حامد امیری در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: نهضت عاشورا، صرف‌نظر از زمینه تاریخی و مذهبی آن، از معدود رخدادهایی در تاریخ انسانی است که توانسته فراتر از ساحت مناسکی و روایت‌محور، به یک منبع زایای مفهومی و الهام‌بخش در حوزه کنش سیاسی و اجتماعی بدل شود. در جهان معاصر، که با بحران‌های متعددی چون سلطه‌گری ساختاری، بی‌عدالتی بین‌المللی، و تهی‌شدن اخلاق از سیاست مواجه است، عاشورا نه‌تنها به‌مثابه یک خاطره جمعی دینی، بلکه به‌عنوان یک «مدل معنابخش مقاومت» وارد گفتمان‌های نوین آزادی‌خواهی و مبارزه شده است.
وی خاطرنشان کرد: واقعه‌ی عاشورا نه‌تنها یک نقطه عطف در تاریخ تشیّع بلکه یک کانون معنا در منظومه فکری مقاومت است که توانسته با عبور از بسترهای جغرافیایی و قالب‌های مذهبی، به هسته‌ای الهام‌بخش در جنبش‌های رهایی‌بخش در سطح جهانی بدل شود. فلسفه‌ی سیاسی نهضت حسینی، که بر پایه «نفی سلطه»، «مقاومت فعال» و «احیای کرامت انسانی» استوار بوده، واجد ظرفیت‌های راهبردی برای بازخوانی مفاهیم کلیدی در سیاست بین‌الملل، از جمله مشروعیت، مقاومت، حق تعیین سرنوشت و اخلاق در سیاست است.
رئیس دانشگاه پیام نور مرکز بروجرد اضافه کرد: تحلیل تطبیقی جنبش‌های معاصر مقاومت در جهان اسلام، نشان می‌دهد که بسیاری از این حرکت‌ها نه صرفاً از آموزه‌های دینی متعارف، بلکه به‌طور خاص از گفتمان عاشورایی تغذیه می‌کنند. در لبنان، تئوریزه‌سازی «مقاومت مؤمنانه» توسط متفکران برجسته‌ای چون سید حسن نصرالله آشکارا در چارچوب یک خوانش راهبردی از عاشورا شکل گرفته است.
امیری بیان کرد: حزب‌الله لبنان با بازتولید مفهوم «کربلای مکرر» توانسته است روایت مقاومت را از سطح واکنش نظامی به سطح کنش تمدنی ارتقا دهد. در فلسطین، پایداری مردم غزه و کرانه باختری نه‌تنها متأثر از آموزه‌های جهاد و مبارزه، بلکه از «روحیه حسینی» به‌عنوان عاملی هویتی و بسیج‌گر ریشه می‌گیرد که شهادت را نه پایان، بلکه آغاز پیروزی معنا می‌کند.
وی ادامه داد: در یمن، بازتاب فرهنگ عاشورایی در ادبیات مقاومت انصارالله، به‌وضوح قابل مشاهده است. کاربست مفاهیمی چون «ثارالله»، «لبیک یا حسین»، و بازخوانی نمادین از کربلا در گفتمان سیاسی و نظامی مقاومت یمنی، نشان‌دهنده نفوذ عمیق عاشورا در شکل‌دهی به وجدان تاریخی ملت‌ها بوده، این امر را می‌توان مصداقی از «تراکم معنایی عاشورا در حافظه‌ی مقاومت» دانست؛ پدیده‌ای که از دل سنت شیعی برخاسته ولی در میدان عمل، به سرمایه‌ای فرافرقه‌ای و فراسرزمینی بدل شده است.
رئیس دانشگاه پیام نور مرکز بروجرد تصریح کرد: نقطه‌ی کانونی شکل‌گیری این گفتمان جهانی، بدون تردید، جمهوری اسلامی ایران است که از همان آغاز نهضت امام خمینی (ره)، عاشورا را نه به‌عنوان یک واقعه عزادارانه صرف، بلکه به‌مثابه «منشور جاودانه مقاومت» بازخوانی کرد. امام خمینی با تأکید بر این‌که «خون بر شمشیر پیروز است»، گفتمان کربلا را به ساحت سیاست بین‌الملل کشاند.
امیری یادآور شد: در ادامه، رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، با پرورش مفهوم «تمدن نوین اسلامی» و تکیه بر الگوی حسینی، عملاً گفتمان مقاومت را از مرزهای ایدئولوژیک به عرصه تمدنی ارتقا داده است. محور مقاومت، که امروز در قالب شبکه‌ای از نیروهای مردمی و فراملی در غرب آسیا و شمال آفریقا عمل می‌کند، از نظر مفهومی بر ستون‌های تفکر عاشورایی و مقاومت‌محور ایرانی استوار است.
وی اظهار کرد: از منظر نظریه‌های پسااستعماری، عاشورا را می‌توان نوعی «گفتمان مقاومت پارادایمی» دانست که در برابر الگوهای سلطه‌گر مدرن و ساختارهای بازتولید خشونت ساختاری قد علم می‌کند. گفتمان عاشورا با پیوند زدن مقاومت به اخلاق، و مبارزه را با عدالت توأم ساختن، بر خلاف بسیاری از نظریه‌های غربی که مقاومت را در چارچوب عقلانیت ابزاری تحلیل می‌کنند، بر عقلانیت ارزشی و تعهدمحور تأکید دارد.
رئیس دانشگاه پیام نور مرکز بروجرد خاطرنشان کرد: مهم‌تر از همه، عاشورا یک زبان است؛ زبانی جهانی، که مفاهیمی چون ظلم‌ستیزی، فداکاری، آگاهی‌بخشی، و مسئولیت اجتماعی را بدون نیاز به ترجمه، در ساحت وجدان جمعی ملت‌ها جاری می‌سازد. این زبان، امروزه در خیابان‌های بغداد، شهرهای شیعه‌نشین نیجریه، راهپیمایی‌های بحرین و تظاهرات ضدنژادپرستی در ایالات متحده شنیده می‌شود؛ گویای آن‌که حسین(ع)، فقط متعلق به شیعه نیست، بلکه یک حقیقت فراتاریخی و فرامرزی است که با هر قلب آزاده‌ای سخن می‌گوید.
امیری اضافه کرد: از این‌رو، ابعاد جهانی مقاومت حسینی را نمی‌توان صرفاً در حوزه فقه جهاد یا عرفان شهادت فهم کرد، بلکه نیازمند رویکردی میان‌رشته‌ای است که علوم سیاسی، مطالعات فرهنگی، جامعه‌شناسی دین و فلسفه تاریخ را در کنار هم بنشاند تا ابعاد عمیق‌تر این گفتمان، درک و بازتولید شود.
وی بیان کرد: عاشورا در زمانه‌ای که بسیاری از مفاهیم دینی به حاشیه رانده شده‌اند، همچنان توانسته با ظرفیت‌های بی‌بدیل معنوی، نمادین و راهبردی خود، وجدان بیدار انسان معاصر را مخاطب قرار دهد. این، همان نقطه تلاقی دین، رهایی و کرامت است؛ همان‌جایی که حسین (ع) ایستاده است.
انتهای پیام
نظرات