در دنیایی که تکنولوژی پزشکی و داروسازی هر روز در حال پیشرفت است، انسان هنوز نتوانسته جایگزینی برای یکی از ساده‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین نعمات خلقت یعنی شیر مادر بیابد. این ماده حیات‌بخش نه تنها نخستین تغذیه نوزاد، بلکه یک داروی طبیعی، واکسن زیستی، و پایه‌گذار سلامت جسم و روان کودک در سال‌های آینده است.

کولستروم، یا همان شیر زردی که در نخستین روزهای پس از زایمان ترشح می‌شود، سرشار از آنتی‌بادی‌ها، آنزیم‌ها، گلبول‌های سفید و مواد مغذی است که خط دفاعی قدرتمندی در برابر بیماری‌های عفونی برای نوزاد تازه‌وارد فراهم می‌کند. این هدیه الهی، نخستین واکسن زندگی و سدی بی‌نظیر در برابر تهدیدهای زیستی دوران نوزادی است.

 نقش بی‌بدیل شیر مادر در رشد و سلامت

تحقیقات سازمان جهانی بهداشت (WHO) و یونیسف بارها تأکید کرده‌اند که شیر مادر بهترین تغذیه برای نوزاد در شش ماه نخست زندگی است. کودکانی که به‌طور انحصاری از شیر مادر تغذیه می‌کنند، از رشد جسمانی بهتر، ضریب هوشی بالاتر، ایمنی بیشتر در برابر بیماری‌ها و وزن‌گیری متعادل‌تری برخوردارند. همچنین خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند اسهال، عفونت‌های تنفسی، آلرژی، دیابت نوع ۲، چاقی و حتی برخی اختلالات روان‌شناختی در آنان به شکل محسوسی کاهش می‌یابد.

از سوی دیگر، مادرانی که به نوزاد خود شیر می‌دهند نیز از فواید جسمی و روانی قابل‌توجهی بهره‌مند می‌شوند؛ کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان، پیشگیری از افسردگی پس از زایمان و افزایش پیوند عاطفی میان مادر و کودک، از جمله این مزایا هستند. این ارتباط دوسویه، سنگ‌بنای شکل‌گیری امنیت روانی و سلامت اجتماعی آینده کودک است.

تغذیه انحصاری با شیر مادر به این معنا است که نوزاد در شش ماه نخست، تنها از شیر مادر تغذیه شود و حتی آب هم دریافت نکند، مگر با تجویز پزشک. پس از آن، شیر مادر باید در کنار غذای کمکی تا پایان ۲ سالگی ادامه یابد. این اصل ساده، بنیادین‌ترین رکن مراقبت از نوزاد است، اما در عمل، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

متأسفانه برخی خانواده‌ها به دلایل مختلف، از جمله باورهای غلط درباره ناکافی بودن شیر، نگرانی‌های ظاهری یا تحت تأثیر تبلیغات فریبنده شیرخشک‌ها، از این مسیر حیاتی منحرف می‌شوند. درحالی‌که هیچ ترکیب صنعتی یا کارخانه‌ای تاکنون نتوانسته شیر مادر را با همان دقت، هوشمندی زیستی و کارایی جایگزین کند.

حتی در برخی بیمارستان‌ها، به‌جای ترویج تغذیه طبیعی، تجویز زودهنگام شیرخشک و پستانک مشاهده می‌شود؛ اقدامی که نه‌تنها برخلاف توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت است، بلکه ریسک نپذیرفتن پستان مادر را افزایش می‌دهد. این ضعف نظام‌مند، باید با آموزش صحیح، سیاست‌گذاری حمایتی و فرهنگ‌سازی جدی جبران شود.

ترویج تغذیه با شیر مادر نیازمند همکاری هم‌زمان سه ضلع خانواده، نظام سلامت و جامعه است. آموزش مستمر والدین، حمایت‌های قانونی از مادران شاغل، مشاوره شیردهی در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشت، برخورد با تبلیغات گمراه‌کننده، و مشارکت رسانه‌ها در تولید محتوای آگاهی‌بخش، می‌تواند تأثیر شگرفی بر اصلاح وضعیت فعلی داشته باشد.

در کنار آن، باید برای مادرانی که به دلایل پزشکی یا اجتماعی امکان شیردهی ندارند، خدمات حمایتی و تغذیه جایگزین ایمن فراهم کرد؛ اما با حفظ اولویت و ترویج اصل طبیعی شیردهی.

دررابطه با اهمیت شیر مادر یک فوق تخصص نوزادان می‌گوید: نوزاد شیر مادر تا پایان شش ماهگی به تنهایی و بدون اضافه کردن هر نوع غذای کمکی برای رشد طبیعی شیر خوار کافی است.البته از 15 روزگی باید به کودک قطره مولتی ویتامین یا A+D نیز داد.

اصغر مرزبان تاکید می‌کند: چربی و پروتئین شیر مادر بهتر از چربی و پروتئین شیرهای دیگر هضم و جذب می شود به همین دلیل دردهای قولنجی، جمع شدن گاز، استفراغ و حساسیت نسبت به پروتئین در این شیرخواران کمتر مشاهده می شود.

وی با توضیح اینکه بهترین راه برای تشخیص کافی بودن شیر مادر، افزایش وزن شیر خوار بر اساس منحنی رشد است که با مراجعه به پزشک یا مراکز بهداشتی درمانی و با وزن کردن ماهیانه شیر خوار این کار میسر است، می‌گوید: غذاهای کمکی در پایان ۶ ماهگی (۱۸۰ روزگی) شروع می شود اما موضوعی ک اهمیت دارد این است کا همزمان با شروع غذای کمکی تغذیه با شیر مادر باید همچنان مکرر و برحسب میل و تقاضای شیر خوار ادامه داشته باشد.

فوق تخصص طب نوزادی نیز در این رابطه به خبرنگار ایسنا، می‌گوید: شیر مادر بهترین و طبیعی‌ترین منبع تغذیه برای نوزاد است که بیش از ۲۰۰ نوع آنتی‌بادی دارد و مانند واکسنی طبیعی عمل کرده و از ابتلای نوزاد به بیماری‌های مختلف جلوگیری می‌کند. اگر مادران بخواهند بزرگ‌ترین خدمت را به فرزندشان انجام دهند.

دکتر پدرام قهرمانی با بیان اینکه اگر مادران بخواهند بزرگ‌ترین خدمت را به فرزندشان انجام دهند، باید شیر خود را به نوزاد بدهند، می‌افزاید: یکی از بهترین راه‌های پیشگیری و درمان مشکلاتی از قبیل کولیک که در دوران نوزادی به وجود می‌آید تغذیه با شیر مادر است.

تغذیه با شیر مادر، صرفاً یک توصیه بهداشتی نیست؛ سرمایه‌گذاری بلندمدت برای سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی است. هر قطره از شیر مادر، واکسنی علیه فقر ایمنی، نابرابری غذایی و تهدیدهای آینده است. تقویت این فرهنگ، ضامن شکل‌گیری نسلی سالم، باهوش، مقاوم و دارای پیوند عاطفی مستحکم خواهد بود.

انتهای پیام