معصومه ظهیری مدرس حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایسنا، در آستانه اربعین حسینی، با اشاره به مفهوم تاب‌آوری گفت: تاب‌آوری به توانایی انسان در بازگشت به تعادل روانی و اجتماعی پس از مواجهه با بحران یا آسیب گفته می‌شود. راهپیمایی اربعین، با همه سختی‌ها و دشواری‌های مسیر، در عین حال الگویی از معنا دادن به رنج‌ها و تمرین جمعی صبر و مقاومت است.
وی درباره دلایل تاب‌آوری‌زایی در اربعین افزود: نخستین دلیل، معنابخشی به رنج است، زائران اربعین، درد و خستگی راه را در مسیر عشق و وفاداری به امام حسین(ع) می‌دانند. روان‌شناسی معنا نشان می‌دهد که اگر انسان در رنج خود معنا بیابد، بهتر می‌تواند آن را تحمل کند.
دبیر ستاد راهبری زن وخانواده حوزه علمیه ادامه داد: دلیل دوم الگوگیری از عاشوراست، نهضت عاشورا سرشار از صبر، ایستادگی و تسلیم‌ناپذیری است و اربعین یادآور این ایستادگی است.
وی با اشاره به عوامل دیگر تاب‌آوری در اربعین بیان کرد: فرصت تمرین ایثار و انضباط از دیگر عوامل است. سختی راه، کم‌خوابی و دوری از آسایش، شرایطی هستند که فرد را برای مواجهه با سختی‌های آینده مقاوم‌تر می‌کنند. همچنین طبق نظریه دورکیم، پیوستگی اجتماعی و تجربه جمعی، توان روانی فرد را برای مقابله با بحران‌ها بالا می‌برد؛ زائران در اربعین، هم‌درد و همراهند.
این پژوهشگر دینی درباره تأثیرات حضور در اربعین گفت: تجربه حضور در اربعین می‌تواند تاب‌آوری افراد را در برابر مشکلات زندگی افزایش دهد؛ این تجربه نقش مؤثری در ایجاد معنا و هویت معنوی دارد. افراد پس از حضور در این مناسک، احساس معنا، تعلق به یک هدف والا و تقویت هویت دینی پیدا می‌کنند که در برابر بحران‌ها نقش حفاظتی دارد.
این استاد حوزه و دانشگاه افزود: طبق نظریه روان‌شناسی معنوی، افراد با هویت معنوی پایدار، تاب‌آورترند. همچنین زائران در طول مسیر اربعین، توانایی‌هایی مانند صبر، تحمل، همکاری، ساده‌زیستی و تحمل شرایط دشوار را تجربه می‌کنند که این مهارت‌ها در زندگی روزمره نیز به کار می‌آیند.
وی ادامه داد: حضور در میان میلیون‌ها زائر و خدمت‌رسانی به یکدیگر، موجب احساس حمایت روانی و اجتماعی می‌شود که عنصری کلیدی در تاب‌آوری است. همچنین آشنایی عمیق‌تر با زندگی و فداکاری‌های اصحاب امام حسین(ع) الگویی قدرتمند از تحمل سختی در راه حقیقت را ارائه می‌دهد.
دبیر ستاد راهبری زن وخانواده حوزه علمیه با اشاره به نظریه مارتین سلیگمن بیان کرد: در نظریه «روان‌شناسی مثبت‌گرا» اشاره شده که تجربیات مثبت جمعی، بستر مناسبی برای شکل‌گیری تاب‌آوری هستند.
وی در بخش دیگری از سخنانش به نقش اربعین در تقویت سرمایه اجتماعی پرداخت و گفت: راهپیمایی اربعین به‌ویژه در بخش موکب‌داری و خدمت‌رسانی مردمی، جلوه‌ای کامل از افزایش سرمایه اجتماعی است. خدمات رایگان، میزبانی بی‌منت و احساس امنیت در مسیر، نشانه سطح بالای اعتماد و ایثار است.
ظهیری افزود: حضور ملیت‌های مختلف با زبان‌ها و فرهنگ‌های متنوع در کنار یکدیگر، منجر به افزایش شبکه‌های بین‌فرهنگی می‌شود؛ همچنین مردمی بودن این مناسک، مشارکت همگانی و حضور داوطلبانه در خدمت‌رسانی باعث افزایش حس مسئولیت اجتماعی می‌شود.
این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: در بطن سختی‌های مسیر، لبخند، دعا، سرود، پذیرایی و مهرورزی، نوعی امید اجتماعی می‌سازد که جوامع را در برابر تهدیدات اجتماعی مقاوم می‌سازد. همانطور که پاتنام در نظریه سرمایه اجتماعی بیان می‌کند، تجربه‌های جمعی مثبت که با مشارکت داوطلبانه و حس تعلق همراه باشند، سرمایه اجتماعی را به‌طور مستقیم افزایش می‌دهند.
ظهیری با اشاره به الگوی حضرت زینب(س) گفت: حضرت زینب(س) پس از عاشورا، الگوی کامل تاب‌آوری فعال و معنادار بود. ایشان نه‌تنها در برابر اندوه جان‌سوز کربلا فرو نریخت، بلکه با هدایت کاروان اسرا، مدیریت بحران و خطبه‌های افشاگرانه‌اش، به یک قهرمان معنوی و اجتماعی تبدیل شد.
دبیر ستاد راهبری زن وخانواده حوزه علمیه در پایان گفت: امروز نیز زنان در بحران‌های خانوادگی یا اجتماعی مانند مهاجرت، فقر و بیماری، همانند حضرت زینب(س) نقش محوری ایفا می‌کنند و از این اسوه بزرگ درس تاب‌آوری می‌آموزند.
انتهای پیام
نظرات