سعید پورعلی در این یادداشت نوشته است: اربعین، نه فقط یک مناسبت، که بزرگ‌ترین اجتماع انسانی معاصر و جلوه‌ای بی‌بدیل از همبستگی، مقاومت و هویت‌یافتگی شیعیان است.

این آیین باشکوه، سال‌هاست که به محور پیوند عاطفی و اعتقادی میلیون‌ها عاشق اهل‌بیت (ع) در ایران و جهان بدل شده؛ آیینی که در تمنای عزت و استقلال مسلمانان، جایگاهی ممتاز یافته و امروزه بیش از هر زمان دیگر، به نیرویی هویت‌بخش در جغرافیای مقاومت اسلامی تبدیل شده است.

نقش راهپیمایی اربعین در آیین سوگواری و عزاداری ایرانیان، فراتر از مراسم سنتی مرثیه‌خوانی و روضه‌گری است. آنچه امروز در راهپیمایی اربعین شاهدش هستیم، تجلی یک سوگواری فعال، امیدبخش و هویت‌زا است؛ سوگواری‌ای که نه تنها خاطره‌ دلاوری و حق‌طلبی عاشورا را زنده نگاه می‌دارد، بلکه فرهنگ ایثار و مقاومت را به نسل‌های بعدی منتقل می‌کند.

برای شیعیان ایران و تمامی آزادگان دنیا، عاشورا و اربعین دو نقطه پیوسته از یک جریان هستند: عاشورا روایت مظلومیت و رسالت، و اربعین آغاز تبیین و صدور پیام است. در طلاقی این دو، آیین عزاداری و سوگواری ماهیت تمدنی می‌یابد و از یک مناسک مذهبی، به یک واقعه تمدن‌ساز و هویت‌آفرین ارتقاء پیدا می‌کند.

پس از جنگ ۱۲ روزه اخیر صهیونیستی-آمریکایی علیه ایران که خصومت‌ها و تهدیدهای بی‌سابقه‌ای را به‌ همراه داشت، نقش آیین‌ها و نمادهای وحدت‌بخش همچون اربعین اهمیت دوچندانی یافته است. ملت ایران، در مواجهه با این حمله، شاهد انواع بی‌ثباتی‌های روانی، اقتصادی و سیاسی بود. نقاط اتصال ذهنی و اجتماعی ایرانیان به ارزش‌های اصیل و ریشه‌دارِ آنان، به مثابه پیوندی ناگسستنی در برابر هرگونه تهدید خارجی عمل کرد. راهپیمایی اربعین، با ظرفیت عظیم جمعی و معنوی خود، موتور محرک این پیوند محسوب می‌شود.

اربعین امروز یک مانور عظیم معنوی، فرهنگی و اجتماعی است که علاوه بر وفاداری به آرمان‌ها، ملت ایران را در شرایط دشوار، مقاوم و متحد نگه می‌دارد. در شرایط پسابحران یا پساجنگ، جوامع اغلب در معرض فروپاشی انسجام و معنویت قرار می‌گیرند. اما اربعین، همچون یک سپر اجتماعی و روانی، قدرت بازآفرینی سرمایه اجتماعی و اراده جمعی را ایجاد می‌کند. نگاه به میلیون‌ها زائر ایرانی و دیگر کشورها که با وجود دشواری‌ها و تهدیدها در مسیر عشقِ حسینی گام می‌زنند، نشان‌دهنده پویشی ریشه‌دار برای حمایت از ارزش‌ها و مقابله با یأس و رخوت تحمیلی بحران‌هاست.

این راهپیمایی علاوه بر نقشه سیاسی و امنیتی منطقه، نقشه فرهنگی و هویتی شیعیان به‌ویژه در ایران را بازتعریف می‌کند. مناسک اربعین، با پیوند دادن خاطره جمعی مردم به واقعه‌ای فراتر از جغرافیا و زمان، خاطره جمعی پایدار و همبستگی ملی را تقویت می‌نماید. برای ایرانیان، اربعین نه فقط نشان مقاومت در برابر دشمن خارجی، که شاهراه ورود به قدرت اجتماعی و بازیابی هویت جمعی در پرتلاطم‌ترین دوران‌های تاریخی است. این امر، متکی به همان رمز عاشوراست: کسی که هویت را برای “خدا” بیابد، هرگز در هیچ جبهه‌ای تنها و بی‌پناه نخواهد بود.

