محصولات شهرستان پلدختر و معمولان را بیش از هر چیزی با نام «انجیر سیاه» میشناسند، انجیری که بهواسطه زودرس بودن پیش از هر نوع انجیری راهی بازار میشود و خواهان زیادی در سراسر کشور و دنیا دارد. این محصول در سطح وسیعی از این دو شهرستان کشت شده و علاوه بر ایجاد فرصتهای اشتغال منطقه را مستعد تبدیل به قطب صادرات انجیر به کشورهای مختلف دنیا کرده است.
بنا بر آمار ارائه شده، ۳۳ درصد انجیر سیاه آبی کشور در لرستان تولید میشود و استان در پرورش و تولید انجیر سیاه در کشور رکورددار است و ۹۲ درصد این میوه در شهرستانهای پلدختر و معمولان و در مناطق بنلار، زیودار، سرنجه، لیدبر، کلات زیودار، افرینه، چولهول و دمرود افرینه تولید و روانه بازار میشود.
این روزها باغات قطب تولید انجیر سیاه کشور وضعیت مناسبی نداشته و در معرض خشکی کامل قرار دارند، طی سالهای گذشته و امسال کم آبی و برداشت بی رویه آب از رودخانه کشکان و خشکی رودخانه «مادیان رود»، باغات انجیر سیاه پلدختر را در معرض خشکی و نابودی قرار داده و باغداران در هراس بی آبی درختان چندین ساله خود مواجه هستند.
با شدت گرفتن خشکسالی و کاهش بیسابقه آب رودخانههای کشکان، چولهول و مادیانرود، هزاران هکتار از باغات انجیر در معمولان و پلدختر به عنوان قطب تولید انجیر سیاه ایران، در آستانه نابودی قرار گرفتهاند و معیشت هزاران باغدار به خطر افتاده است.
کشت برنج در بالادست رودخانه کشکان در این سالها بیضابطه است
عزیزی یکی از باغداران انجیر در شهرستان معمولان به ایسنا میگوید: در این سالها باغداران حاشیه رودخانههای کشکان، چولهول و مادیانرود در میانه تابستان برای تأمین آب مورد نیاز باغات خود چالشهای فراوانی داریم.
وی با بیان اینکه باغات پاییندست این رودخانهها در آستانه خشک شدن قرار گرفتهاند و باید اقدام اورژانسی در این زمینه انجام شود، تصریح کرد: همه میدانیم که با تنش آبی و خشکسالی مواجهیم ولی متاسفانه شاهد هستیم در بالادست رودخانهها کشت محصولات آبدوست بهصورت گسترده انجام شده است و همین عامل باعث شده باغات پایین دست خشک شده یا در آستانه نابودی قرار بگیرند.
این باغدار ادامه داد: چه دلیلی دارد در بستر رودخانه کشکان در بالادست پلدختر و معمولان برنج کشت شود، آیا کشور کمبود شدید برنج پیدا کرده که باید شاهد چنین وضعی باشیم.
عزیزی افزود: برای این باغات هزینه کرده بودیم تا در فصل برداشت با فروش محصول هزینهها جبران شود، اما نهتنها محصول ما از بین رفته، بلکه درختان انجیر نیز در حال نابودی هستند.
اقدام عملی برای رفع مشکل صورت نگرفته است
جوادی از دیگر باغداران پایین دست رودخانه کشکان در شهرستان پلدختر در گفتوگو با ایسنا با بیان اینکه محصولات آبدوست کاشته شدهاند و این امر کشاورزی دو شهرستان را تحت تاثیر قرار داده است، اظهار کرد: بسیاری از درختان به دلیل کمبود آب در آستانه خشکیدگی قرار دارند و با وجود پیگیریهای مکرر، تاکنون اقدام عملی برای رفع این مشکل صورت نگرفته است.
این باغدار بیان کرد: کشت محصولات آبدوست و برداشت مداوم از سرچشمههای چولهول و کشکان، موجب کاهش شدید جریان آب در پاییندست شده و دستگاههای نظارتی در برابر این تخلفات آشکار، سکوت اختیار کردهاند.
