لیلا غنی‌زاده امروز در نخستین گام از مجموعه نشست‌های «ورکشاپ کیوریتوری معاصر» درباره نقش کیوریتورها در اقتصاد هنر و جایگاه گالری‌داران در تعامل با جامعه هنری، با نگاهی تحلیلی و آموزشی که از ۱۱ تا ۱۳ خرداد به مدت سه روز برگزار می‌شود، اظهار کرد: زمانی که صفحات تاریخ را ورق می‌زنیم، برخی روزها با مناسبت‌های مختلفی نامگذاری شده‌اند. یکی از این روزها که نسبت به بقیه کمی متفاوت‌تر است، مصادف با ۱۶ می برابر با ۲۶ اردیبهشت یعنی روز جهانی طراحی است. در برخی از جوامع هنری بزرگداشت این روز فرصتی ارزشمند برای اهالی هنر محسوب می‌شود تا با برگزاری برنامه‌هایی متناسب با این موضوع، جایگاه این هنر متعالی و کهن را ارج نهند.
وی ادامه داد: ما اقدام به برگزاری دو ورکشاپ نقاشی کردیم که علاوه بر ارج نهادن به این روز، دریچه‌ای جدید روی مخاطبان هنر گشوده شود. موضوعی که برای این نشست‌ها در نظر گرفته‌ایم یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها و دغدغه‌های دانشجویان و هنرمندان است، مبحث مورد نظر مربوط به اقتصاد هنر و چگونگی امکان نمایش آثار هنرمندان در جوامع بزرگ‌تر است، از این رو سراغ مسئله کیوریتوری یا همان نمایشگاه‌گردانی رفتیم.
غنی‌زاده اضافه کرد: نقاشی در دوران معاصر نه تنها به عنوان یک امر بیانی، بلکه از لحاظ نمایش و نحوه ارائه آثار وارد مرحله‌ای جدید شده است. نقاشی دیگر تنها در قاب دیوار تعریف نمی‌شود، بلکه در گفت‌وگو با فضا، با مخاطب، به همراه نور، صدا و تکنولوژی معنای تازه‌ای پیدا کرده است.
وی عنوان کرد: در گذشته کیوریتور صرفاً وظیفه طبقه‌بندی و نگهداری از آثار را به عهده داشت، اما امروزه به معنای واقعی کلمه، یک کنش خلاق را دنبال می‌کند که در جایگاه یک زبان مستقل نه تنها انتخاب می‌کند بلکه روایتی جدید خلق می‌کند. این افراد با مطرح کردن پرسش‌هایی، تجربه‌های هنری تازه‌ای شکل می‌دهند. اگر کیوریتوری به درستی و به‌صورت استاندارد انجام شود، باعث می‌شود آثار نقاشی در بسترهای جدیدتری دیده شوند، به ویژه اگر این امر همراه با نگاه پژوهشگرانه کیوریتور باشد.
نمایشگاه‌گردانان، واسطه زبان هنرمندان
محمدرضا مریدی، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر در این نشست گفت: کیوریتورها یا نمایشگاه‌گردانان تعامل چندگانه‌ای با گالری‌داران، هنرمندان و مخاطبان دارند. شاید تا پیش از این، نقش کیوریتورها برجسته نبود، اما امروزه حضور آن‌ها را پررنگ‌تر و مسلط‌تر می‌بینیم. از نیمه قرن نوزدهم شاهد ظهور هنرمند مدرن هستیم، اما این تنها به معنای خود هنر مدرن نیست. زمانی که تصورهای رمانتیک نسبت به هنرمندان شکل گرفت و آن‌ها به صورت استعاری به مثابه ساحران جهان شدند، خلق هنر به آن‌ها الهام می‌شد.
وی ادامه داد: این هنرمندان مدرن به مثابه راهبان جهان مدرن از جهان عقلانی و روزمره فاصله می‌گرفتند. برخلاف باور عمومی، هنرمند مدرن از مردم دور نمی‌شود بلکه در هیاهوی شهرهای بزرگ به خلق اثر می‌پردازد؛ اما ارزش‌های اجتماعی او به تدریج از جهان حسابگرایانه و عقلی فاصله می‌گیرد. به همین دلیل است که هنرمند چهره‌ای مقدس‌گونه می‌یابد، چراکه به دنبال منافع مالی نیست و برای جهان ذهنی خویش اثری را پدید می‌آورد.
