راضیه علی اکبری عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان قم پردیس حضرت معصومه (س) و مشاور خانواده در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: در مجموعه پربار نهج‌البلاغه، مباحث زنان در ۵۳ مورد، در ۲۵ خطبه، یک نامه و ۱۳ حکمت ذکر شده است؛ زن موجودی ظریف، با احساس و عاطفه قوی است که خداوند متعال او را آفرید تا بخشی از بار رسالت تعلیم و تربیت جامعه را بر دوش گیرد و در مسیر کمال گام بردارد.
وی ادامه داد: خداوند زن را که مظهر جمال الهی است، آفرید و او را مایه آرامش و سکون همسر قرار داد تا خانه و خانواده را در سایه عطوفت و رحمت خود بیاراید، چراکه رحمت و مودت، مایه بقای زندگی است؛ امام متقیان توجه به فطرت زنان، لطافت و زیبایی زن را عامل مهمی در حفظ و حراست از زن می‌داند و در نامه ۳۱ نهج البلاغه می‌فرماید: «که همانا زن گل است، قهرمان نیست؛ براساس این سخن، زن همانند گلی است که باید از آن مراقبت شود تا با طراوات و تازه بماند و بتواند در پرتو عطر و لطافت خویش، کانون خانواده را زیبا و با صفا سازد.»
علی اکبری بیان کرد: به دلیل ارزش و جایگاهی که اسلام برای زن قائل است، سفارش‌های بسیاری در زمینه تکریم، محبت و احترام به زن بیان شده است؛ دین اسلام زن را از جایگاه زن بودنش مورد تقدیر قرار می‌دهد. امام علی(ع) در این باره به نقل از پیامبر(ص) می‌فرماید« احترام بانوان را پاس نمی‌دارد مگر کسی که بزرگوار و کریم است و به ایشان اهانت نمی‌نماید مگر کسی که پست و فرومایه است.»
وی افزود: قطعا در زمان امیرالمؤمنین(ع) هنوز جامعه به این بلوغ فکری نرسیده بود که باید حرمت زنان را پاس داشت، جایگاه زنان در آن زمان، در برحذر داشتن از فعالیت‌های اجتماعی مذموم و مخرب برخی از زنان که بعضاً طعمه‌ای برای تأمین مطامع سودجویانی که در پس پرده قرار داشتند، خلاصه می‌شد؛ زنی مورد توجه قرار می‌گرفت که بتواند پسر به دنیا بیاورد و زندگی داخلی مرد را خوب اداره کند، غیر از این زن مورد عنایت قرار نمی‌گرفت.
این مشاور خانواده با بیان اینکه از دیدگاه امام علی(ع)، زن در خانواده مسئولیت حساس و خطیری بر عهده دارد، عنوان کرد: خانه‌داری و رسیدگی به امور فرزندان و تربیت آنها، به همت و کوشش فراوان نیاز دارد، اصولاً رسالت مادری زیباترین و مقدس‌ترین وظیفه زنان است و جز مادران فداکار کسی نمی‌تواند این نقش را به خوبی انجام دهد؛ در همین راستا، وقتی رسول گرامی اسلام(ص)، مسئولیت‌های خانه را بین علی(ع) و همسرش فاطمه(س) تقسیم می‌کند، به هر یک کاری متناسب با ویژگی‌های زن و مرد محول می‌کند؛ علی را به کارهای بیرون از منزل و فاطمه را به رسیدگی به امور خانه و پرورش فرزندان ترغیب می‌کند؛ حضرت فاطمه(س) از این نوع تقسیم کار که هماهنگ با شخصیت و ویژگی‌های زن است، خشنود می‌شود و خدا را سپاس می‌گوید.
علی اکبری با بیان اینکه از نقش‌های مهم زن در کانون خانواده، رازداری و صداقت نسبت به همسر است، گفت: صداقت و راستی، مهمترین عامل تحکیم خانواده است که موجب جلب اعتماد متقابل می‌شود و رفتار محبت‌آمیز را بین زن و شوهر پدید می‌آورد؛ بدیهی است زن و شوهر از دو خانواده متفاوت هستند که معمولاً فرهنگ و برخی عادت‌های آنها نیز متفاوت است.
