حجت الاسلام دکتر طاهر کریم زاده در گفت‌وگو با ایسنا ضمن تسلیت شهادت امام دوم شیعیان اسلام به بیان ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی امام حسن مجتبی(ع) در تاریخ اسلام پرداخت و اظهار کرد: از مهم‌ترین ویژگی‌های آن حضرت، توجه ویژه به عبادت و بندگی خداوند متعال بود. تضرع و نیایش‌های مداوم، اهتمام به نماز و عبادت از شاخص‌ترین جلوه‌های معنوی زندگی ایشان به شمار می‌رود.

وی افزود: حسن خلق آن حضرت با خانواده و اطرافیان نیز در منابع تاریخی بسیار گفته شده است. همچنین شجاعت، تواضع و فروتنی امام حسن مجتبی(ع) هر یک درسی ارزشمند برای پیروان ایشان محسوب می‌شود.

امام حسن مجتبی(ع)؛ الگوی کرامت و بخشش

وی با اشاره به شهرت امام حسن مجتبی(ع) به «کریم اهل بیت» و جایگاه برجسته کرامت و بخشش در سیره اجتماعی آن حضرت تشریح کرد: اگرچه تمامی فضایل اخلاقی امام حسن(ع) برجسته و آموزنده است اما ویژگی شناخته‌شده ایشان، کرامت و بزرگواری است؛ تا جایی که آن حضرت در میان ائمه اطهار(ع) به «کریم اهل بیت» شهرت یافتند. این کرامت در رفتار ایشان با افراد مختلف جامعه، به‌ویژه کسانی که از نظر اجتماعی در موقعیت‌های پایین‌تری قرار داشتند، جلوه‌ای روشن داشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان عنوان کرد: در یکی از روایات آمده است که خدمتکاری شاخه گلی را به امام حسن مجتبی(ع) هدیه کرد. حضرت در مقابل این محبت کوچک، او را آزاد کردند. وقتی از امام(ع) علت این کار پرسیده شد، فرمودند: مگر نشنیده‌اید که خداوند می‌فرماید اگر کسی به شما هدیه‌ای داد، شما بهتر از آن را به او عطا کنید.

وی با اشاره به اینکه حتی در برخورد با کسانی که نسبت به ایشان رفتاری نادرست داشتند، امام حسن(ع) با کرامت پاسخ می‌دادند، گفت: نقل شده است گوسفندی که مورد علاقه آن حضرت بود، توسط یکی از خدمتکاران عمداً آسیب دید. وقتی علت این کار را پرسیدند، او پاسخ داد که می‌خواسته امام را خشمگین کند. در عوض، امام حسن(ع) نه‌تنها او را سرزنش نکردند، بلکه وی را آزاد کردند. 

وی ادامه داد: این رفتار کریمانه سبب شد خدمتکار تحت تأثیر بزرگواری آن حضرت قرار گیرد و اعتراف کند که می‌خواسته صداقت شهرت امام را مشاهده کند. این سیره ارزشمند می‌تواند الگویی آموزنده برای مدیران، مسئولان و تمامی افرادی باشد که با زیردستان و کارکنان خود سر و کار دارند.

حجت الاسلام کریم زاده با بیان اینکه شیوه برخورد اجتماعی امام حسن مجتبی(ع) با اطرافیان، مردم و حتی دشمنان، الگویی ماندگار برای تمامی مسلمانان است، تاکید کرد: جامعه‌ای که پیروی از سیره کریمانه آن حضرت را سرلوحه رفتار خود قرار دهد، بدون تردید جامعه‌ای سرشار از اخلاق، عطوفت و کرامت خواهد بود.

صلح امام حسن مجتبی(ع) به‌عنوان راهبردی تاریخی برای حفظ اسلام

وی اذعان کرد: دوران امامت امام حسن مجتبی(ع) از نظر سیاسی و اجتماعی یکی از حساس‌ترین و خاص‌ترین مقاطع تاریخ اسلام به شمار می‌آید. در این دوره، مسلمانان با مشکلات متعددی مواجه بودند.

