به گزارش ایسنا، مذاکرات صلح اوکراین همگی بر سر منطقه دونباس می‌چرخد؛ جایی که جنگ از همان‌جا آغاز شد و هزاران سرباز کشته شدند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا خواستار توافق برای صلح است، در حالی که نقشه اوکراین برای او از دست رفتن بخش بزرگی را نشان می‌دهد. اما ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین می‌گوید دونباس برای او مسئله‌ای شخصی است، چون پدربزرگش برای آزادی آن جنگیده بود. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه تسلیم کامل این منطقه را می‌خواهد، حتی بخش‌هایی که هنوز در کنترل اوکراین است. زلنسکی میان خشم ترامپ و مقاومت مردم گرفتار شده است.
رسانه آمریکایی نیویورک‌تایمز در این خصوص می‌نویسد: «تمامی گفت‌وگوهای صلح در اوکراین به منطقه دونباس ختم می‌شود. این منطقه مورد مناقشه جایی است که جنگ روسیه در اوکراین یک دهه پیش آغاز شد. ده‌ها سرباز اوکراینی در دفاع از آن جان باخته‌اند. آیا اوکراین اکنون حاضر است آن را واگذار کند؟»
برای رئیس‌جمهور آمریکا، نقشه اوکراین روی سه‌پایه در دفتر بیضی پیام روشنی داشت. روسیه بخش بزرگی از منطقه شرقی موسوم به دونباس را تصرف کرده است. آن سرزمینی که با رنگ قرمز مشخص شده بود، از دست رفته بود. اوکراین باید برای رسیدن به صلح توافق می‌کرد، وگرنه خطر از دست دادن بیشتر را به جان می‌خرید.
برای رئیس‌جمهور اوکراین، آن نقشه که دوشنبه در جلسه با دو رئیس‌جمهور و رهبران اروپایی نمایش داده شد، تصویری بسیار پیچیده‌تر را نشان می‌داد. این یک معامله تجاری یا بازی پوکر نبود. این مسئله شخصی بود.
زلنسکی دور از دوربین‌ها به ترامپ گفت که پدربزرگش در جنگ جهانی دوم برای آزادسازی شهرهای دونباس از دست نازی‌ها جنگیده بود. او نمی‌توانست به‌سادگی از آن چشم بپوشد.
روز چهارشنبه، چند ساعت پس از بازگشت به کی‌یف، پایتخت اوکراین، زلنسکی بار دیگر بر این موضوع تأکید کرد. زلنسکی به خبرنگاران گفت: «خانواده‌های بسیاری بودند که برای آزادسازی دونباس جنگیدند. بسیاری کشته شدند و بسیاری زخمی. و من توضیح دادم که این لحظه‌ای به‌ویژه دردناک در تاریخ ما و بخشی بسیار رنج‌آور از زندگی در اوکراین است. این موضوع به آن سادگی که برخی تصور می‌کنند نیست.»
نیویورک‌تایمز می‌نویسد، هنوز مشخص نیست تلاش‌های دیپلماتیک اخیر به رهبری ترامپ برای پایان دادن به مرگبارترین جنگ اروپا از زمان جنگ جهانی دوم به کجا خواهد انجامید. اما دونباس ــ منطقه‌ای غنی از مواد معدنی که عمدتاً شامل دو منطقه دونتسک و لوهانسک است ــ در مرکز هر مذاکره‌ای قرار خواهد داشت.
دونباس که تقریباً هم‌اندازه ایالت ویرجینیای غربی است، محل اصلی درگیری‌های این جنگ بوده است. ده‌ها هزار سرباز از هر دو طرف برای دستاوردهای بسیار کوچک در آنجا کشته شده‌اند. روسیه اکنون در تلاش است آخرین ۲۵۰۰ مایل مربع از دونباس که همچنان در کنترل اوکراین است را تصرف کند.
رئیس‌جمهور روسیه خواستار آن شده که اوکراین کل دونباس را واگذار کند. خواسته او حتی شامل بخش تحت اداره کی‌یف می‌شود، جایی که بیش از ۲۰۰ هزار اوکراینی در شهرهایی مانند کراماتورسک و اسلاویانسک زندگی می‌کنند؛ شهرهایی که پدربزرگ زلنسکی برای دفاع از آنها جنگیده بود.
نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «پوتین سال‌ها تلاش کرده است تا از دونباس برای تحت فشار قرار دادن دولت اوکراین استفاده کند. پیش از حمله، او از شورشیان مورد حمایت روسیه در منطقه به‌عنوان ابزاری برای مقابله با امید اوکراین به پیوستن به سازمان‌های غربی مانند ناتو استفاده کرد. و اکنون، در چهارمین سال این جنگ، او نه‌تنها می‌خواهد دونباس را تصرف کند بلکه به گفته تحلیلگران می‌خواهد از آن برای ضربه سیاسی به زلنسکی استفاده کند.»
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که بیشتر اوکراینی‌ها همچنان با واگذاری هر بخشی از خاک کشورشان به روسیه مخالف‌اند و قانون اساسی اوکراین نیز تسلیم آن را ممنوع کرده است.
رسانه آمریکایی معتقد است که زلنسکی با انتخابی سخت روبه‌روست: یا از موضوعی حمایت کند که میان مردم اوکراین محبوبیت ندارد یا خطر خشم ترامپ را بپذیرد.
وادیِم پریستایکو، وزیر پیشین امور خارجه اوکراین گفت: «این یک قرص سمی است. اوکراین مجبور خواهد شد آن را ببلعد و سپس خواهیم دید چگونه با آن کنار می‌آید.»
زلنسکی از پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره واگذاری زمین طفره رفته و گفته است که تنها می‌تواند این موضوع را با پوتین در میان بگذارد؛ فردی که هنوز حاضر به دیدار با او نشده است.
مقام‌های پیشین اوکراینی و تحلیلگران سیاسی گفتند تنها راهی که زلنسکی می‌تواند اوکراینی‌ها را به واگذاری زمین متقاعد کند، ارائه یک تضمین امنیتی مورد حمایت آمریکا خواهد بود. اما از آنجایی که ترامپ عضویت در ناتو را منتفی دانسته، از چنین تضمینی محروم مانده است. همچنین این تضمین باید قوی باشد، مثلاً با ترکیبی از نیروهای اروپایی و پشتیبانی هوایی آمریکا، تا روسیه را از حملات آینده بازدارد.
بالاز جارابیک، مشاور سیاسی پیشین اتحادیه اروپا در کی‌یف، گفت اوکراین ممکن است به نقطه‌ای رسیده باشد که واگذاری سرزمین را «برای توافق صلحی که تضمین‌های امنیتی غربی برای اوکراین به همراه داشته باشد» بپذیرد.
او افزود: «اگر در عوض قرار باشد از دست دونباس خلاص شود، فکر می‌کنم این کار را خواهد کرد.»
ترامپ این امتیازات ارضی را به‌عنوان «معاوضه زمین» مطرح کرده و گفته است روسیه که تقریباً ۲۰ درصد اوکراین را در اختیار دارد، ممکن است بخشی از اراضی، احتمالاً قطعات کوچکی در شمال‌شرق اوکراین را پس دهد.
به گفته ماکسیم اسکریپچنکو، رئیس مرکز گفت‌وگوی فراآتلانتیک در کی‌یف، دولت ترامپ بر این باور است که «این معاوضه‌های ارضی واقعاً برای اوکراین مفید است، چون آنها معتقدند دونباس به‌زودی سقوط خواهد کرد و آن وقت اوکراین هیچ برگی برای ادامه مذاکره نخواهد داشت.»
او افزود: اوکراینی‌ها به‌گونه‌ای متفاوت به این مسئله نگاه می‌کنند.
نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «پیشروی روسیه در منطقه طی سه سال گذشته کند بوده است. واگذاری باقی‌مانده دونباس در حال حاضر همچنین به معنای تحویل شهرها و استحکامات نظامی است که می‌تواند به روسیه در آغاز یک تهاجم آینده کمک کند.»
