در آموزه‌های اسلامی، توصیه‌های روشنی برای حمایت از خانواده‌های داغدار وجود دارد؛ از جمله اینکه مردم برای کاهش بار غم آنان، غذا ببرند تا دغدغه‌ای نداشته باشند. اما امروز برخی سنت‌های نادرست، مراسم ترحیم را به محلی برای نمایش تجملات تبدیل کرده و فشار مالی سنگینی بر داغ‌دیدگان تحمیل می‌کند. کارشناسان دینی با استناد به آیات و روایات، هشدار می‌دهند که این رویه نه‌تنها ثوابی ندارد، بلکه ممکن است گناه هم به دنبال داشته باشد.

سفارش اسلام به همراهی با داغ‌دیدگان در اسلام، همراهی با بازماندگان متوفی یک وظیفه اخلاقی و دینی است. آیات و روایات متعددی بر این موضوع تأکید دارند که اطرافیان باید با حمایت‌های مادی و معنوی، بار مصیبت را از دوش صاحبان عزا بردارند،  حدیثی از پیامبر اکرم(ص): «اِذا ماتَ المُؤمِنُ فَأَحْسِنُوا إلیهِ بِطَعَامِ أَهلِهِ؛ فَإِنَّهُم قَد شُغِلُوا بِمُصِیبَتِهِم» (هرگاه مؤمنی از دنیا رفت، به خانواده‌اش غذا برسانید؛ زیرا آنان در غم از دست دادن عزیزشان غرق شده‌اند و در روایتی از امام صادق(ع) داریم، «مَنْ أَطْعَمَ أَهْلَ مَیِّتٍ فَلَهُ مِثْلُ أَجْرِهِ» کسی که به خانواده متوفی غذا بدهد، پاداشی مانند پاداش متوفی خواهد داشت، این دستورات نشان می‌دهد که هدف اصلی، تسکین داغ‌دیدگان است، نه تحمیل هزینه‌های سنگین بر آنان.

هزینه‌های مراسم ترحیم نباید خانواده را زیر بار قرض ببرد

 حجت‌الاسلام رضا دیلمی معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی گلستان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به سنت‌های نادرست در مراسم ترحیم گفت: متأسفانه برخی خانواده‌ها برای حفظ ظاهر، هزینه‌های گزافی متحمل می‌شوند، در حالی که اسلام چنین چیزی را توصیه نکرده است.

وی با اشاره به اینکه در روایات داریم که مردم باید برای خانواده داغدار غذا ببرند تا آنان درگیر تهیه غذا نباشند. اما امروز عکس این اتفاق می‌افتد و خانواده‌ها مجبور می‌شوند برای پذیرایی از مهمانان، قرض کنند، تأکید کرد: اگر کسی می‌خواهد برای متوفی خیری بفرستد، بهتر است به جای هزینه در مراسم، به نیازمندان کمک کند. حتی یک وعده غذای ساده برای فقرا، ثواب بیشتری از یک سفره پرزرق‌وبرق در مراسم ترحیم دارد.

دیلمی با تاکید بر این نکته که به فرد داغ دید مصیب سنگینی وارد شده و از همین رو نباید نگرانی و دلواپسی بابت تامین غذا و رسیدگی به مهمان‌ها داشته باشد، گفت: اطرافیان و نزدیکان باید کمک‌دهنده و به نوعی سبب تسلی خاطر صاحب عزا باشند نه اینکه باعث شوند فرد داغ دیده از مصیبت وارد شده غافل شود و به دنبال انجام امور فرعی باشد، یعنی همان حالتی بازمانده برای برپایی سفره‌های پر هزینه اطعام دهی به مهمانان، به آن دچار می‌شود. چراکه برخی‌ از این افراد تمکن مالی نداشته و برای برگذاری این مراسم‌ها که به پول‌های هنگفتی نیاز دارند، از دیگران پول قرض کرده و تا مدت‌های طولانی مشغول پرداخت آن ‌می‌شوند.

