جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی با حمایت آمریکا علیه کشور عزیزمان با ترور فرماندهان، دانشمندان و مردم غیر نظامی آغاز شد، اقدام جنایتکارانه‌ای که با هدف از بین بردن سرمایه‌های اجتماعی، ایجاد ترس و از هم گسیختگی جامعه انجام شد اما نتیجه‌ای جز پیوند و همسبتگی ملت - دولت و تاب ارتقای آوری اجتماعی نداشت و نقشه‌های دشمنان خبیث این مرز و بوم را خنثی کرد. در همین رابطه گفت‌وگویی با سید حسین اخوان علوی، عضو هیأت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، انجام دادیم. وی در این مصاحبه به بررسی ابعاد مختلف جنگ ۱۲ روزه اخیر، دستاوردهای ملی و بین‌المللی آن، و همچنین نقش نخبگان و مردم در دوران پساجنگ پرداخته‌اند.
عضو شورای راهبردی بسیج اساتید دانشکدگان فارابی دانشکاه تهران، با نگاهی تحلیلی و مبتنی بر دو سطح «پدیده‌ای» و «روندی»، وظایف دانشگاهیان و آحاد جامعه را در تقویت امنیت ملی تبیین کرده و بر اهمیت وحدت حول محور رهبری انقلاب اسلامی تأکید کرد. همچنین، با اشاره به عوامل کلیدی پیروزی ایران در این نبرد، از جمله قدرت نظامی، تاب‌آوری اجتماعی و ایمان راسخ ملت ایران، به تشریح دستاوردهای سیاسی و اجتماعی این جنگ تحمیلی پرداخته است.
در ادامه، مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانیم:
ایسنا: با توجّه به اینکه توقف جنگ به معنای پایان نبرد نیست، نخبگان و دانشگاهیان ما در دوران توقف و پسا جنگ چه وظیفه‌ای دارند؟
به قول اهل هنر، یک بخش یا سکانس تمام شده، اما فیلم تمام نشده است، لذا با دو سطح تحلیل می‌توان به استقبال سوال رفت؛ سطح تحلیل پدیده (بخش یا سکانسی که تمام شده) و سطح تحلیل جریان یا روند (فیلمی که تمام نشده). در سطح تحلیل پدیده و با رویکرد مدیریت بحران، ما در مرحله بعد از بحران قرار داریم. در این مرحله، نخبگان و دانشگاهیان در نقش‌های فردی، سازمانی، و اجتماعی و با ابتنای بر تخصص‌شان باید در بازسازی و ترمیم آسیب‌های ناشی از پدیده؛ درس آموزی از پدیده با تحلیل و تبیین نقاط ضعف، نقاط قوّت، و دستاوردها؛ و همچنین بازآفرینی برای مدیریت بهتر پدیده بعدی از طریق تثبیت و تقویت نقاط قوت و رفع و کاهش نقاط ضعف، به صورت فعال و موثر مشارکت کنند.
اما در سطح تحلیل جریان یا روند و با رویکرد پویایی سیستم، باید به مقوله امنیت ملّی با دو بعد مهم قدرت سخت (نظامی، صنعتی، اقتصادی) و قدرت نرم (معنوی، تاب‌آوری، اطلاعاتی، اداری، سیاسی، اجتماعی، و فرهنگی) یک «متغیر حالت» است که تحت تاثیر دو متغیر نرخ افزاینده و کاهنده قرار دارد؛ در این سطح، از دانشگاهیان و اجتماع نخبگانی انتظار می‌رود با درک درست نسبت بین وظیفه و فعل خود (در معنای بسیط) با امنیت ملی، برای افزایش آن به صورت جهادی فعالیت کنند و بدانند که البته به حمدالله می‌دانند ترک فعل و وظیفه، مهم‌ترین کاهش‌دهنده قدرت سخت و نرم و در نتیجه تضعیف امنیت ملی است.
