اکرم‌السادات قنبری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تاثیرات روانی جنگ و بحران‌های مشابه بر گروه‌های دارای نیاز ویژه، به‌ویژه سالمندان، اظهار کرد: اخبار جنگ، با هویت تخریبی و اضطراب‌برانگیز خود، می‌تواند بر روان تمامی افراد جامعه تاثیر بگذارد، اما بیشترین آسیب روانی را متوجه دو گروه سنی حساس یعنی کودکان و سالمندان می‌کند.

وی افزود: تاثیرات روانی، زمانی که فرد به صورت مستقیم در معرض بحران قرار بگیرد، عمیق‌تر خواهد بود. در بزرگسالان و سالمندان، این آسیب‌ها به شکل افسردگی، اضطراب، بی‌خوابی، کاهش عملکرد اجتماعی و حتی در موارد شدیدتر، بروز اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) دیده می‌شود. همچنین، این گروه سنی دچار احساس گناه، ناامیدی، انزوا، احساس سربار بودن و ناتوانی می‌شوند؛ به‌ویژه اگر فرد عزیزی را از دست داده یا شاهد خشونت‌های مستقیم جنگی باشد.

سه پیش‌نیاز اساسی برای مراقبت از سالمندان در بحران‌ها

این روانشناس با اشاره به نیازهای اولیه سالمندان در شرایط بحرانی گفت: سالمندان نیاز مبرمی به غذا، دارو و اقلام بهداشتی مانند پوشک دارند. در شرایط بحرانی، دسترسی به این نیازها مختل شده و سلامت جسمی و روانی آنان را با تهدید مواجه می‌کند. همچنین، به‌دلیل محدودیت‌های غذایی و نیاز به مکمل‌های دارویی در شرایط خاص مانند دیابت یا فشار خون، توجه خاص به تغذیه و دارو ضروری است.

قنبری افزود: یکی از خطرات پنهان بحران‌ها برای سالمندان، کم‌تحرکی است. بی‌تحرکی منجر به بروز تحلیل عضلانی می‌شود که در نهایت باعث زمین‌گیر شدن فرد خواهد شد. حتی در صورت نبود نیروی توانبخشی حرفه‌ای، می‌توان با راهکارهایی ساده، حرکات بدنی روزانه و ایمن را در برنامه سالمندان گنجاند.

راهکارهای حمایتی برای خانواده‌ها

درمانگر مرکز خدمات مشاوره و روانشناسی جهاد دانشگاهی البرز  با ارائه چند راهکار کاربردی برای مراقبت از سالمندان در بحران‌ها، تصریح کرد: به‌طور مداوم باید سالمندان را به مشارکت در جمع خانوادگی تشویق کرد. تعریف خاطرات گذشته، موجب تخلیه روانی، حس مفید بودن و ایجاد پیوندهای عاطفی مؤثر با دیگران می‌شود.

قنبری ادامه داد: تحرک در حد توان، پیاده‌روی روزانه، بازی با نوه‌ها، حتی کمک در کارهای ساده منزل، جلوی تحلیل عضلات را می‌گیرد. همچنین باید فضای امنی برای بیان احساسات و نگرانی‌های‌شان فراهم شود تا احساس طرد و تنهایی نکنند.

وی در خصوص مواجهه سالمندان با اخبار جنگ گفت: باید واقعیت‌ها را ساده، درست و بدون شاخ‌وبرگ به آنان منتقل کرد. پنهان‌کاری یا اغراق، تنها سطح اضطراب را افزایش می‌دهد.

مراقبت ویژه از سالمندانی که تنها زندگی می‌کنند

این روانشناس بالینی تأکید کرد: در صورتی که سالمندی به‌تنهایی زندگی می‌کند، اعضای خانواده باید به‌صورت منظم از وضعیت جسمی و روحی او اطلاع حاصل کنند. تأمین غذا، دارو و دیگر اقلام ضروری نباید به عهده خود فرد گذاشته شود، چون ممکن است اضطراب یا شرایط بحرانی مانع از اقدام مستقل او شود.

وی افزود: کنترل خواب و خوراک، تأمین حمایت مالی در صورت نیاز، ایجاد گروه‌های همسال برای حفظ ارتباطات اجتماعی و حتی سفرهای کوتاه چند ساعته، از مهم‌ترین مواردی است که در افزایش روحیه و حفظ سلامت روان سالمندان موثر است.

نقش خانواده‌ها و هشدار به مراقبان

قنبری هشدار داد: نباید فراموش کنیم که مراقبان و والدین خود ما، ستون‌های روانی خانواده هستند. اگر این گروه دچار فرسودگی روانی شوند، نه تنها خودشان آسیب می‌بینند بلکه خانواده نیز از تعادل خارج می‌شود. بنابراین، مراقبت از خودِ مراقبان، اهمیت دوچندان دارد.

وی درباره مدیریت رفتارهای بعضاً پرخاشگرانه سالمندان گفت: بسیاری از سالمندان، با نق‌زدن یا رفتارهای دیگر، در حال فریاد زدنِ «مرا ببین» هستند. اگر از آن‌ها بخواهیم قصه‌ها و خاطراتشان را برای نوه‌ها تعریف کنند، هم تخلیه روانی می‌شوند، هم احساس کارآمدی می‌کنند و هم رابطه‌ای مثبت با کودکان شکل می‌گیرد.

درباره انتقال یا عدم انتقال سالمندان به خانه فرزندان

قنبری درباره تصمیم برخی خانواده‌ها برای آوردن والدین به خانه خود در شرایط جنگی یا بحرانی گفت: اگر والدین از نظر روانی و جسمی توانمند هستند و در محلی زندگی می‌کنند که خطر مستقیمی تهدیدشان نمی‌کند، اصرار به جابجایی ممکن است اضطراب بیشتری ایجاد کند. اما در شرایطی که والدین در معرض تهدید هستند یا نیاز به مراقبت دارند، انتقال موقت آن‌ها به خانه فرزندان منطقی و توصیه‌شده است.

وی تاکید کرد: اگر تصمیم به زندگی مشترک موقت گرفته می‌شود، توصیه می‌کنم هر فردی هر آنچه از مواد غذایی دارد، با خود به خانه مشترک بیاورد. در این شرایط، همیاری و تقسیم منابع خانوادگی یکی از روش‌های مدیریت روانی بحران است.

ترس از مرگ در سالمندان؛ چه باید کرد؟

این کارشناس ارشد مشاوره در پایان به ترس از مرگ در سالمندان اشاره کرد و گفت: با افزایش سن، طبیعی است که ترس از مرگ پررنگ‌تر شود. خانواده‌ها باید با زبانی ساده و منطقی به این عزیزان یادآور شوند که مرگ بخشی طبیعی از زندگی است و از کودک یک ساله تا سالمند ۱۲۰ ساله، همه در معرض آن هستند. اما آنچه اهمیت دارد، حفظ زندگی و امید تا آخرین لحظه است.

انتهای پیام