صاحب محمدیان‌منصور در نشست «بافت تاریخی همدان؛ فرصت‌ها و چالش‌ها» که در دفتر ایسنا برگزار شد، بیان کرد: انسان با طبیعت رابطه‌ مستقیم دارد و به نور خورشید، انرژی و سوخت‌های فسیلی نیاز دارد، گذشتگان ما این موضوع را در طراحی کوچه‌ها و گذرها لحاظ کرده و نوع کوچه‌ها، هندسه کوچه‌ها و جهت‌گیری را طوری انتخاب می‌کردند که بیشترین استفاده را از طبیعت ببریم. 
 
وی ادامه داد: به عنوان نمونه کوچه صابونی، کوچه حاج فضل‌الله، کوچه امامزاده یحیی، کوچه گلشن و کاروانسرای گلشن با هم موازی هستند چرا که می‌خواهند بیشترین نور را از خورشید بگیرند که برف کوچه‌ها زودتر آب شود و این بافت تاریخی نامحسوس است، بنابراین بافت صرفا از جنس تک بنای تاریخی نیست. 
 
محمدیان‌منصور اضافه کرد: انسان‌ها در گذشته مجبور بودند در حالتی با طبیعت قرار بگیرند که زمستان‌های سرد همدان را پشت سر بگذارند، واکنش بادها را پاسخگو باشند و رابطه انسان با محیط و انسان با انسان را در کوچه‌های شهر برقرار کنند و در نهایت از نظر هندسی یک مرکز محله را تشکیل می‌دادند. 
 
وی افزود: در مرکز محله‌ها، آدم‌ها با یکدیگر ارتباط می‌گیرند، تعامل و گفتمان دارند و تعاملات اجتماعی برقرار می‌شود و حتی رابطه انسان با گذشتگانش در این فضاها دیده می‌شود بنابراین شهری که حافظه تاریخی‌اش پاک شود مثل آدم آلزایمری است و حافظه تاریخی ندارد.  

محمدیان‌منصور تصریح کرد: بر اساس تحقیقی که انجام دادیم متوجه شدیم یکی از عناصری که در نقاشی، نقاشانی که در قدیم از همدان بازدید کرده‌اند رودخانه است و سپس از مردم همدان خواستیم نقاشی از شهر بکشند و هیچ یک اشاره‌ای به رودخانه نکردند از این تحقیق می‌توان نتیجه گرفت که رودخانه از حافظه تاریخی شهر همدان پاک شده است و اگر دیگر عناصر را نیز پاک کنیم هویت شهر را پاک کرده‌ایم و همدان به یک شهر آلزایمری تبدیل می‌شود. 

شهرداری برای محلات تاریخی المان درست کند

این عضو هیأت علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه هر یک از محلات همدان داستانی را در دل خود پنهان کرده‌اند، گفت: شهرداری می‌تواند برای این محلات یک المان درست کند و آن‌ها را احیا کند، نباید بگذاریم این خاطرات و داستان‌ها از حافظه تاریخی شهر حذف شوند چرا که این خاطرات مردم شهر را به هم گره می‌زند.
 
محمدیان‌منصور ادامه داد: ما با محیط و انسان‌ها رابطه داریم، با تاریخ ناملموس و شفاهی شهر رابطه داریم و هیچ یک از این‌ها در زمره تک بناهای تاریخی نیستند و در واقع می‌توان گفت مرکز محله‌هایی هستند که در آن مدرسه، مغازه و همه نیازهای اهالی در آن تامین می‌شده است. 

وی با تاکید بر اینکه داستان هر یک از محلات همدان باید حفظ ضبط و ثبت و به نسل‌های آینده منتقل شود، افزود: کوچه خونی‌ها، پل پهلوانا، محله دوگوران و دیگر محلات همدان داستان‌هایی دارد که مردم همدان از آنها بی‌اطلاع‌اند و باید یادمان‌هایی برای آن‌ها بسازیم تا مردم با تاریخ خود آشنا شوند.  
 
عضو هیات علمی گروه معماری دانشگاه بوعلی‌سینا با اشاره به اینکه باید در حفظ گویش و ضرب‌المثل‌های همدانی نیز بکوشیم، بیان کرد: این‌ها مردم شهر را با هویت، فرهنگ و تاریخ خود پیوند می‌دهد بنابراین بافت تاریخی صرفا بنای تاریخی نیست. 

تاریخ همدان در زیر شهر مدفون است
 
محمدیان‌منصور مطرح کرد: اگر شهرداری، از زیرزمین تیمچه کاشی را بیرون بکشد ثابت می‌شود بازار همدان دو طبقه بوده است و با این کار بازآفرینی به معنای واقعی در بازار اتفاق می‌افتد و بعد اقتصادی آن نیز نمایان می‌شود. 
 
وی بیان کرد: نکته جالبی که در شهر همدان وجود دارد و در بسیاری از شهرهای ایران نیست، طبقه زیر شهر است، تاریخ همدان برخلاف اصفهان و یزد و شیراز که تمام آثارشان روی زمین و قابل مشاهده است، زیر شهر مدفون است و تاکنون نتوانسته‌ایم به طور مستند آن را اثبات کنیم.
 
وی تصریح کرد: به عنوان مثال اگر اسکلت‌هایی که در کوچه جراحان پیدا شد را در همان محل نگهداری کرده و به ارزیاب یونسکو نشان می‌دادیم و تاریخ چند هزار ساله بازار را ثبت و ضبط می‌کردیم، می‌توانستیم تداوم سکونت در شهر را به یونسکو ثابت کنیم و این دقیقا ایرادی است که ایکوموس به پرونده ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان وارد کرد که طبق معیار شماره ۳، تداوم سکونت را در هگمتانه ثابت کردیم اما نتوانستیم تداوم سکونت در محدوده تاریخی همدان را در پرونده به اثبات برسانیم.  
 
محمدیان‌منصور ادامه داد: متاسفانه تمام شواهد تاریخی کف مسجد جامع همدان را پر کردیم و هیچ گزارش و مقاله‌ای خارجی از تاریخ آن در دسترس نیست بنابراین ما نمی‌توانیم تاریخ چند هزار ساله شهر را با مدرک اثبات کنیم.

 عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی‌سینا در ادامه بیان کرد: شهرداری باید برای مرکز محله‌های مطرح همدان، یک کتیبه معرفی بسازد و این کارها باید در حوزه ناملموس انجام شود و بازآفرینی مفهومی در این محلات انجام شود. 
 
وی اظهار کرد: طبق تحقیقی بازار همدان را با یکی از مراکز خرید جدید مقایسه کرده و بر اساس نتایج متوجه شدیم اتفاقاتی در بازار همدان در طول سالیان سال افتاده چند قرارگاه رفتاری را رقم زده که با محیط سازگار است، از طرفی در این محیط امنیت اجتماعی بالاست و بزهکاری در آن اتفاق نمی‌افتد بنابراین این تنوع قرارگاه رفتاری هزار سال طول کشیده تا به شکل امروزی درآمده و همسازی بین یک رفتار و یک محیط شکل گرفته است.
 
محمدیان‌منصور ادامه داد: بازار همدان یک پدیده زنده است این گنجینه بشری یک مدل از سکونت بشری را نشان می‌دهد که نمی‌توان در آن دخل و تصرف کرد، میزان تطبیق پذیری و انعطاف پذیری شگفت‌انگیز ساختار آن پس از صدها سال قابل مشاهده است.

انتهای پیام