وی با بیان اینکه هنوز اقدامی مؤثر برای نجات باغات منطقه انجام نشده است بر این نکته تاکید کرد که عدم آبیاری بموقع باغات خسارات جبرانناپذیری به اقتصاد ساکنان منطقه وارد کرده است، گفت: محصول امسال بهکلی از بین رفته و درختان نیز در آستانه نابودی قرار دارند.
جوادی اضافه کرد: در فصل برداشت کشاورزیمان، با کمبود آب روبهرو شده و محصول امسال بهکلی از بین رفته است. تنها منبع درآمد ما از بین رفته است و انتظار داریم مسئولان برای احیای باغات چارهاندیشی کنند.
داستان آب و باغ در لرستان سالهاست ادامه دارد و صفحاتی از آن با سیل و صفحاتی با خشکی، داستانی که یکی از نقشهای اصلی آن با رودخانه کشکان است و قصه آن زندگی نیست بلکه روایتی از مرگ و خشکی در میان آب است.
بابک امرایی فرماندار شهرستان معمولان در این رابطه در گفتوگو با ایسنا با بیان اینکه امسال با خشکسالی بی سابقهای دست و پنجه نرم کردیم، بیان کرد: کل باغات شهرستان معمولان ۱۲۰۰ هکتار بوده که ۷۵۹ هکتار در بخش مرکزی و ۴۴۱ هکتار در بخش افرینه است.
عدم مدیریت مصرف آب در بالادست
وی ادامه داد: عمده مشکلات خشکسالی معمولان مربوط به عدم مدیریت مصرف آب در بالادست است؛ در شهرستان معمولان مصوبات شورای حفاظت از آب که در جلسه با معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری به تصویب رسید اجرا شد و تمام ادارات شهرستان پای کار آمدند.
فرماندار شهرستان معمولان با بیان اینکه عمده مشکل ما این است که آب از بالادست بصورت قطره چکانی به شهرستان میرسد و باغات آسیب جدی دیده است، خاطرنشان کرد: با برخی اقدامات از جمله آبرسانی به باغات چولهول بمدت ۱۵ روز و با استفاده از دو تانکر توانستیم کمبود آب را مدیریت کنیم.
امرایی تاکید کرد: قطعیهای برق هم مشکلاتی ایجاد کرد و از این بابت آسیبهایی به باغات رسید؛ تمام تلاشمان را کردیم تا بتوانیم به باغات آبرسانی کنیم و با استفاده تانکر و پمپاژ آب رودخانه کشکان با ۱۰۰۰ متر لوله کشی اجازه ندادیم باغات چولهول خشک شود.
وی عنوان کرد: عمده باغات انجیر معمولان در منطقه زیودار بوده و از مادیان رود استفاده میکنند که یک چشمه است؛ این منطقه به دو بخش بالادست شامل بنلار و پایین دست که سرنجه است تقسیم شده و بر اساس زمانبندی در دو مقطع آبیاری میشود؛ همچنین با یک پمپاژ متعلق به جهاد کشاورزی در کلات، باغات انجیر آن منطقه آبیاری میشود.
باغاتی که از سیل ویرانگر رودخانه کشکان در سال ۱۳۹۸ جان سالم به در بردهاند این روزها حال خوشی ندارند و شرایط ناخوشایند بواسطه بیآبی امروز وضعیت انجیر سیاه لرستان را قرمز و درختان مثمر و غیرمثمر منطقه را با خطر جدی نابودی مواجه کرده است.
قریب به ۲ هزار هکتار انجیر سیاه کشور خشکیده است
سید حمیدرضا کاظمی، نماینده مردم پلدختر و معمولان در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه امسال خشکسالی خسارات و صدمات بسیار زیادی به کشور، بهویژه بخش کشاورزی و باغداری وارد کرده است، گفت: شهرستان پلدختر را بهعنوان یکی از قطبهای انجیر سیاه کشور میشناسند اما براثر عدم تدبیر و بیبرنامگی و مدیریت نادرست جهاد کشاورزی، قریب به ۲ هزار هکتار انجیر سیاه کشور خشکیده است.