ایسنا: جنگ ۱۲ روزه چه دستاوردی به لحاظ ظرفیت‌های اجتماعی، تقویت سرمایه اجتماعی و همچنین عرصه سیاسی برای ما داشت؟
دستاوردهای این جنگ زیاد و در ابعاد مختلفی است. محافل دانشگاهی و تخصصی باید به‌طور کامل آن‌ها را احصا، تشریح، و تبیین کنند. امّا به‌طور خلاصه و در دو بُعد مورد نظر، مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
بُعد اجتماعی
وحدت و انسجام مردم حول محور رهبری معظّم انقلاب اسلامی؛ ذخیره و ظرفیت‌سوزی جریان نفاق مدرن که از یک طرف به دنبال ایجاد ترس و وحشت، تحریک گسل‌های اجتماعی و از طرف دیگر به دنبال ایجاد یأس و تخریب امید اجتماعی بود. ارتقای تاب‌آوری اجتماعی، کم شدن شکاف‌های اجتماعی ناشی از دوگانه جعلی امت - ملت. مردم شریف ایران متوجه این حقیقت شدند که آنچه واقعاً برای‌شان امنیت می‌سازد و آن را با خون تضمین می‌کند، تفکر اصیل ارزشی است؛ تقریباً همه ترورهای سیاسی صهیونی-آمریکایی برای فرماندهان نظامی و دانشمندان هسته‌ای بود که تفکر ارزشی ناب را نمایندگی می‌کردند و یا باور داشتند.
تقویت سرمایه اجتماعی حاصل از اعتماد مردم به حاکمیت در مدیریت بحران؛ توسعه همدلی اجتماعی حاصل از همگرایی مردم، نخبگان و دولت؛ بطلان سحر اجتماعی دوگانه قدرت موشکی، هسته‌ای، و منطقه‌ای با معیشت، توسعه اقتصادی، بهبود روابط بین‌المللی؛ اثبات ارزش واقعی قدرت درون‌زا به عموم مردم، و مهم‌تر از همه جاری و ساری شدن نو به نوی روح شهادت و شهادت‌طلبی به‌عنوان بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی در پیکره جامعه ایران مبتنی بر خداباوری، تقویت ایمان، اخلاص، و توکّل به خداوند و توسّل به ائمه هدی(ع) از دستاوردهای اجتماعی جنگ تحمیلی ۱۲ روزه بود.
بُعد سیاسی
مرزبندی دقیق توده مردم از منافقین قدیم و جدید و دشمنان خارجی و داخلی، آزمون و اعتبارسنجی اصالت جریانات سیاسی داخل کشور؛ تعمیق درک سیاسیون از لزوم همگرایی دیپلماسی و میدان بر محور ولی فقیه؛ فهم پیچیدگی‌های شناختی و عملی مذاکره توسط سیاسیون و تعدیل نگاه خوشبینانه و بعضاً مطلق‌اندیش نسبت به کارکرد و نتایج آن، آشکارسازی وجدان گزینشی حاکم بر مناسبات سیاسی جهان، تعریف عملیاتی و اثبات اهمیت عمق استراتژیک ایران در جهان امروز، تبدیل آمریکا از یک رهبر جهانی به‌اصطلاح حافظ صلح، به نیروی نیابتی اسرائیل متجاوز و تامین‌کننده خواسته‌های امنیتی آن رژیم نزد افکار عمومی جهان؛ وضوح حقانیت ایران اسلامی نزد مردم و آزاد اندیشان جهان و تبدیل جمهوری اسلامی ایران به یک رهبر جهانی مبارزه با ظلم و مانع اصلی ایجاد نظم جدید خاورمیانه توسط آمریکا، اروپا، و اسرائیل غاصب؛ شادی مردم مظلوم فلسطین به‌ویژه غزّه و آسودگی خاطر ولو چند روزه آن‌ها و امید و اتکای بیش از پیش محور مقاومت به جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان قائمه محور را نیز می‌توان به عنوان دستاوردهای سیاسی جنگ تحمیلی ۱۲ روزه عنوان کرد.
ایسنا: با وجود حمایت‌های همه جانبه از رژیم منحوس صهیونی، شاهد درخواست آتش بس از طرف این رژیم بودیم، مؤلفه‌هایی که منجر به این پیروزی برای ایران شد را تبیین کنید.
