به گزارش ایسنا، کمال اطهاری امروز در نشست تخصصی "شهر تهران و مساله تاب آوری، نگاهی به تجربه جنگ ۱۲روزه " که در معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی برگزار شد، اظهار داشت: سند مجموعه شهری و طرح جامع تهران که برای اولین‌بار در آن مقوله اقتصاد شهر و ایده دانش‌محور مطرح شد، هرگز پیگیری نشد.
وی با بیان اینکه شورای شهر در آن زمان تصویب کرد که «تهران دروازه ورود به دوران نوین شود»، افزود: اما پس از آن هیچ مکالمه‌ای درباره آن تکرار نشد و کسی از سند مجموعه شهری و طرح جامع دفاع نمی‌کند.
این پژوهشگر توسعه، تفویض نادرست وظایف دولتی به شهرداری‌ها را یکی از بزرگ‌ترین خطاها دانست و گفت: از برنامه سوم توسعه، ناگهان تمام وظایف دولت به شهرداری‌ها تفویض شد و اسمش را مدیریت یکپارچه گذاشتند.
وی گفت: مدیریت یکپارچه یعنی پیوند دستگاه‌های دولتی، عمومی و خصوصی و نه صرفاً انتقال وظایف به یک نهاد خاص مانند شهرداری.
تراکم‌فروشی، مانعی برای توسعه شهری و اقتصاد دانش‌بنیان
اطهاری ضمن اشاره به ناکامی در مقابله با تراکم‌فروشی، آن را مانعی جدی برای توسعه شهری دانست.
وی با انتقاد از رویکرد سیاست‌گذاران در این زمینه تصریح کرد: تراکم‌فروشی نه تنها کیفیت زندگی شهری را کاهش داد، بلکه مانع ورود جامعه به اقتصاد دانش شد.
وی این پدیده را «تجلی شهری شدن رانت در ایران» خواند و افزود: در کشورهای دیگر، نئولیبرالیسم به شما اجازه می‌دهد تراکم را تغییر دهید، اما طبقات اجتماعی را نمی‌توانید نابود کنید. اما در ایران، عقلانیت اقتصادی، محیط زیست و کیفیت زندگی را فدای رانت کرد.
این کارشناس همچنین به عدم موفقیت سند ملی توانمندسازی در ساماندهی سکونت‌های غیررسمی اشاره کرد و گفت: اگرچه با تراکم‌فروشی مقابله شد، اما جایگزینی برای آن در سند مجموعه شهری وجود نداشت. سند ملی توانمندسازی هم که برای اولین بار در همان سند تصویب شد، دنبال نشد.
نقد طرح‌های مسکن و رویکرد پوپولیستی
این پژوهشگر با اشاره به ناکارآمدی برخی سیاست‌های مسکن، طرح‌هایی مانند نهضت ملی مسکن را برای مناطق حاشیه‌ای بی‌فایده خواند و اظهار داشت: طرح‌هایی مانند نهضت ملی مسکن هیچ سودی به حال این مناطق نداشت. ما آمار گرفتیم، فقط ۹ درصد ساکنان سکونت‌های غیررسمی در مسکن مهر ثبت‌نام کرده بودند. در دوره‌ای که به نام عدالت بود، جرم و جنایت در این مناطق پنج برابر شد.
وی همچنین با انتقاد از رویکرد پوپولیستی در دولت نهم و دهم گفت: در این دوره یک رویکرد پوپولیستی به وجود آمد و گفته شد که برنامه چهارم توسعه و اسناد به درد نمی‌خورند. در جریان انتخابات آن زمان، هیچ‌کس از برنامه چهارم دفاع نکرد و بیشتر دعوا بر سر یارانه‌ها بود.
تفکر «معمارپادشاهی» و ضعف ساختاری در وزارت راه و شهرسازی
اطهاری تفکر «معمارپادشاهی» را یکی دیگر از مشکلات مدیریت شهری دانست و گفت: با حذف نام «مسکن» از وزارتخانه، تلاش کردند با تفکر «معمارپادشاهی» شهر را اداره کنند. شرکت‌های مشاوره هم که با آن‌ها کار می‌کنند، واقعاً ناآشنا به امور نهادسازی هستند.»
وی افزود: این رویکرد انحصارطلبانه از بالا اعمال شده و باعث شده تهران با مشکلات جدی مواجه شود.
در ادامه، اطهاری با تاکید بر ضعف ساختاری و عدم آگاهی در نهادسازی، اضافه کرد: این عدم نهادسازی و ناکارآمدی‌ها باعث شده تهران و مدیریت شهری آن با مشکلات جدی مواجه شود و راه‌حل‌های عملی و جامع برای آن ارائه نشود.
رانت شهری اقتصاد و جامعه را از تاب‌آوری انداخته است
اطهاری، پژوهشگر اقتصاد و توسعه، در ادامه سخنان انتقادی خود، دلیل قفل‌شدن بخش مسکن را خروج سپرده‌ها از بخش تولید و انباشت آن در ساختمان‌های غیرقابل فروش دانست.
