورزشکاران بزرگ دنیا را دیده اید که اقدام به خودزنی کنند؟ یکی از دلایل اینکه آن ها توانسته اند در چنین سطحی موفق باشند این است که به خوبی در زمینه کنترل هیجان، توانمند هستند.

این روانشناس ورزشی با اشاره به مسابقه حسن یزدانی و رمضانوف در فینال المپیک، خاطرنشان کرد: این مسابقه برای حسن یزدانی بسیار مهم بود و اگر طلا می گرفت به پر افتخارترین ورزشکار المپیکی ایران تبدیل می شد اما همان ابتدا کتفش در رفت و در شرایطی که هنوز به پایان مسابقه نرسیده بودیم با موضوع کنار آمد و با بزرگواری نسبت به حریف هم برخورد کرد آن هم در شرایطی که به شدت ناراحت بود اما منجر به بروز فاجعه و نگاه فاجعه بار توسط او نشد.

حمزه افزود: باید بدانیم که اتفاقاتی نظیر رفتاری که طالب ریکانی داشت با واکنش منفی تیم های خریدار در جذب بازیکنان حتی توانمند از نظر فنی همراه می شود و به طور مثال سال ها قبل مصداق چنین اتفاقی در فوتبال ایران وجود داشت و یکی از برترین فوتبالیست های ایرانی به دلیل درگیری با داور پیشنهاد خوب یکی از تیم های اسپانیایی را از دست داد.  

او با تاکید بر اینکه نباید چنین رفتارهایی ارزشمند تلقی شود چرا که در سطح جامعه گسترش پیدا می کند و بازیکنان جوان ممکن است از آن الگوبرداری کنند، گفت: بروز چنین رفتارهایی به هیچ بازیکنی کمک نکرده است، آیا شما از بازیکنان بزرگ فوتبال، واکنش افراطی دیده اید؟ آیا علی دایی زمانی که پنالتی مقابل عربستان را در جام ملت های آسیا ۹۶ از دست داد چنین واکنشی از خود بروز داد؟ آیا روبرتو باجو زمانی که پنالتی فینال جام جهانی را از دست داشت چنین واکنشی داشت؟ مثال دیگر به آساموا ژیان در جام جهانی ۲۰۱۰ باز می گردد که در دیدار غنا مقابل اروگوئه پنالتی را دقیقه ۱۲۰ از دست داد اما آنقدر سریع خودش را جمع کرد که در زمان ضربات پنالتی ها، باز هم  به عنوان نفر اول پشت توپ رفت و اولین پنالتی را به گل تبدیل کرد.

این روانشناس ورزشی افزود: بسیاری از ورزشکاران خوب ایرانی که در مسابقات سطح بالا نمی توانند به خوبی خود را کنترل کنند به دلیل داشتن ذهنیت نادرست است چرا که یک مسابقه را غیر منطقی بزرگ کرده اند در حالی که با نگاه منطقی، می توانند به خوبی مسابقات را پشت سر بگذارند. به طور حتم رسانه ها می توانند در این زمینه کمک کننده باشند و به مردم بیاموزند که رفتار تعصب آمیز، بار ارزشی منفی دارد چرا که تعصب یعنی بدون در نظر گرفتن حقایق و تغییرات روز، همان ایده و طرز تفکر قبلی خود را دنبال کنید و این تعریف با اینکه یک بازیکن باید جنگنده باشد و وفادارانه بازی کند متفاوت است.

حمزه افزود: در مجموع می توان عنوان کرد که کنترل هیجان منفی، جلوگیری از بزرگ کردن غیر منطقی سطح اهمیت یک مسابقه، آموزش به هواداران و همچنین آگاهی بخشی رسانه ای می تواند مانع از بروز چنین واکنش هایی شود و از قربانی شدن ورزشکاران تحت تفکر نادرست و یک فشار اجتماعی مضاعف، جلوگیری کند.

انتهای پیام