اجازه دهید سوال را قدری اصلاح کنم، در واقع آمریکا درخواست آتش‌بس را داد. امّا مهم‌ترین عوامل پیروزی جمهوری اسلامی در این جنگ تحمیلی ۱۲ روزه از ابعاد نظری و عملی عبارتند از:
بُعد نظری و قبل از حمله
ضعف شناختی دشمن صهیون اروپایی-آمریکایی نسبت به مردم ایران، نظام جمهوری اسلامی ایران و فرماندهی معظم کل قوا؛ اتکای بیش از حد دشمن به دستگاه محاسباتی خود و طرحی که ظاهراً دقیق تدوین شده بود.
بُعد عملی و با شروع حمله
در ساعات اولیه، دشمن با هک‌کردن سیستم پدافندی و ترور برخی از فرماندهان ارشد نظامی و دانشمندان برجسته هسته‌ای، دچار حس کاذب پیروزی شد اما غافل از اینکه جمهوری اسلامی با ابتنای بر ثبات و پایداری ساختار سیاسی و نظامی و بهره‌مندی از سلسله مراتب هوشمند فرماندهی، برای همه سناریوها آماده است و طراحی لازم را انجام داده است. از طرفی دیگر، مردم ایران با نمایش اتحاد، همبستگی، و آرامش مثال‌زدنی، دشمن را به‌طور کلی مأیوس کرد. غیرت و شجاعت کم نظیر و یا بی‌نظیر نیروهای مسلح اعم از سپاه، ارتش، و بسیج؛ کاربست تجربه به‌سامان از ۸ سال دفاع مقدس و از جبهه مقاومت، عامل تعیین‌کننده دیگر بود.
دست پر رزمندگان و مدافعان حریم ایران از حیث انواع سلاح‌های بومی به‌ویژه موشک، پهپاد، جنگال و غیره، دیگر عامل مهم در پیروزی جمهوری اسلامی ایران بود. امّا اساسی‌ترین عاملی که دشمن پست و زبون، ناتوان از فهم و سنجش آن است و مانع اصلی تحقق اهداف شوم دشمن برای توقف توسعه فناوری‌های هسته‌ای و موشکی، براندازی نظام، و تجزیه ایران شد، این است که ایران کشور امام حسین(ع) و کشور امام زمان(عج) است و ملت و کشوری که این دو را داشته باشد، شکست‌ناپذیر است.
ایسنا: مردم ما امروز چه وظیفه‌ای دارند؟
میانگین مردم ما (نه نما و نمادهای آن که جای خود را دارند) جای افتخار و مباهات دارد و در تاریخ بشر، غیر از دوره کوتاهی در صدر اسلام و سال ۶۱ هجری قمری، بی‌نظیر است، لذا بنده نمی‌توانم توصیه‌ای به این ملت بزرگ داشته باشم. امّا می‌توانم نظرم را در باب پیش‌بینی رفتار فردایی مردم سرافراز ایران مطرح کنم. اوّل، این ملت بار دیگر بر سینه جریانات و افراد معلوم‌الحالی که دوگانه کاذب ایران- اسلام را تبلیغ و ترویج می‌کنند دست رد می‌زند و همدلی و وحدت را حول محور رهبری معظم انقلاب اسلامی حفظ خواهد کرد.
دوّم، مردم شریف ایران به خوبی با آموزه‌های قرآنی و مکتب حسینی آشنا هستند و می‌دانند خداوند آرامش را در قلوب مومنین قرار می‌دهد و چون شرط ایمان قلبی، شک نکردن به دین خدا و آلوده نکردن آن به هوای نفسانی و همچنین عمل بی‌ریا به تکلیف یعنی جهاد با مال، جان، و آبرو در راه خداست، لذا قطعاً با تحفّظ بر این وظایف، آرامش عمومی را پایدار خواهد ساخت.
سوّم، مردم هم در جنگ اول تحمیلی و هم در جنگ اخیر به‌عینه دیدند قوای مسلّح و ارکان حاکمیت برای حفظ امنیت کشور تا پای جان از هیچ کوششی دریغ نورزیدند، لذا اعتماد خود به حافظان امنیت را مضاعف خواهند کرد و هماهنگی و همکاری لازم را با آن‌ها به‌عمل خواهند آورد.
انتهای پیام
نظرات