وی با اشاره به حذف واژه «اقتصاد دانش» از اسناد توسعه شهری و پیامدهای آن، تاکید کرد که شهری‌شدن رانت در ایران، تاب‌آوری جامعه را از بین برده و به بحران‌های اقتصادی و اجتماعی دامن زده است.
بحران اقتصادی و قفل‌شدن بخش مسکن
این پژوهشگر با بیان اینکه «کل اقتصاد ایران قفل شده است»، دلیل این وضعیت در بخش مسکن را تمرکز سرمایه در بخش غیرمولد دانست.
وی گفت: سپرده‌های بانکی به‌جای بخش مولد، به سمت آهن‌آلات و ساختمان‌های غیرقابل فروش رفته است.
اطهاری، سیستم بانکی کشور را نیز دچار بحران دانست و اظهار داشت: کار به جایی رسیده که اگر قیمت‌ها بالا نرود و پول چاپ نشود، بانک‌ها ورشکست می‌شوند. پول بی‌رویه چاپ می‌شود و این بخش مولد اقتصاد را از بین می‌برد.
وی همچنین با اشاره به دوره ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد افزود: ایشان با اینکه مدعی بود بخش مسکن موتور توسعه است، اما در پایان دوره‌اش رشد اشتغال در ایران صفر بود و تهران ۳۰۰ هزار شغل از دست داد.
اطهاری دلیل این موضوع را «وارد نشدن به اقتصاد دانش» عنوان کرد.
حذف واژه «اقتصاد دانش» و پیامدهای آن
اطهاری، حذف واژه «اقتصاد دانش» را ضربه‌ای به توسعه پایدار دانست و این اقدام را «تقلب» خواند.
وی با اشاره به تجربه خود در تدوین اسناد شهری گفت: من در طرح جامع تهران محاسبه کردم که تهران حدود یک و نیم میلیارد دلار صادرات دارد، اما واردات آن ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار است. در همان زمان، سئول ۳۰ میلیون دلار صادرات الکترونیک داشت. اگر وارد اقتصاد دانش نشویم، نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم.
این پژوهشگر همچنین تصریح کرد: وقتی مشاوران طرح ساماندهی را به من سپردند، کل طرح از نظر آقای قالیباف قابل قبول بود و من از بخش اقتصاد شهری دفاع کردم. اما ناگهان آقای احمدی‌نژاد آمد و واژه اقتصاد دانش را حذف کرد.
بی‌توجهی به توسعه پایدار و نقش ناکارآمدی‌ها در بحران‌های اجتماعی
اطهاری، «شهری‌شدن رانت» را عامل اصلی از دست رفتن تاب‌آوری کل اقتصاد و جامعه دانست و گفت: وقتی رشد اقتصادی نیست، جامعه شورش‌های پیوسته‌تری را تجربه می‌کند.
ویبا اشاره به وضعیت کارگران در سکونت‌های غیررسمی افزود: قبلاً در سکونت‌های غیررسمی هم شغل و بیمه وجود داشت، اما در حال حاضر هیچ چیز نیست. از زورآباد کرج تا اسلامشهر، کارگران بیمه و شغل ثابت داشتند، اما امروز اوضاع کاملاً متفاوت است.
وی با تاکید بر کاهش سهم تهران در تولید صنعتی، ورشکستگی بسیاری از کارخانه‌های زیر ۵۰ نفر را نتیجه بی‌توجهی به اسناد توسعه شهری و تغییر نیروهای سیاسی دانست و افزود: فرقی نمی‌کند چه دولتی سر کار باشد، چه دولت روحانی و چه دولت احمدی‌نژاد، همه این دوره‌ها نتوانستند سیاست‌های درست را اجرا کنند.
تاب‌آوری اقتصادی و ضرورت تغییر گفتمان
اطهاری با اشاره به تأثیر تحریم‌ها، ورود به اقتصاد دانش‌محور را راه‌حل تاب‌آوری اقتصادی دانست و اظهار داشت: شهری که یک و نیم میلیارد دلار صادرات و ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار واردات دارد، به راحتی تحریم می‌شود. اگر به اقتصاد دانش‌محور وارد شده بودیم، می‌توانستیم مانند روسیه تاب‌آورتر شویم و مانع فشار تحریم‌ها شویم.
وی گفت: مجموعه نهادها و شیوه‌های مدیریت ناکارآمد، باعث ایجاد عدم تاب‌آوری و ناباوری در سیستم شده‌اند.
این استاد دانشگاه در پایان با بیان اینکه اقتصاد مقاومتی واقعی، معنایش ورود به اقتصاد دانش است، ابراز امیدواری کرد که گفتمان جدیدی جایگزین گفتمان‌های قبلی شود و افزود: جامعه ما با وجود فشارها و تجاوزات، هنوز تاب‌آوری دارد. قبلاً با تهاجم به دشمن مقاومت می‌کرد، اما الان با سکوت تاب می‌آورد. اگر گفتمان موجود تغییر کند و گفتمان جدیدی جایگزین آن شود، وضعیت بهتر خواهد شد.
انتهای پیام
نظرات