اصغر اخوی، استاد بنیاد نهج‌البلاغه و مدیر مرکز مشاوره جامعه الزهرا در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: از منظر نهج‌البلاغه و روایات اهل‌بیت (ع)، دوران جوانی یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل زندگی انسان محسوب می‌شود؛ نه تنها زیباترین و بهترین مرحله از عمر آدمی است، بلکه بهترین فرصت برای کسب دانش، تقویت اخلاق و پرورش استعدادهای فردی است و امام علی (ع) در حدیث‌های متعددی به اهمیت این دوره اشاره کرده‌اند، از جمله روایت معروف در این زمینه: «دو چیز است که قدر و قیمتشان را نمی‌شناسد مگر کسی که آن دو را از دست داده باشد: یکی جوانی و دیگری تندرستی» است.

وی به ویژگی‌های روانی و شخصیتی جوانان اشاره کرد و گفت: جوانی یک فرصت استثنایی برای تربیت و هدایت است که امام علی (ع) در نهج البلاغه و روایات مختلف به ویژگی‌های خاص جوانان مانند استعداد بالا برای یادگیری، عافیت و جوانی به عنوان نعمتی بزرگ و نیاز به راهنمایی و الگوگیری اشاره می‌کند، از این رو جوانان باید در مسیری قرار گیرند که هم برای دنیا و هم برای آخرت مفید باشد و این مسئولیت عمده‌ای است که خانواده، مربیان و حاکمان اسلامی بر دوش دارند.

اخوی تصریح کرد: امام علی (ع) توجه ویژه‌ای به دانش و تقوا در تربیت جوانان دارد. جوانان باید با تقوای الهی، ایثار و خدمت به مردم، اخلاق نیکو را در جامعه گسترش دهند و به عنوان یک الگو عمل کنند، همچنین جوانی فرصتی استثنایی برای کسب مهارت‌ها، تقویت شخصیت و آماده‌سازی برای یک زندگی سالم و معنوی است. مهم‌ترین ویژگی‌هایی را که امام علی (ع) و اهل بیت (ع) درباره جوانان برجسته کرده‌اند، شامل تقوا و پرهیزگاری، دانش و تحصیل، عدالت و ایثار، خدمت به مردم و جامعه، اخلاق خوب و الگو بودن برای دیگران می‌شود. این ویژگی‌ها نه تنها به جوانان کمک می‌کند تا در دنیا موفق شوند، بلکه آن‌ها را برای رسیدن به قله کمال و رضایت خداوند آماده می‌کند.

نقش صبر، تحمل و خودآگاهی در رشد و پایداری نسل جوان

وی اظهار کرد: در عصر حاضر، یکی از مهم‌ترین نگرانی‌ها، روند تربیتی جوانان است، با توجه به تغییرات فرهنگی، اجتماعی و فناوری، شرایط برای تربیت صحیح جوانان پیچیده‌تر شده است که این مسئله به خصوص در زمینه‌هایی مثل تقوا، دانش، صبر و تحمل، عدالت‌خواهی و خدمت به مردم بروز پیدا کرده است. از دیدگاه اسلام، تقوا به معنای پرهیز از انحرافات اخلاقی و رفتاری و حفظ خود در مقابل گناه است و این ویژگی در دوران جوانی اهمیت بیشتری دارد، چرا که جوانان در این سن بیشترین استعداد را برای تقویت شخصیت و روحیه معنوی دارند، اما در عصر حاضر، فضای مجازی، چالش‌های فرهنگی و رسانه‌های گمراه‌کننده، چالش‌های بزرگی را برای تقوای جوانان ایجاد کرده‌ است.

اخوی اضافه کرد: جوانان دارای یک روحیه کنجکاو و جستجوگر هستند که این کنجکاوی به معنای تمایل به سوال کردن، پیگیری حقیقت، بررسی مسائل مختلف، انتقاد کردن و خلاقیت و نوآوری است که اگر این ویژگی‌ها به درستی هدایت شوند، می‌توانند به یک منابع انسانی باکیفیت و متعهد تبدیل شوند. امروزه «خودآگاهی» یکی از مهارت‌های ضروری برای جوانان است، در واقع جوانان باید خودشان را بشناسند، نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنند، اهداف بلندمدت تعیین کنند و در برابر فشارهای اجتماعی مقاومت کنند.

این استاد بنیاد نهج‌البلاغه ادامه داد: بسیاری از جوانان به دلیل تنش‌های درونی، تغییرات جسمی و هورمونی، دچار بی‌قراری، عصبانیت و واکنش‌های لحظه‌ای می‌شوند. این امر در عصر حاضر حتی شدیدتر شده، چرا که فشارهای روانی، انتظارات بالا و رقابت‌های شدید وجود دارد. بنابراین تقویت صبر و تحمل در جوانان امروزی از اهمیت بسزایی برخوردار است و این صبر نه تنها در مواجهه با مشکلات شخصی، بلکه در برابر فشارهای اجتماعی و خانوادگی نیز لازم است.