وی در ادامه با اشاره به فاصله معنادار هزینه عدم کاشت برخی محصولات کشاورزی فصلی با هزینه آسیبی که کاشت آنها به باغات وارد میکند، بیان کرد: اگر ما جلوی کشتهای آبدوست مانند سیبزمینی، برنج و چغندر را بگیریم، قطعاً یک خسارت به کشاورزی که این محصولات را به صورت فصلی میکارد، وارد میشود و دولت هم میتواند آن را جبران کند؛ اما اگر آب باغ را مدیریت نکنیم و خشکیده سود، اولا انگیزه باغداری که بیش از ۲۰ تا ۳۰ سال آن درخت را کاشته، نگهداری کرده و به ثمر رسانده است، از بین میرود؛ ثانیاً ۲۰ تا ۳۰ سال دیگر وقت و انرژی میخواهد تا بتواند یک باغ انجیر دیگر سر پا کند.
نماینده مردم پلدختر در مجلس با تأکید مجدد بر اینکه الان در شهرستان پلدختر بیش از ۲ هزار هکتار باغات انجیر و زمینهای کشاورزی پاییندست، حتی آبزیان در بستر رودخانهها به علت عدم مدیریت و بیتوجهی و بیبرنامگی جهاد کشاورزی از دست رفته است، تصریح کرد: میخواهم صدای مظلومیت قشر کشاورز و باغدار که تمام نیازها و مخارج زندگیشان از قِبَل همین کشاورزی و از درآمد همین باغات تأمین میشود، باشم و داد این مردم را به گوش مسئولان، وزیر جهاد کشاورزی، وزیر نیرو و رئیس جمهور برسانم.
کاظمی اظهار کرد: در حال حاضر یک راهحل و اقدام درازمدت داریم، که وظیفه وزارت نیرو است. کنترل آبهای سطحی، سدسازی و تغییر الگوی کشت از جمله این اقدامات است. اما بخش کوتاهمدت آن برعهده وزارت جهاد کشاورزی است که میتواند با مدیریت کشت و منع کاشت گیاهان آبدوست در فصل خشکسالی، اجازه ندهد مردم با مشکل مواجه شوند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه در سالهای اخیر خسارات زیادی به کشاورزان و مردم استان لرستان وارد شد و همچنان هم وارد میشود؛ تأکید کرد: اگر بهصورت اورژانسی فکری به حال کشاورزان و باغداران نشود، قطعاً خسارات جبرانناپذیری به قشر کشاورز و باغداران استان وارد میشود و مسئول آن هم جهاد کشاورزی است.
نماینده مردم پلدختر در مجلس در ادامه با اعلام اینکه در روزهای آینده از طریق رئیس جمهور، وزارتخانه جهاد کشاورزی و سایر دستگاههای ذیربط این موضوع را پیگیری خواهم کرد؛ اضافه کرد: البته از دیگر سو قطعا باید مسئولانی که اهمال و بیتوجهی کردند و با بیتدبیری و بیبرنامگی آنها این خسارات در این شرایط سخت اقتصادی به کشاورزان وارد میشود، هم تحت پیگرد قانونی قرار بگیرند.
دستگاههای قضایی باید ورود کنند
کاظمی با بیان اینکه دستگاههای قضایی هم باید در این موضوع ورود کنند، تصریح کرد: حتما نباید بایستیم که یک اتفاق ناگوار بیفتد، بعد آنهایی که مورد خسارات واقع شدند، شکایت کنند تا دستگاههای قضایی وارد شوند. با توجه به اینکه وقتی خسارت وارد میشود دیگر کار چندانی از ما ساخته نیست، باید همین الان که وقت هست، با تدبیر ویژهای جلوی خطای افراد گرفته شود.
این نماینده مجلس تصریح کرد: باید تا فرصت هست با کنترل بالادست و رهاسازی آب با برنامه ریزی درست از خسارت بیشتر به باغات و خشکیدن کشاورزی و باغات در پایین دست استان که شهرستان پلدختر است، جلوگیری کرد.
نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی در پایان با بیان اینکه سالانه ۱۲ و نیم میلیارد متر مکعب روانآب از استان ما خارج میشود، تصریح کرد: اگر این روانآب را کنترل نکنیم، نتیجه آن سیل ۹۸ میشود. اما اگر آن را کنترل کنیم، یعنی در فصل بارندگی آن را مهار و در فصل خشکی رهاسازی کنیم، مشکل کشاورزان، باغداران و دامداران و مردم پاییندست استان حل میشود.