وی افزود: ایجاد تفاهم بین این دو فرد، به تلاش و فداکاری نیاز دارد. البته در این خصوص زن نقش بارزتری در زمینه همگرایی خانواده ایفا می‌کند، شاید از همین رو است که بزرگان دین، رفتار خوب زن با شوهر و به عبارتی خوب شوهرداری کردن را به منزله جهاد دانسته‌اند، یعنی ارزش مدارا و برخورد کریمانه زن با همسرش، همچون جهاد مجاهدی است که در راه خدا به مبارزه برخاسته است.
هم کفو بودن معیار مهم انتخاب همسر از نگاه امیرالمومنین(ع)
این مشاور خانواده اعلام کرد: حضرت علی(ع) تمام سعی خویش را به کار می‌بست تا مردان جامعه، جایگاه ارزشمند زنان را درک کنند و بدانند که همسر و اعضای خانواده، بیش از هرچیز به مهر و محبت نیاز دارند و هیچگونه خشونت و بی‌حرمتی شایسته آنان نیست، آن حضرت می‌فرمود «مردی که همسرش را بیازارد، نماز و هیچ کار خیری از او نزد خداوند پذیرفته نیست و نخستین کسی است که وارد آتش می‌شود» ایشان همچنین می‌فرماید «هرکه به اهل (خانواده) خود بدی کند، از او امید احسانی نسبت به دیگران نمی‌رود، به عبارت دیگر، چنین فردی در مسئولیت‌های مهم اجتماعی و حتی در اداره زندگی فردی از شایستگی‌های لازم برخوردار نیست.»
وی افزود: به دلیل عاطفی بودن زن، مرد باید در شکست‌ها و ناکامی‌ها، تکیه‌گاه محکم او باشد و در عین حال، لازم است در پرتو مهر و عطوفت زن، مرد نیز به آرامش و تعالی برسد؛ بسیاری از گرفتاری‌های خانوادگی به مسائلی مربوط می‌شود که از سوی یکی از زوجین به دیگری تحمیل می‌شود. گاه نیز برخی اختلافات خانوادگی به مسائل جزیی و کم‌اهمیت و یا درخواست‌های غیرمنطقی زن یا شوهر برمی‌گردد.
این مشاور خانواده اظهار کرد: حضرت علی(ع)، خواسته‌های غیر منطقی زن و شوهر از هم را برای زندگی مشترک، آسیب‌زا می‌داند و از زنان و مردان می‌خواهد که در زندگی نسبت به هم مودت داشته باشند، چیزی را به یکدیگر تحمیل نکنند و زمینه رنجش هم را فراهم کنند؛ آن حضرت، ۹ سال با همسرش فاطمه(س) زندگی کرد و وقتی از او درباره زندگی مشترکشان سوال شد، فرمود: «خدا را گواه می‌گیرم که در هیچ موردی فاطمه(س) را به خشم نیاوردم و به او هیچ کاری را تحمیل نکردم. فاطمه(س) نیز چنین بود که در هیچ موردی خشم مرا برنینگیخت و در هیچ امری از من سرکشی نکرد.»
وی ادامه داد: از آنجا که هدف اصلی پیوند ازدواج و تشکیل خانواده رسیدن به آرامش جسم و روان و تداوم نسل است، باید معیارهای انتخاب همسر به‌گونه‌ای باشد که ایجاد یک خانواده پایدار را تضمین کند. علی(ع) در موارد مختلف معیارهای انتخاب همسر نیکو را بیان فرموده است؛ یکی از این معیارها، هم کفو بودن زن و مرد است. یعنی زن و مرد، هم‌شأن و همتای یکدیگر باشند، زبان و منطق هم را بفهمند و در بعد اعتقادی و فکری به یکدیگر نزدیک باشند و همدیگر را کامل کنند.
علی اکبری ادامه داد: زندگی حضرت زهرا(س) و امیرالمومنین(ع)، حتی با وجود کوتاهی مدت، نمونه‌ای کامل از استقامت، محبت و تفاهم است که می‌تواند الگوی مناسبی برای خانواده‌های امروز باشد؛ این سبک زندگی، نشان می‌دهد که با رعایت ارزش‌های اسلامی و اخلاقی، می‌توان خانواده‌ای پایدار و موفق فارغ از تفاوت‌های ظاهری و مادی ساخت.