وی تشریح کرد: معاویه سر به شورش برداشت و ادعای خلافت کرد. وی در شام، قرائتی تازه و متفاوت از اسلام ارائه داده بود؛ قرائتی که نه با آموزه‌های پیامبر اکرم(ص) و نه با سیره اهل بیت(ع) سازگار بود. 

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ادامه داد: مردم شام با این برداشت تحریف‌شده از اسلام پرورش یافتند و قرآن را نه از منظر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، بلکه از دید معاویه و بنی‌امیه می‌شناختند. در این میان، دشمنی و کینه‌ورزی نسبت به امیرالمؤمنین(ع) و فرزندان ایشان، به یکی از باورهای رایج در شام شده بود.

وی خاطرنشان کرد: زمانی که معاویه با لشکری عظیم، متشکل از حدود ۱۵۰ هزار نفر، به سوی کوفه حرکت کرد، امام حسن مجتبی(ع) مردم را به مقابله با او فراخواندند. با وجود تلاش‌های فراوان حضرت، تنها حدود ۱۲ هزار نفر برای یاری ایشان آماده شدند. 

وی اضافه کرد: این تعداد اندک نیز از انسجام لازم برخوردار نبودند؛ در نهایت، شرایط به گونه‌ای رقم خورد که حتی در میان همان یاران محدود، گروهی به خیمه امام یورش بردند و قصد جان ایشان را داشتند. در این حادثه، امام حسن(ع) مجروح شدند و به ناچار از میدان نبرد کنار رفتند.

حجت الاسلام کریم زاده اذعان کرد: در چنین شرایط دشوار و ناامیدکننده‌ای، امام حسن مجتبی(ع) چاره‌ای جز پذیرش صلح نداشتند. این تصمیم، نه ناشی از ضعف، بلکه برخاسته از درک عمیق حضرت نسبت به واقعیت‌های سیاسی، اجتماعی و نظامی آن زمان بود.

وی با بیان اینکه صلح امام حسن(ع) در حقیقت اقدامی حکیمانه و مبتنی بر تدبیر بود که مانع از نابودی کامل جبهه حق در برابر معاویه شد، افزود: این صلح نشان داد که آن حضرت، به عنوان جانشین پیامبر(ص) و بهره‌مند از سرچشمه وحی، در انتخاب تصمیم‌های سرنوشت‌ساز، نهایت عقلانیت و دوراندیشی را به کار بستند.

افشای چهره واقعی معاویه از طریق صلح امام حسن مجتبی(ع)

وی بیان کرد: صلح امام حسن مجتبی(ع) با معاویه، با شرایط ویژه‌ای همراه بود که نخستین و برجسته‌ترین دستاورد آن، افشای چهره واقعی معاویه در جامعه اسلامی بود. 

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان یادآوری کرد: معاویه خود را به عنوان صحابی پیامبر(ص) و جانشین مشروع ایشان معرفی می‌کرد و با این ترفند، تصویری مذهبی و دینی از خود ارائه می‌داد. اما حضرت امام حسن(ع) با تنظیم این صلح، ماهیت حقیقی معاویه را برای مسلمانان روشن کردند و نشان دادند که وی فردی است که به عهد و پیمان پایبند نیست و اهداف شخصی و سلطنت‌طلبانه خود را دنبال می‌کند.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از مهم‌ترین دستاوردهای صلح، حفظ جان شیعیان و پیروان اهل بیت(ع) بود، گفت: در آن شرایط، هرگونه جنگی، جز قتل‌عام و نابودی پیروان اهل بیت، نتیجه‌ای در بر نداشت؛ چیزی که معاویه به دنبال آن بود. هدف وی از این اقدامات، از میان برداشتن فرزندان امیرالمؤمنین(ع) و پایدارسازی قرائت تحریف‌شده خود از اسلام بود. 