مریدی افزود: مسئله خلق اثر توسط هنرمند، تجلی تحقق‌یافته تربیت جهان مدرن است. در فاصله تصویر رمانتیک هنرمند و زیست واقعی او، گالری‌داران ظهور می‌یابند که به حفظ چهره دست‌نیافتنی و مقدس‌گونه هنرمند کمک می‌کنند و در نهایت، امور مربوط به خرید و فروش آثار هنری نه توسط هنرمند، بلکه توسط گالری‌دارها انجام می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر خاطرنشان کرد: این تصویر فاصله‌دار هنرمند از جهان روزمره شامل ذی‌نفعانی چون گالری‌داران می‌شود که نه فقط در نقش یک بنگاه، بلکه به‌عنوان حافظان و مدافعان چهره غیرتجاری و غیر قابل دسترس هنرمند نیز ظاهر می‌شوند. گالری‌داران به واسطه خلق اثر توسط هنرمندان و دوری از پاسخگویی به پرسش‌های مربوط به چگونگی و چرایی پدید آمدن یک اثر هنری، فرصت ارتباط با مخاطبان هنری را به دست می‌آورند. این افراد جایگاه هنرمند و ارزش‌های هنری را تشریح می‌کنند که البته این ارزش‌ها در نهایت به ارزش‌های اقتصادی نیز تبدیل می‌شوند.
مریدی گفت: امروزه بیش از پیش، عملکرد اقتصادی گالری‌داران آشکار شده است و چهره مالی گالری‌ها به عنوان واسطه‌های فروش بیشتر به چشم می‌آید. در نتیجه شاهد سه نوع تقسیم کار در این فضا هستیم که شامل سرمایه‌گذار، واسطه فروش و کیوریتور می‌شود.
وی ادامه داد: کیوریتورها از دل عملکرد گالری‌دار خارج شده و به تدریج صاحب جایگاهی تفکیک‌یافته و مسلط در فرآیند جمع‌آوری و فروش اثر هنری، آن‌هم به عنوان یک کالای اطلاعاتی شده‌اند. تفاوت کالای اطلاعاتی و کالای سرمایه‌ای، در واقع تفاوت بین گالری‌دار و کیوریتور است. اطلاعات ما نسبت به آثار هنری، همان چیزی است که تعلق ما را به این آثار شکل می‌دهد.
از خلق اثر تا حضور در موزه
علی صفرنژاد، مدیر موزه بزرگ خراسان گفت: این موزه به عنوان نخستین موزه استاندارد ایران بعد از انقلاب اسلامی و بزرگ‌ترین موزه شرق کشور در سال ۱۳۹۵ افتتاح شد و یکی از مهم‌ترین پروژه‌های فرهنگی کشور به شمار می‌رود. این مجموعه بعد از موزه ملی ایران، دومین موزه استاندارد کشور شناخته می‌شود که معماری آن توسط مرحوم محمدامین میرفندرسکی انجام شده است. طرح بنای آن برگرفته از یکی از آثار تاریخی شاخص خراسان، یعنی قصر خورشید کلات نادر است.
وی افزود: این موزه شامل بخش‌های تخصصی متعددی است و در حال حاضر بزرگ‌ترین مخزن نگهداری اشیای کشور به آن اختصاص دارد. در سال ۱۳۹۵ به علت محدودیت در نگهداری اشیای تاریخی در موزه ملی ایران، تعداد ۳۷ هزار اثر تاریخی طی یک فرآیند ۲ ماهه پیچیده و سنگین به مخزن موزه بزرگ خراسان منتقل شد.
صفرنژاد ادامه داد: در بخش تخصصی کتابخانه موزه، بیش از ۶۰۰۰ جلد کتاب تخصصی در حوزه‌های مرتبط با میراث فرهنگی، گردشگری، مرمت، صنایع دستی، باستان‌شناسی و تاریخ نگهداری می‌شوند. خوشحالیم که از سال ۱۳۹۷ تاکنون، ارتباط فرهنگی خوبی با دانشجویان موسسه آموزش عالی فردوس برقرار کرده‌ایم و توانسته‌ایم منابع مناسبی را در اختیار هنرجویان قرار دهیم. در مکاتباتی که در این سال‌ها با این موسسه داشتیم، اعلام کردیم که در صورت پژوهش دانشجویان در حوزه‌های نام‌برده، از آنان حمایت کامل خواهیم کرد، نتیجه این همکاری را در تکمیل پایان‌نامه‌های برخی از دانشجویان در این مکان شاهد بودیم.
وی تصریح کرد: موزه‌ها به عنوان کانون اصلی تعامل فرهنگ و تحولات فرهنگی، نقش بسیار مهمی در تولید و گسترش آموزه‌های فرهنگی دارند. امسال نیز شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) در پی انتخاب شعار سال، شعار «آینده موزه‌ها در جوامع به‌سرعت درحال تغییر» را برگزیده است. این شعار به ما یادآوری می‌کند که بازدیدکنندگان موزه نه تنها متحول می‌شوند، بلکه در شکل‌دهی آینده خود و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند نیز نقش دارند. از زمان تأسیس تا به امروز حدود ۷۲۸ نشست تخصصی و بیش از ۱۲۵۲ نمایشگاه در این موزه برگزار شده است که بیانگر روند انتقال سیر فرهنگی به مخاطبان در طی این سالیان است.
انتهای پیام
نظرات