نامدار صیادی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان لرستان در خصوص اظهارات نماینده مردم پلدختر در مجلس شورای اسلامی واکنش نشان داد و گفت: جهاد کشاورزی متولی آب نیست.
وی بیان کرد: انجیر تولید شده در شهرستانهای معمولان و پلدختر به دلیل گرمای مناسب و اقلیم خوبی که وجود دارد از لحاظ رنگ و طعم و مزه بسیار مشتری پسند است، انجیر سیاه منطقه پلدختر و معمولان مشتری بسیار زیادی داشته و مردم خواهان مصرف آن هستند.
شاهرخی اضافه کرد: ۹۰ درصد محصول انجیر لرستان به استانهای همجوار صادر و به صورت تازه خوری مصرف میشود. انجیر استان چون یک ماه زودتر از انجیر ترکیه وارد بازار میشود فرصت مناسبی بوده که میتوان بر روی صادرات این محصول بیشتر کار شود.
این مسئول با بیان اینکه انجیر استان قابلیت فراوانی برای صادرات به کشورهای همسایه را دارد، گفت: لرستان رتبه اول کشور و رتبه دوم جهان در تولید انجیر سیاه را داراست.
وی سطح باغات انجیر استان را ۲۵۰۰ هکتار اعلام کرد و افزود: سالانه ۴۲ هزار تن انجیر سیاه در لرستان تولید و روانه بازار میشود. میانگین تولید این محصول در استان ۱۷ تن در هر هکتار است.
جهاد کشاورزی متولی آب نیست
صیادی اظهار کرد: جهاد کشاورزی متولی آب نیست بلکه متولی امنیت غذایی است و معیشت عمده باغداران منطقه به درآمد این باغها وابسته بوده و با توجه به اینکه برخی باغهات مانند چولهول در سالهای پیش احداث شدند وظیفه ما است که آبرسانی به این باغها را انجام دهیم.
وی ادامه داد: در بازدید از چولهول، از ۲۷۰ هکتار، ۲۴۰ هکتار اصلا مشکل آب نداشت و برای ۱۵ هکتار باقی مانده ۱۰۰۰ متر لوله در اختیارشان قرار گرفت که از آب کشکان استفاده کنند و به گفته خود باغداران مشکلشان برطرف شد؛ همچنین با استفاده از ۶ تانکر آبرسانی برای ۱۵ هکتار باقیمانده انجام شد و برق موتور تلمبههای بالادست چولهول ۳ روز در هفته قطع شد تا آب به پایین دست برسد و همچنین اگر جایی مشکلی وجود داشته باشد حدود ۱۰۰۰ متر لوله در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان بیان کرد: در جلسه شورای حفاظت از آب مطرح شد که ۵۰۰ الکتروپمپی که در مناطق بالادست سرنجه زیودار و سایرباغات انجیر در شهرهای ویسیان و چگنی قرار دارند، هفتهای ۲۴ ساعت قطع شوند تا آب به پایین دست برسد.
وی گفت: تمام کارشناسان معتقدند باغات انجیر در پلدختر و معمولان خشک نشده و تنها ۲ هکتار به میزان ۵۰ درصد آسیب دیده که با توجه به کمبود شدید آب طبیعی است؛ باید به هر شکل اجازه ندهیم در روزهای باقیمانده برای برداشت انجیر مشکلی پیش بیاید.
صیادی تصریح کرد: کشکان شدیدا کم آب شده و باید آب ۵۰۰ الکتروپمپی که در بالادست باغات معمولان و پلدختر هستند، هفتهای ۲۴ ساعت قطع شود تا آب به باغات پایین دست برسد.
وی در خصوص انتقاد نماینده پلدختر و معمولان از جهاد کشاورزی در رابطه با عدم مدیریت آب کشکان و کشتهای آبدوست، گفت: مردم از نماینده خود انتظار دارند و طبیعی است که مسئله را عنوان کند؛ تمام هدف ما این بود که باغات با کمترین آسیب امسال را سپری کنند و وظیفه ما بوده که پیگیر این موضوع باشیم.