وی اضافه کرد: امام حسن(ع) با صلح هوشمندانه، نه تنها جان شیعیان را حفظ کردند، بلکه نسل اهل بیت(ع) را از نابودی کامل نجات دادند و زمینه پایداری مبارزه حق علیه باطل را فراهم ساختند.

تأثیر بلندمدت صلح امام حسن مجتبی(ع) بر تاریخ اسلام

حجت الاسلام کریم زاده با بیان اینکه این تصمیم، تأثیری ماندگار در تاریخ اسلام داشت، گفت: بسیاری از محققان و منابع تاریخی تأکید دارند که قیام عاشورا و انقلاب جهانی حضرت اباعبدالله الحسین(ع) در کربلا، تا حد زیادی مدیون فرصت‌هایی است که صلح امام حسن(ع) ایجاد کرد. 

وی افزود: بدون این صلح، ممکن بود جریان جبهه حق در جامعه اسلامی از میان برود و رخدادهای بزرگ تاریخ اسلام شکل نگیرد. در نتیجه، پیامدهای این صلح در دهه‌های بعد، به وضوح قابل مشاهده است و می‌توان گفت بقای جبهه حق و جریان اصیل اسلام، تا حد زیادی مدیون تدبیر و دوراندیشی امام حسن مجتبی(ع) است.

درس‌های تاریخی صلح امام حسن(ع) برای سیاستمداران معاصر

وی به مقایسه صلح امام حسن مجتبی(ع) با شرایط دیپلماسی امروز پرداخت و اذعان کرد: صلح امام حسن مجتبی(ع) در دوره‌ای رخ داد که اوضاع سیاسی و اجتماعی جامعه اسلامی بسیار دشوار بود. جامعه‌ای خسته و مردمی با آگاهی محدود و دنیاطلب که فریب طمع‌های معاویه را خورده بودند، شرایط را به گونه‌ای رقم زده بود که امام حسن مجتبی(ع) چاره‌ای جز پذیرش صلح نداشتند.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه شهید مدنی آذربایجان ادامه داد: با این حال، مقایسه آن زمان با شرایط امروز و استفاده از آن به عنوان الگو برای برخی رفتارهای سیاسی مانند مذاکره، چندان دقیق و درست نیست. مردم ایران امروز از شجاعت، بصیرت و ایمان بالایی برخوردارند.

لزوم دیپلماسی مبتنی بر عزت و حفظ منافع ملی

وی با بیان اینکه قدرت در میدان نظامی و اجتماعی است که دیپلماسی مقتدرانه را ایجاد می‌کند، گفت: هر کشوری که از قدرت نظامی قوی برخوردار باشد، به تبع آن در دیپلماسی نیز توانمند خواهد بود. نظام سیاسی هر کشور، تابع اقتدار نظامی آن است. بنابراین، صلح و دیپلماسی باید مبتنی بر اقتدار و عزت باشد، نه التماس، تمنا یا ذلت.

وی مطرح کرد: صلح امام حسن مجتبی(ع) نمونه‌ای از صلح همراه با اقتدار بود؛ صلحی که دستاوردهای سیاسی، اجتماعی، نظامی و تاریخی به همراه داشت. اعتماد به دشمنان خیانتکار، کسانی که در جریان مذاکره نیز اقدامات خصمانه‌ای انجام می‌دهند، مانند تحمیل جنگ، ترور بزرگان سیاسی و نظامی یا شهادت دانشمندان و اساتید، می‌تواند در بهترین حالت حماقت و در بدترین حالت خیانت باشد.

حجت الاسلام کریم زاده در خاتمه سخنان خود گفت: اصل مذاکره، صلح و دیپلماسی پذیرفته شده است اما ساده‌انگاری، اعتماد به دشمن و نبود تحلیل دقیق، قابل قبول نیست. دیپلماسی واقعی باید با اقتدار، عزت و حفظ منافع ملی همراه باشد، همان‌گونه که صلح امام حسن مجتبی(ع) این ویژگی‌ها را در خود داشت.

انتهای پیام