در پرتو تهدیدها و تحریم‌های کشورهای متخاصم، آیین اربعین به بزرگ‌ترین نمایش مطالبه‌ی وحدت دائم، اتحاد و دوستی میان مردم ایران و دوستداران مقاومت تبدیل شده است. میلیون‌ها ایرانی، در این رویداد، هم‌پیمانی دوباره با آرمان‌های حسینی را تجربه می‌کنند. آن‌ها، حتی در شرایطی که ایران مورد حمله یا تحدید قرار می‌گیرد، با حضور در این اجتماع عظیم، پیامِ پایداری و آمادگی همیشگی خود را به جهانیان منتقل می‌نمایند.

اربعین همچنین روحیه‌ی مشارکت، مسئولیت‌پذیری جمعی و تعاون اجتماعی را در دل جامعه ایرانی بارور می‌سازد. راهپیمایان ایرانی، عمدتاً فارغ از قید و بندهای رسمی، با حداقل امکانات ولی با حداکثر ایمان و عشق، تجربه‌ای بی‌بدیل از همکاری و همبستگی را رقم می‌زنند. در این مناسک، ابعاد گوناگون هویت ایرانی-اسلامی مجدداً معنا یافته و جوانان، زنان، مردان و حتی کودکان در این حماسه عظیم نقشی مطالبه‌گرانه برعهده می‌گیرند. این فرآیند، الگوهای نوینی از شهروندی، مطالبه‌گری و حضور اجتماعی را وارد فضای ایرانی می‌کند.

در ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی، راهپیمایی اربعین پل ارتباطی مهمی میان ایرانیان و سایر ملت‌های شیعه و حتی اهل سنتِ دوستدار اهل‌ بیت (ع) می‌سازد. این اجتماع باشکوه، ظرفیت دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران را تقویت و پیام همزیستی، مقاومت و عدالت را به‌صورت زنده مخابره می‌کند. در شرایط پساجنگی، که تلاش برای ایران‌هراسی و شیعه‌هراسی شدت می‌گیرد، اربعین به فرصتی طلایی برای شناخت درست و واقع‌بینانه‌تر از هویت ایرانی و منطق مقاومت تبدیل می‌شود.

با این اوصاف، راهپیمایی اربعین از منظر جامعه‌شناختی و روان‌شناختی برای ایرانیان سه نقش کلیدی ایفا می‌کند: نخست، تقویت بُعد هویتی و معنوی جامعه و یادآوری پیوند با ریشه‌های تاریخی/دینی؛ دوم، احیاء و بازآفرینی انسجام ملی و وحدت در شرایط امنیتی و بحرانی؛ سوم، ارائه مدل و الگو برای حضور جمعی، همبستگی اجتماعی و امیدآفرینی اجتماعی.

به بیان خلاصه، راهپیمایی اربعین پس از هر تهدید خارجی و بحران ملی، فرصتی بی‌مانند برای بازیابی ایمان و عزمِ ملی ایرانیان است. این آیین نه‌تنها مناسک سوگ و عزاداری را به فضایی پویا و تمدن‌ساز تبدیل می‌کند، بلکه همچون سپری مستحکم در مقابل پروژه‌های ناامنی، تفرقه و تحقیر ملی عمل می‌نماید. هر گام در مسیر اربعین، یادآوری ایستادگی در کنار حقیقت و انسانیت است؛ پیامی فرامرزی که فراتر از مرزهای جغرافیایی، امتداد دارد و هویت و انسجام شیعیان ایران را در واپسین صحنه‌های تاریخی معاصر تضمین می‌کند.

انتهای پیام