دکتر علی منتظری، رئیس جهاد دانشگاهی و عضو هیأت علمی پژوهشکده علوم بهداشتی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به پیامدهای روانی و اجتماعی جنگ، نسبت به ضرورت مواجهه هوشمندانه، مسئولانه و متعادل با مسئله جنگ در رسانه‌ها و فضای عمومی هشدار داد.

وی با تأکید بر اینکه جنگ تنها یک درگیری نظامی نیست؛ بلکه تجربه‌ای عمیقاً روانی و اجتماعی برای مردم است، تصریح کرد: در شرایط بحرانی، جامعه بیش از هر زمان دیگری به آرامش روانی، انسجام اجتماعی و روایت‌های واقع‌گرا، امیدبخش و همدلانه نیاز دارد. القای ترس، بزرگ‌نمایی خطر، ورود به جنگ روایت‌ها و تولید فضای التهاب‌آمیز، سلامت روانی مردم را در معرض تهدید جدی قرار می‌دهد.

دکتر منتظری با استناد به یافته‌های علمی جهانی در حوزه سلامت عمومی، یادآور شد که جنگ، حتی در مرحله تهدید، می‌تواند سبب افزایش میزان اضطراب، افسردگی، بی‌خوابی، اختلالات روان‌تنی، خشونت خانگی و ناامنی روانی در جامعه شود.

وی خاطرنشان کرد: مردم به‌ویژه کودکان، سالمندان، مادران، بیماران مزمن و اقشار کم‌برخوردار بیش از دیگران در معرض آسیب‌های روانی ناشی از شرایط جنگی قرار دارند و کوچک‌ترین بی‌احتیاطی در تولید محتوا می‌تواند تأثیرات جبران‌ناپذیری بر سلامت روان جمعی داشته باشد.

رئیس جهاد دانشگاهی با اشاره به جایگاه رسانه‌ها و فعالان فرهنگی در مدیریت روانی بحران، از آنان خواست در مواجهه با مسئله جنگ، از بزرگ‌نمایی، استفاده از زبان احساسی، پخش تصاویر خشن و تهییج‌برانگیز و روایت‌های مبهم و دوپهلو پرهیز کنند و به مسئولیت اجتماعی و روانی خود واقف باشند.

به گفته وی، رسانه‌ها باید در کنار اطلاع‌رسانی دقیق و مستند، نقش آرام‌بخش، امیدآفرین و تقویت‌کننده همدلی اجتماعی را ایفا کنند.

دکتر منتظری تأکید کرد که ایران دارای منابع فرهنگی و دینی غنی برای تاب‌آوری در شرایط بحرانی است و به جای ترجمه صرف نظریه‌ها و مداخلات وارداتی، باید به سرمایه‌های بومی خود تکیه کنیم. مفاهیمی مانند صبر، ایثار، شفقت، همدردی و حمایت اجتماعی که در فرهنگ ما ریشه‌دارند، می‌توانند نقش مهمی در حفظ تعادل روانی جامعه ایفا کنند و نباید از این ظرفیت‌ها غفلت کرد.

وی همچنین به مخاطرات جنگ شناختی در فضای امروز اشاره کرد و گفت: دشمنان، از طریق جنگ شناختی، به‌دنبال تضعیف باورها، اعتماد عمومی، ثبات روانی و انسجام اجتماعی هستند. ما باید به‌جای بازتولید این فضا، با سواد رسانه‌ای، شفافیت، گفت‌وگو و تقویت حس کنترل و آرامش در مردم، در برابر این موج مقاومت کنیم.

رئیس جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد که سلامت اجتماعی به‌عنوان یکی از ارکان سه‌گانه سلامت (در کنار سلامت جسمانی، روانی) هنوز در بسیاری از سیاست‌گذاری‌ها مغفول مانده است؛ در حالی‌که در شرایط جنگی، مولفه‌هایی همچون احساس تعلق، اعتماد، مشارکت اجتماعی، حمایت‌های متقابل و سرمایه اجتماعی، می‌توانند نقش حفاظتی قدرتمندی در برابر بحران‌ها ایفا کنند.

وی افزود: وظیفه نهادهای سلامت، فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای این است که با هم‌افزایی و هماهنگی، برنامه‌های مؤثری برای پیشگیری از اختلالات روانی و ارتقای تاب‌آوری اجتماعی طراحی کنند. از جمله این اقدامات می‌توان به توجه بیشتر به جمعیت‌های در معرض خطر، راه‌اندازی پویش‌های سواد رسانه‌ای، مشاوره‌های عمومی، گفت‌وگوهای آرامش‌بخش در رسانه‌ها و آموزش‌های غیررسمی برای خانواده‌ها کرد.

دکتر منتظری تأکید کرد که لزوم توجه به پیامدهای روانی و اجتماعی جنگ برای سلامت آحاد جامعه، یک وظیفه ملی است و همه نهادها باید در این مسیر مسئولانه عمل کنند.

رئیس جهاد دانشگاهی گفت: اینکه چگونه روایت می‌کنیم، چگونه اطلاع‌رسانی می‌کنیم و چگونه با مردم سخن می‌گوییم، نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ یا تهدید سلامت روانی دارد. روایت‌ها باید در خدمت آرامش باشند، نه اضطراب. در خدمت همبستگی باشند، نه تفرقه. و در خدمت پایداری روانی و امید جمعی باشند، نه فروپاشی روانی.

انتهای پیام