این مسئول گفت: امیدواریم با اقداماتی که در راستای اصلاح باغات، تامین آب پایدار و ... انجام میدهیم بتوانیم روز به روز به افزایش تولید، اقتصادی کردن باغات و معیشت باغداران کمک شایانی کنیم.
به هر حال، اینکه متولی در این موضوع حساس که معیشت مردم دو شهرستان به خطر افتاده کیست شاید زیاد مهم نباشد ولی باید اقدامی فوری در راستای نجات انجیرستانهای لرستان انجام شود.
منصور رضایی فرماندار پلدختر نیز میگوید: اگر بتوانیم آب موجود را مدیریت کنیم کمک بزرگی به کشاورزان میشود.
وی با بیان اینکه تمام مناطق پلدختر با کمبود آب کشاورزی روبهرو بوده و باغات ۳۰ ساله انجیر در آستانه خشکیدن قرار گرفتهاند، اظهار کرد: کل پلدختر با مشکل کمبود آب کشاورزی مواجه شده و این موضوع در روستاهای خرسدر، بابازید و پرانپرویز حادتر است.
رضایی ادامه داد: با توجه به اینکه پلدختر در نقطه انتهایی استان لرستان و رودخانه کشکان قرار داشته و خروجی همه آبها به این شهرستان منتهی میشود ولی در بالادست همه آبها توسط الکتروپمپهای و موتور تلمبهها برداشت میشود.
آب ایوشان به پلدختر نمیرسد
فرماندار پلدختر در خصوص اینکه باز کردن سد ایوشان کمکی به رفع مشکل کشاورزان شهرستان کرده یا نه، گفت: آب ایوشان در بیرانشهر و بالادست برداشت میشود و این آب به پلدختر نمیرسد تا مشکلات آب کشاورزان این شهرستان را برطرف کند.
وی با بیان اینکه اولویت ما حفظ باغات انجیر شهرستان است، بیان کرد: به دلیل تجمیعی بودن، گستردگی باغات انجیر و قرارگیری در اراضی شیبدار به سختی میتوان آنها را آبرسانی کرد، ولی در صورت ضرورت هم از تانکر آبرسان برای جلوگیری از خشک شدن باغات استفاده میشود.
رضایی با تاکید بر ضرورت نجات باغات چندین ساله مردم، تصریح کرد: پلدختر قطب انجیر ایران بوده ولی به دلیل خشکسالی و کمبود آب، برداشت انجیر و محصولات باغی در شهرستان به شدت کاهش پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه بهترین راه برای رساندن آب به باغات قطعیهای منظم برای جریان آب رودخانه است که انتظار داریم کشاورزان هم ما را در این راه یاری کنند، گفت: اگر بتوانیم آب موجود را مدیریت کنیم کمک بزرگی به کشاورزان میشود.
بخشی از کم آبی به پیامدهای خشکسالی برمیگردد و بخشی نیز مربوط به استفاده ناصحیح از منابع آب توسط کشاورزان و باغداران منطقه است که با عدم رعایت الگوی کشت این تنش آبی را شدیدتر میکند.
در این رابطه محمدحسن کیانیفر مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی لرستان نیز گفت: عمده باغات انجیر لرستان در شهرستانهای پلدختر و معمولان قرار دارند که سطحی بالغ بر ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی این مناطق را به خود اختصاص دادهاند و در زمان ترسالی، تا ۵۰ هزار تن محصول نیز تولید میشد.
کیانیفر تنش کمآبی را مهمترین مشکل این باغات در حال حاضر دانست و افزود: برداشت بیرویه آب توسط مناطق بالادست، ورودی آب رودخانههای کشکانرود، مادیانرود و حوزه قلعه نصیر را تحت تاثیر قرار داده و کاهش ۳۶ درصدی نزولات جوی باعث شده دبی این رودخانهها به کمتر از نصف سالهای پرباران کاهش یابد.
کمآبی تهدیدی جدی برای جایگاه لرستان در تولید انجیر
وی افزود: لرستان با تولید بالای انجیر جایگاه درخشانی در سطح ملی و جهانی کسب کرده و چالشهای کمآبی، سنتی بودن باغات، نبود صنایع تبدیلی و بیتوجهی به دانش فنی، همچنان تهدیدی جدی برای پایداری این موقعیت است.