وی به حس عمیق  عدالتخواهی در جوانان اشاره کرد و گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته جوانان امروز، حس خدمت به مردم و جامعه است، ما شاهد هستیم که جوانان در بحران‌هایی مانند: زلزله، شیوع بیماری‌های همه‌گیر مانند کرونا و کمک به مناطق محروم همیشه در خط مقدم حضور دارند و این امر نشان از روحیه خیرخواهانه و انسان‌دوستانه جوانان دارد و اگر این حس از جوان سلب شود، جامعه دچار پوچی معنوی و انسانی می‌شود.

اخوی یادآور شد: در نهایت، برای تربیت جوانان امروز، باید به ظرفیت‌های معنوی و اخلاقی آنان ایمان داشت، آن‌ها را در تصمیم‌گیری‌ها دخیل کرد، محیطی امن و الهام‌بخش برای آنها فراهم کرد، با آنان مهربانانه و با درک شرایط‌شان رفتار کرد و از آنان به عنوان منابع انقلابی و تغییرآفرین یاد کرد.

این استاد بنیاد نهج‌البلاغه با بیان اینکه یکی از چالش‌های اخلاقی در جوانان دروغ است، که اطمینان خاطر افراد را زیر سؤال می‌برد، روابط خانوادگی را مخدوش می‌کند و پایه‌های اخلاقی را متزلزل می‌کند،‌ در این رابطه امام علی(ع) در نهج‌البلاغه به شدت بر صداقت تأکید می‌کنند.  

چالش‌های اخلاقی جوانان؛ از فضای مجازی تا مدیریت زندگی اجتماعی

اخوی بیان کرد: در عصر حاضر، گرچه فضای مجازی و فشارهای فرهنگی، آسیب‌های زیادی به جوانان وارد می‌کنند اما هنوز هم جوانان زیادی وجود دارند که پاکدامنی و عفت را حفظ می‌کنند و این مسئله یکی از مهم‌ترین دستاوردهای فرهنگی و دینی در میان جوانان معاصر است.

وی اضافه کرد: امام علی (ع) در نهج البلاغه به جوانان توصیه می‌کنند که نباید به دنیا و مادیات دل ببندند، بلکه باید به دنبال آخرت باشند، متاسفانه در میان برخی از نسل جوان امروز، دنیاگرایی و مادی‌گرایی به حدی رسیده است که باعث تأخیر در ازدواج، ایجاد نگرش غلط نسبت به مسئولیت‌های زندگی کرده است و جوانان را به دنبال مدیریت بیشتر با کمترین مسئولیت سوق داده است؛ اما اسلام، جوانان را دعوت می‌کند تا با همت و استقامت در مسیر حق و حقیقت حرکت کنند.

اخوی با بیان اینکه امام علی (ع) در روایات و خطبه‌های خود به تکلیف‌مداری بسیار تأکید می‌کنند، افزود: همه افراد در هر جایگاهی باید وظایف الهی و اجتماعی خودرا بشناسند و به درستی انجام دهند، این نوع سهل‌انگاری، می‌تواند یک گناه تلقی شود. در نهایت، امام علی (ع) جوانان را به داشتن ویژگی‌هایی مانند تقوا، دانش و آگاهی، صبر و تحمل، عدالت‌خواهی، ایثار و خدمت به مردم، صداقت، عفت و پاکدامنی و روحیه مسئولیت‌پذیری تشویق می‌کنند.  

این استاد بنیاد نهج‌البلاغه از دیگر ویژگی‌های برجسته جوانان را تیزهوشی و سرعت ذهنی دانست و گفت: این ویژگی، جوانان را قادر می‌کند تا به سرعت به مسائل فکر کنند، موقعیت‌ها را حدس بزنند، الگوهای جدید را تشخیص دهند و به طور خلاقانه فکر کنند و ایده‌های نوآورانه ارائه دهند. در عصر حاضر، پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیک؛ اعم از هوش مصنوعی و انقلاب دیجیتال به شدت تحت تأثیر تیزهوشی و خلاقیت جوانان است.

اخوی تصریح کرد: از نکات منفی تیزهوشی و سرعت ذهنی در دنیای امروز برای جوانان می‌تواند الگوگیری غلط، تقلید غیرمنتظره از رفتارها و ظواهر فرهنگی باشد. عبرت آموزی، کسب تجربه‌ با استفاده از انتخاب آزادانه، صراحت در بیان حقیقت، احترام به والدین و جوانمردی اسلامی از دیگر ویژگی‌هایی است که جوانان باید در خود داشته باشند یا بدست بیاورند.

 انتهای پیام