وی با اشاره به آنکه، پیامبر اسلام در هنگام شهادت حمزه به حضرت فاطمه (س) و دیگران دستور دادند که برای اهل آن خانه غذا ببرند، بر اهمیت و نقش اطرافیان در این هنگام تاکید و تصریح کرد: در روایت آمده، اجاق خانه صاحب عزا برای غذا رسانی به مهمانان نباید روشن شود، به همین منظور آن دسته از افراد که از تمکن مالی برخوردار هستند، می‌توانند به مراسم‌ های مختصری که با هدف شادی روح و  تلاوت آیاتی از قرآن کریم است، بسنده کنند و اگر می‌خواهند هزینه‌ای بپردازند، در راستای امور خیریه خرج کنند.

معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی گلستان، با اشاره به اینکه زیر بار قسط و قرض رفتن برای حفظ آبرو در مراسم ترحیم، فرهنگ غلطی است که امروزه رواج یافته، افزود: اگر افراد از تمکن مالی برخورد دار نیستند، نیازی نیست که از پول تقسیم نشده میان وراث خرج کنند یا مبلغی از دیگران قرض کنند چراکه برای این افراد هیچ اجباری به برپایی سفره و یا حتی مشارکت در امور فرهنگی و اجتماعی نیست.

حجت الاسلام رضا دیلمی کمک رسانی به نیازمندان و مستمندان را راه بهتر و مناسب تری برای ثواب رسانی به اموات دانست و از مردم  خواست با رعایت این موضوع هم عواید بیشتری برای درگذشتگان خود کسب کنند و هم سبب فرهنگ سازی این امر پسندیده شوند.

حجت الاسلام‌امین قرایی نیز در گفت وگو با ایسنا با تأکید اینکه شما نمی‌توانید جایی روایتی پیدا کنید که مسلمان را برای حفظ آبرو در مجلس فوت عزیزش مجبور به دادن طعام کند، حتی این مسأله کاملاً برعکس است، گفت: ما روایت داریم که مردم باید برای منزل داغ دیده غذا ببرند که این افراد دیگر دغدغه طعام نداشته باشند، نه این که بخواهیم برای آنان هزینه و مسأله اضافی ایجاد کنیم.

این کارشناس مذهبی با اشاره به اینکه تنها در مواردی که مؤمنی نذر کرده باشد طعام دادن بر او واجب می‌شود، گفت: طبق روایت‌های دینی تنها در شرایط خاص نظیر ازدواج یا برگشتن شخص از سفر حج به مسلمانان سفارش شده که طعام و یا همان بدهند.

حجت الاسلام قرایی با توضیح اینکه هزینه‌های کمرشکن نهی شده اما در صورتی که شخص مایل باشد می‌تواند پذیرایی اندکی برای میهمانان تدارک ببیند، ادامه داد: اگر شخص متوفی فرزند کوچک داشته باشد و اطرافیان اموال میت را که حق این فرزند است را صرف هزینه‌های کمرشکن طعام دهی به دیگران کنند، گناه بزرگی مرتکب شده‌اند چرا که این مال کودک صغیر بوده و در اسلام به این مسأله شبهه وارد است.

وی در پایان به مردم توصیه کرد: اگر شخصی بخواهد، به نحوی باقیات و صالحات برای عزیز خود داشته باشد، می‌تواند این مبالغ را در زمینه‌های دیگر همچون کمک به نیازمندان صرف کند، یا برای زوجی که در آستانه مراسم ازدواج هستند و از توانای مالی پایین‌تری برخوردارند چند قطعه جهیزیه تهیه کند.

کارشناس حقوقی اوقاف گرگان بیان کرد: تکریم اموات تازه گذشته، تسلی دادن بازماندگان آنها و برگزاری مراسم دعا و ختم قرآن سنت پسندیده ای است اما آنچه ناپسند است و باید با فرهنگ سازی برچیده شود، برگزاری مراسم کمرشکن و پر زرق و برق آنهم در شرایطی که خانواده ها داغدار و از نظر مالی در مضیقه باشند، است. 

انتهای پیام