این مشاور خانواده تصریح کرد: امیرالمومنین(ع) درباره خانواده برخلاف معیارهای مادی و ظاهری، بر نقش هم‌راستا بودن در بندگی خدا و کمک به یکدیگر تأکید دارد؛ امیرالمومنین(ع) می‌فرماید «فاطمه زهرا(س) بهترین یاور او در راه بندگی است»، ازدواج آنها بر اساس کمال و تقوا بوده است، نه ثروت یا ظاهر؛ حضرت فاطمه زهرا (س) نیز از حضرت علی(ع)، همیشه یاد می‌کند و بر سادگی و قناعت ایشان تأکید دارد و می‌گوید امام علی(ع) حتی در فقر و کمبود، بهترین همسر برای ایشان بوده است.
وی افزود: زندگی این دو زوج نمونه‌ای کامل از استقامت، محبت، و تفاهم است که می‌تواند الگوی خوبی برای خانواده‌های امروز باشد. سبک زندگی ساده و ارزش‌های اخلاقی و معنوی در این خانواده موج می‌زند، که برخلاف فرهنگ مصرف‌گرایی و تجمل گرایی امروز است؛ امیرالمومنین (ع) و فاطمه زهرا (س) در تعاملات خود، از عبارات محترمانه و عاشقانه استفاده می‌کردند و احترام به حقوق یکدیگر را رعایت می‌کردند. مثلا امیرالمومنین(ع) هرگز فاطمه(س) را با اسم کوچک صدا نمی‌زد و ایشان نیز در قالب محبت‌آمیز، حضرت علی(ع) را با کنیه و عبارات محترمانه خطاب می‌کردند. این نوع تعامل، نشان‌دهنده عظمت و احترام متقابل در خانواده است.
پرهیز از توقعات بی‌جا و وفاداری رمز خانواده پایدار و موفق
علی اکبری بیان کرد: پرهیز از توقعات بی‌جا، احترام متقابل، قناعت، و وفاداری، می‌تواند خانواده‌های امروز را به سمت خانواده‌ای پایدار و موفق سوق دهد. این سبک زندگی، بر پایه ارزش‌های اسلامی و اخلاقی استوار است و می‌تواند الگویی برای مقابله با مشکلات خانوادگی و اجتماعی امروز باشد؛ حضرت علی(ع) از نظر ارتباطات عاطفی بسیار به حضرت زهرا(س) توجه داشتند و از تعابیری مثل (محبوبه من زهرا) را از حضرت مولی الموحدین داریم، یا مثلا حضرت بارها و بارها به فاطمه(س) می‌فرمودند (جانم فدات)، البته جالب است که حضرت صدیقه کبری(س) پاسخ می‌دادند (روح من فدای روحت)، این‌ها نشان می‌دهد که ارتباطات عاطفی عمیقی بین آن بزرگورارن وجود داشته است.
وی ادامه داد: نکته بسیار جالبی که در زندگی یا سیره حضرت وجود داشته این است که حضرت علی(ع) در منزل کار می‌کردند، این امری ثابت شده است، حتی مثلا گندم آرد می‌کردند، بچه‌داری می‌کردند، امام صادق(ع) در این خصوص فرمودند: امیرمومنان هیزم فراهم می‌کرد و آب می‌کشید و خانه را جارو می‌کرد و فاطمه(س) گندم یا جو را با آسیابی دستی، آرد می‌کرد سپس خمیر می‌نمود و نان می‌پختند، این مسائل چیزهایی است که در زندگی آن حضرت بوده است.
این مشاور خانواده گفت: از امام علی(ع) نقل شده است «به خدا سوگند هیچ گاه فاطمه(س) را به خشم نیاوردم و او را بر کاری که میل نداشت وادار نکردم تا روزی که خداوند او را برد و او نیز هیچگاه مرا به خشم نیاورد و از فرمان من سرپیچی نکرد و هر گاه که به او می‌نگریستم نگرانی‌ها و غم‌ها از من زدوده می‌شد.»
وی ادامه داد: امام علی(ع) مقام مادری را مورد تقدیس و ستایش قرار می‌دهد و می‌فرماید: «اگر فرزند در حق مادر محبت کند، نمی‌تواند یک روز بارداری وی را جبران کند.»؛ امام صادق(ع) نیز درباره نیاز زن‌ها به محبت و به هدف ارزشمند کردندن محبت به زنان و ارج نهادن به این نیاز اساسی زنان می‌فرمایند «محبت به زنان از اخلاق انبیا است؛ نقش زن در خانواده از محوری ترین نقش هاست چرا که دو وظیفه بسیار اساسی و حیاتی در خانواده به عهده زن گذاشته شده است؛ وظیفه همسری و وظیفه مادری» که این دو نقش از حیاتی ترین و اصیل ترین نقش‌ها در ایجاد سلامت در جامعه است.
