فروزنده جعفرزاده پور دانشیار، عضو هیئت علمی و مدیر گروه جوانان و مناسبات نسلی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به پژوهش‌های صورت گرفته در بازنمایی انسجام اجتماعی و همبستگی ملی در فیلمهای سینمایی اظهار کرد: مطالعه ای با هدف بازنمایی انسجام اجتماعی و همبستگی ملی در فیلمهای سینمایی در این پژوهشگاه انجام شد. ۹ فیلم شاخص از سه دهه پس از انقلاب با موضوع انسجام اجتماعی و همبستگی ملی با نظارت دکتر عبدالمجید اسماعیلی دهقی بررسی شد.

تأثیر فیلم های سینمایی نسبت به سایر قالب و فرمهای هنری

وی تصریح کرد: فیلم‌های سینمایی نه تنها نسبت به سایر فرم‌های هنری مانند موسیقی و برنامه‌های تلویزیونی بر مخاطب بیشتر تاثیرگذارند، بلکه وزن آموزشی که به شیوه غیر مستقیم در آنها ارائه می‌شود بیش از دیگر فرمهای هنری است.

مهمترین مفاهیم  اجتماعی در تولید فیلم های سینمایی برای نیل به همبستگی

جعفرزاده پور درخصوص مهمترین مفاهیم و موضوعات اجتماعی در تولید فیلم های سینمایی برای نیل به همبستگی گفت: کشورهای مختلف از این بستر به طور غیر مستقیم برای اهداف کلان ملی مانند ایجاد انسجام اجتماعی و همبستگی ملی همچنین تقویت هویت ملی بهره می‌گیرند. نمایش تنوع فرهنگی در چارچوب وحدت ملی، پرداختن به مفاهیم تقویت کننده هویت ایرانی اسلامی، پرهیز از تفرقه افکنی یا تضعیف اعتماد عمومی، بازنمایی بحرانها در قالب امید و همبستگی، استفاده از نمادها و اشتراکات ملی، نمایش تنوع فرهنگی، قومی، زبانی و دینی؛ به تصویر کشیدن گروهها و اقوام مختلف کشور، تاکید بر خودباوری ملی برای جلوگیری از نفوذ فرهنگی بیگانه مهمترین مفاهیم و موضوعاتی است که در تولید فیلم‌های سینمایی برای نیل به همبستگی ملی باید به آنها توجه شود. 

احصاء وضعیت بازنمایی انسجام اجتماعی و همبستگی ملی در فیلمهای سینمایی سه دهه اخیر

وی افزود: به منظور احصاء وضعیت بازنمایی انسجام اجتماعی و همبستگی ملی در فیلمهای سینمایی در سه دهه اخیر (دهه های ۷۰، ۸۰ و ۹۰) فاز دوم این طرح با عنوان «الزامات و راهکارهای ارتقای همگرایی و همبستگی ملی در سینمای ایران» به سفارش سازمان امور سینمایی و سمعی-بصری در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی انجام شد. بخشی از این مطالعه به بررسی ۹ فیلم سینمایی ایرانی شاخص از ۳ دهه پس از انقلاب اسلامی با تاکید بر انسجام اجتماعی و همبستگی ملی  پرداخته است. بررسی فیلم‌های ایرانی به تفکیک دهه‌ها نشان می‌دهد توجه یا عدم توجه به مباحث همبستگی ملی و انسجام اجتماعی نه تنها در دوره‌های زمانی، بلکه در مورد تمامی المانها در یک دهه یکسان نبوده است.

جعفرزاده پور بیان کرد: بررسی متغیرهای همبستگی ملی و انسجام اجتماعی به تفکیک فیلم‌های سینمایی شاخص هر دهه حکایت از آن دارد که در دهه ۷۰ نسبت به سایر دهه‌ها به این متغیرها کمتر توجه شده است. بیشترین توجه به متغیرهای همبستگی ملی در فیلم‌های دهه ۹۰ به چشم می‌خورد. این در حالی است که علی رغم وجود ظرفیتهای مهم و متنوع قانونی، به مسئله انسجام و همبستگی ملی با استفاده از بستر فیلم‌های سینمایی کمتر توجه شده است.

لزوم توجه به مفاهیم مشارکت اجتماعی، نشاط اجتماعی، تنوع دینی و هویت جمعی در تقویت همبستگی ملی

 وی بیان کرد: بازنمایی و توجه به مفاهیم مشارکت اجتماعی، نشاط اجتماعی، تنوع دینی و هویت جمعی می‌تواند به ایجاد همبستگی ملی در مخاطبان کمک شایانی نماید که متاسفانه دست اندرکاران تولید فیلم‌های سینمایی به آنها کمتر اهتمام ورزیده‌اند. یکی از بسترهای ایجاد همبستگی ملی و انسجام اجتماعی پرداختن و بازنمایی «زمینه ها و حافظه تاریخی جامعه» است، که تاحدی در فیلمهای سینمایی شاخص دو دهه ۸۰ و ۹۰ نمونه‌هایی از این مهم مشاهده شده است. این در حالی است که با توجه به قدمت تاریخی کشور ما و وجود مصادیق متنوع در این ارتباط، می‌توان از آنها برای ایجاد و تقویت انسجام اجتماعی بهره گرفته شود.

توجه به تنوع سرزمینی/ قومی در فیلمهای سینمایی برای ایجاد همبستگی ملی

عضو هیئت علمی و مدیر گروه جوانان و مناسبات نسلی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی معتقد است برای ایجاد همبستگی ملی، افراد جامعه باید (ویژگی‌های هویتی) خویش را در فیلم مشاهده کنند، یا به عبارت واضح «خود را در آیینه سینما ببینند»، این وضعیت برای بسیاری از ایرانیان با مشاهده فیلم‌های حاضر رخ نمی‌دهد.

اهمیت هویت جمعی در فیلم های سینمایی

جعفرزاده پور خاطرنشان کرد: متغیر دیگری که در فیلم‌ها کمتر به آن پرداخته شده، «هویت جمعی» است. بی‌توجهی به بازنمایی هویت جمعی ایرانیان به عنوان «ما» در مقابل «دیگری» منجر به عدم تقویت انسجام اجتماعی می شود.

انتهای پیام