این مسئول یادآور شد: متاسفانه اکثر این باغات به صورت سنتی و بدون توجه به منابع آبی ایجاد شدهاند همچنین نحوه غلط آبیاری از دیگر معضلات است.
وی افزود: درحالیکه انجیر گیاهی کمآببر است باغداران با روش آبیاری سنتی هر سه روز یک بار باغات را آبیاری میکنند که این کار باعث آسیب به ریشه درختان و تشدید تنش آبی در سالهای خشک میشود.
علی رغم خشکسالی، عدم مدیریت مناسب آب و کشت محصولات آبدوست از قبیل برنج در بالادست رودخانهها و همچنین عدم زیرساختهای مورد نیاز سبب شده تا وضعیت آب در شهرستانهای معمولان و پلدختر بحرانی شود.
در این رابطه داریوش حسننژاد مدیرعامل آب منطقهای لرستان در گفتوگو با ایسنا بیان کرد: به دلیل تعداد زیاد موتورتلمبهها، بندها و اراضی در بالادست معمولان و پلدختر اجازه عبور آب متاسفانه داده نمیشود و در نتیجه هر منطقه باید از آب خودش استفاده کند.
آب به پایین دست رودخانه کشکان نمیرسد
وی ادامه داد: به دلیل برداشت بی رویه آب، قطعی برق موتور و تلمبهها در ویسیان و خرمآباد چاره ساز نبوده و آب زیادی به معمولان و پلدختر نرسید؛ همچنین با وجود بازگشایی سد ایوشان و خاموشیهای ۲۴ ساعته ایستگاه پمپاژ و رهاسازی ایوشان اما باز هم آب به پایین دست رودخانه کشکان نمیرسد.
مدیرعامل آب منطقهای لرستان خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط موجود، باید باغات انجیر را در محل پوشش داد که جهاد کشاورزی با استفاده از موتور، لوله کشی و خاموشی موتور و تلمبهها در بالادست چولهول، باغات این منطقه در حال آبرسانی کرده و همچنین با توجه به فرارسیدن فصل برداشت محصول، نیاز آبی باغات کمتر است و میتوانیم شاهد افزایش سطح آب کشکان باشیم.
حسننژاد با اشاره به اینکه در حال مطالعه روی ۲ سد در معمولان هستیم، بیان کرد: کارفرمای سد چولهول شرکت توسعه آب نیروی ایران است که مطالعات فاز ۱ انجام شده اما پیشرفتی در مرحله بعدی نداشته که استاندار و نمایندگان مجلس پیشنهاد کردند این پروژه به آب منطقهای داده شود.
مدیرعامل آب منطقهای لرستان یادآور شد: سد بنلار پس از مطالعات اولیه و از نظر ساختار زمین شناسی و فنی رد شد و برنامه داریم با ساخت مخازن روباز و دپو آب در زمستان، آب این منطقه تامین شود؛ پیشبینی میشود با دپو حدود ۸ میلیون مترمکعب آب از طریق ۲ مخزن، مشکل کم آبی تا ساخت سدهای معشوره و چولهول برطرف و با استفاده از آب کشکان، باغات آبیاری شود.
قطع برق موتور تلمبهها نتیجه مطلوبی نداشت
حسننژاد با بیان اینکه وضعیت مطلوبی نیست و مدیریت تنش آبی میکنیم، ادامه داد: قطع برق موتورها و تلمبهها سال گذشته جواب داد اما امسال نتیجه مطلوبی نداشت؛ برخی مشترکان کنتورهای برق را دستکاری کردند که این افراد به دادگاه معرفی شدند و همچنین با تصویب شورای حفاظت از آب، جهاد کشاورزی با تعدادی تانکر به مناطقی که نیاز دارند آبرسانی میکند.
با توجه به شرایط فعلی و تنش شدید آبی باید دید سیاهبختیهای زودرسترین انجیر سیاه جهان در لرستان تمام میشود یا بازهم همانند سالهای گذشته میان وعدههای مسئولان ادامه خواهد داشت.
انتهای پیام
نظرات