وی ادامه داد: علاوه بر وظیفه همسری که زن به عهده دارد وظیفه بسیار مهمی را مادر در زمینه تربیت کودکان دارد، امام علی(ع) در مورد تغذیه کودک با شیر مادر و نقش آن در پرورش شخصیت کودک می‌فرمایند: «که هیچ شیری که به کودک داده می‌شود از شیر مادرش عظمت و برکتش بیشتر نیست» لذا امام علی(ع) به تاثیر شیردهی در بنای ساختار شخصیتی و اعتقادی به میزانی اهمیت می دادند که افراد را سفارش به داشتن حساسیت نسبت به این مساله می‌کردند و فرمودند «آنچنان که برای ازدواج (حساسیت به خرج می‌دهید) انتخاب می‌کنید، برای شیر دادن نیز انتخاب کنید، زیرا شیر دادن طبیعت را تغییر می‌دهد.»
علی اکبری عنوان کرد: حضرت علی(ع) نقش مادر را در ایجاد سجایای اخلاقی در فرزندان بسیار مهم می دانند و می فرمایند «سجایای اخلاقی دلیل پاکی وراثت و فضیلت ریشه خانوادگی است»، همچنین فرمودند «کسی که ریشه خانوادگی اش شریف است در حضور و غیاب و در هر حال دارای فضیلت و صفات پسندیده است» مجموعه صحبت‌های حکیمانه امام علی(ع) حکایت از نقش کلیدی و محوری مادر در ایجاد و تربیت فرزندان سالم با سجایای اخلاقی و پسندیده که یکی از موثرترین خدمت‌ها به جامعه است، دارد.
تکریم زنان یکی از شاخصه‌ها و نتایج مهم حکومت دینی
وی ادامه داد: امروز در جامعه شاهد هستیم که زنان سعی دارند در برخی شغل‌هایی وارد شوند که هیچگونه سنخیتی با روحیات آنها ندارد، در حالی که امام اول شیعیان در خصوص واگذاری وظایف به زنان می‌فرمایند: »به زنان بیش از توان آنها امور را تحمیل نکنید، زیرا این رعایت‌ها برای حال آنها مناسب‌تر، برای آرامش خاطرشان سودمندتر و برای دوام زیبایی آنها مؤثرتر است» این در حالی است که بانوان گاهی فراموش می‌کنند که وظیفه اصلی زن مسلمان در مرحله اول شوهرداری و تربیت فرزندان است و انجام درست این وظایف شالوده اصلی نظام اسلامی را تضمین می‌کند تا راه سعادت و کمال الهی را سریع‌تر و بی‌خطر طی کند.
این استاد دانشگاه افزود: امام علی(ع) به بیان نعمت‌های وسیع حکومت دینی می‌پردازد و تکریم زنان را یکی از شاخصه‌ها و نتایج مهم حکومت دینی می‌خواند و خطاب به زنان می‌فرماید: «بر اثر کرامت الهی مقام و منزلتی یافتید که (حتی) کنیزان شما را گرامی داشتند» در اینجا مولای متقیان، احترام به کنیزان (زنان تحقیر شده) را شاهد مثالی برای رشد جامعه دانسته‌اند، چراکه پیش از اسلام کنیزان هیچ منزلتی نداشتند. همچنین حضرت علی(ع)، زنان و مردان را دارای سرمایه‌های یکسانی از خلقت می‌دانند که هر یک به شکل متفاوتی در زن و مرد نمود پیدا کرده است.
علی اکبری در پایان اضافه کرد: توجه به این نکته که امروزه برنامه‌ریزی مباحث زنان در جهان دچار مشکل اساسی است و دنیای معاصر هنوز در شناخت زن و ویژگی‌های او تصور روشنی ندارد و از آنجا که با اصل قرار دادن تشابه زن و مرد به برنامه‌ریزی اقدام می‌کنند، هنوز هم نتوانسته‌اند به بهترین راهکار دست یابند. از این رو ضرورت پرداختن به مباحث اساسی اسلام از قبیل قرآن و نهج‌البلاغه برای معرفی ارزش و جایگاه والای زنان در جهان هستی بیش از بیش احساس می‌شود.
انتهای پیام
نظرات