اسماعیل مجللی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: اگرچه تعزیه در عصر قاجاریان شکل گرفته و اجرای امروزه تکرار همان برنامه قرن ۱۹ میلادی بوده اما به‌صراحت می‌توان اذعان کرد که تعزیه یک هنر انقلابی بوده و انقلاب نجات‌دهنده اصلی این هنر ارزشی است درحالی‌که پیش از انقلاب، روستاها و شهرهای کوچک شاهد اجرای تعزیه بودند و اجرای تعزیه در شهرها با ممنوعیت مواجه بود و این روند تا سال‌های آغازین انقلاب نیز ادامه داشت، اما با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و براثر تأکیدهای مکرر، حضرت امام خمینی (ره)، مبنی بر اجرای عزاداری سنتی باشکوه هرچه افزون‌تر، تعزیه‌خوانی رواج یافت.

وی خاطرنشان کرد: با فرمان‌ها امام (ره) در اوایل انقلاب، روح تازه‌ای در کالبد تعزیه دمیده و این هنر که به پستوها و صندوق‌خانه‌های روستاها پناهنده شده بود، در شهرها نیز رایج، مرسوم و تبدیل به یک هنر انقلابی شد.

این پژوهشگر اضافه کرد: پس از انقلاب، تعزیه همچنان به‌صورت موروثی و عاداتی مذهبی با شیوه‌های ابتدایی و امکانات بسیار ساده و به شکل سنتی اجرا می‌شد، متونی که امروزه در اختیار تعزیه‌خوانان قرار دارد همان متون دوران قاجار بوده و کمتر اثری از دخل، تصرف و پالایش‌های اساسی در آن دیده می‌شود که همین موضوع دلیلی بر سنتی بودن این نمایش شده و امروزه از آن به‌عنوان نمایش آیینی سنتی ایرانی یاد می‌شود.

مجللی افزود: به هرکدام یک دستگاهی را داده که باید در آن دستگاه بخوانند. این موجب شد که موسیقی نانوشته‌ی ایرانی - که نُت، نوشته و چیز دیگری نداشت - به دست کسانی رسید که این‌ها را با نُت و شیوه‌های جدید ثبت و ضبط کردند.

وی ادامه داد: اصلی‌ترین کلیدواژه‌ای که تعزیه را با انقلاب و جنگ تحمیلی مرتبط می‌کند کلیدواژه معروف هیهات مناالذله بوده که در عاشورا از بیان امام حسین(ع) جاری شد و این واژه دقیقا در تعزیه‌ها به صورت نمایشی اجرا می‌شود که اصلی‌ترین فصل انقلاب اسلامی است.

این محقق تعزیه تصریح کرد: یکی از موارد قابل‌توجه در تعزیه که انقلابی بودن این هنر را تأیید می‌کند، نفوذ آهنگ‌های انقلابی در تعزیه بود. در تعزیه‌های دهه ۶۰ آهنگ سرودهای انقلابی به شکل گسترده‌ای توسط نوازندگان ترومپت نواخته شد. سرودهایی همچون «ای مجاهد شهید مطهر» و یا «مرگ بر تو ای آمریکا» و ... از جمله مارش‌هایی بودند که در تعزیه‌ها نواخته می‌شد و با اقبال عموم نیز مواجه بود.

مجللی اظهار کرد: در تعزیه شهادت حضرت عباس (ع) که عباس‌خوان موظف به در دست گرفتن عَلَمی بود، پرچم سه رنگ جمهوری اسلامی ایران در دستان شبیه ابوالفضل قرار داشت. بیشترین حضور تعزیه در تاریخ پس از انقلاب به دهه ۶۰ و هم‌زمان با دوران دفاع مقدس بازمی‌گردد که در این سال‌ها تعزیه در شهرها و روستاها اجرا و با استقبال چشمگیر مردم مواجه شد.

وی اضافه کرد: بسیاری از تعزیه‌خوانان در این دهه به شهرت چشمگیری دست پیدا کردند، مجالس تعزیه شهادت حضرت علی‌اکبر، حضرت ابوالفضل العباس و امام حسین (ع) از عمده مجالسی بودند که توسط شبیه‌خوانان برای مردم اجرا می‌شد و چون مجالس ذکر شده دربرگیرنده رشادت‌ها و دلاوری‌ها و شهادت اولیاء‌الله بودند و در آن برهه زمان رزمندگان اسلام به جبهه‌های نبرد حق علیه باطل اعزام می‌شدند، به‌گونه‌ای تعزیه با رشادت‌ها و دلاوری‌ها و شهادت شهدای ایران تناسب پیداکرده بود.

این پژوهشگر بیان کرد: همچنین مجالسی مانند بازار شام که روایت کننده اسارت اهل‌بیت امام حسین (ع) بود و مجلس فاطمه صغرا و شرح‌حال یکی از دختران امام حسین (ع) که چشم‌انتظار و منتظر بازگشت پدر و برادرش به مدینه بود و در نهایت متوجه شهادت آن‌ها می‌شود، با وضعیت خانواده شهدا تناسب پیداکرده بود و در دوران دفاع مقدس این مجالس اجرا می‌شدند.

مجللی ادامه داد: اواخر دهه ۶۰ و هم‌زمان با بازگشت آزادگان به میهن اسلامی نیز مجالس شهادت امام موسی کاظم (ع)، بازار شام، ورود به مدینه، ورود به کوفه اجرا شد. به جز اجرای مجالس تعزیه متناسب با دفاع مقدس، فضای تعزیه‌هایی که در دهه ۶۰ در سطح کشور اجرا می‌شد مزین به تصاویر شهدای جنگ تحمیلی و پلاکاردهای بیانات امام خمینی (ره) پیرامون جنگ بود و مجالس تعزیه علاوه بر اجرای در منازل، کوچه‌ها، خیابان‌ها، مساجد و تکایا، در گلزار شهدا نیز به اجرا در می‌آمد.

وی تصریح کرد: همچنین، نوارهای کاست تعزیه نیز با استقبال مردم مواجه بود و بسیاری از مردم هنگام حضور در تعزیه با خود ضبط‌صوتی را برای ضبط آن مجلس به همراه می‌آوردند که این مورد در مواقعی که تعزیه‌خوانان صاحب‌نام کشور در آن مجلس حضور داشتند با استقبال بیشتری مواجه بود و نوار کاست تعزیه که دقیقاً شبیه نمایش رادیویی عمل می‌کرد، در منازل و مغازه‌ها پخش می‌شد و مردم اوقات فراغت خود را با گوش دادن نوار کاست تعزیه سپری می‌کردند که در میان آن‌ها نوار کاست تعزیه شهادت علی‌اکبر (ع) از همه مجالس بیشتر مورداستفاده قرار می‌گرفت.

این محقق تعزیه یادآور شد: تعزیه نهالی بود که در عهد قاجاریان کاشته شد، پهلوی او را خشکاند اما انقلاب اسلامی این هنر ارزشی را آبیاری کرد و جان تازه‌ای در کالبد آن دمید.

انتهای پیام