دونباس پیش‌تر به‌عنوان منطقه‌ای حاشیه‌ای و طرفدار روسیه شناخته می‌شد. بسیاری از ۶.۷ میلیون سکنه آن تنها روسی صحبت می‌کردند و اصلاً اوکراینی نمی‌دانستند، و در سال ۲۰۱۰، ۹ نفر از هر ۱۰ نفر به رئیس‌جمهور طرفدار روسیه، ویکتور یانوکوویچ، رأی دادند. زمانی که اعتراضات طرفدار اروپا در اوایل ۲۰۱۴ یانوکوویچ را وادار به استعفا کرد، روسیه به‌سرعت واکنش نشان داد.
دولت اوکراین پس از توافق صلحی که فوریه ۲۰۱۵ در بلاروس مذاکره شد، بررسی کرد که به برخی مناطق دونباس خودمختاری بدهد تا درگیری پایان یابد، هرچند پوتین می‌خواست هر دونباس خودمختار دارای حق وتو علیه کی‌یف باشد، به‌ویژه در زمینه امید اوکراین برای پیوستن به ناتو.
هری ندلکو، مدیر ارشد در اندیشکده راسموسن گلوبال مدعی شد: «هدف این بود که اوکراین را به کشوری تبدیل کنند که نتواند حاکمیت کامل خود را اعمال کند، به‌ویژه در حوزه سیاست خارجی.»
با طولانی شدن مذاکرات، زلنسکی که یک سیاستمدار تازه‌کار بود، در سال ۲۰۱۹ با وعده برقراری صلح با روسیه نامزد ریاست‌جمهوری اوکراین شد. زلنسکی پیروز شد. در آن زمان، او آماده پذیرش مصالحه و اعطای «وضعیت ویژه» به منطقه دونباس بود. او تصور می‌کرد می‌تواند در نشست صلح پاریس در دسامبر ۲۰۱۹ با پوتین توافقی برای پایان جنگ به دست آورد. اما در داخل کشورش با فشار سیاسی مواجه شد تا از هر توافقی که کنترل اوکراین بر دونباس را از بین ببرد، اجتناب کند.
ایگور نوویکوف، مشاور ریاست‌جمهوری وقت اوکراین گفت «به نظر می‌رسید می‌توانی با روس‌ها کنار بیایی» و اشاره کرد که مسکو با تبادل زندانیان موافقت کرده و علاقه‌مند به مذاکره به نظر می‌رسید.
او گفت: «به محض آنکه نشست پاریس برگزار شد، فکر می‌کنم زلنسکی اولین کسی بود که فهمید با روسیه نمی‌توان توافقی به دست آورد. و او در پاریس چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای انجام داد، و همین خشم پوتین را برانگیخت.»
او یک هفته پس از آغاز عملیات نظامی روسیه به شبکه ای‌بی‌سی نیوز گفت: «می‌توانیم گفت‌وگو کنیم و به مصالحه‌ای برسیم درباره اینکه این سرزمین‌ها چگونه به حیات خود ادامه دهند.»
رسانه آمریکایی می‌نویسد: «زمانی که روسیه در میدان نبرد پیشروی می‌کرد، زلنسکی پاییز گذشته برای نخستین بار از ایده واگذاری موقت سرزمین‌های اشغالی به روسیه در ازای تضمین امنیتی برای پیوستن به ناتو سخن گفت. ترامپ آن ایده را کنار گذاشت. اما به سود زلنسکی، ترامپ هفته گذشته گفت ایالات متحده در تضمین‌های امنیتی برای اوکراین مشارکت خواهد کرد.»
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی آمریکا، رهبری تلاش‌ها برای تدوین جزئیات را بر عهده دارد. اینکه روسیه چنین تضمین‌هایی را بپذیرد، پرسش اصلی است.
در این مطلب آمده است که اوکراین خواهان حمایت‌هایی شبیه ناتو است، اما روسیه یک دهه پیش جنگ در دونباس را تا حدی برای سد کردن مسیر کی‌یف به ناتو آغاز کرد. و حال چرا باید روسیه اکنون اجازه تضمین‌های امنیتی جدی را بدهد؟
هری ندلکو، تحلیلگر اندیشکده راسموسن گلوبال گفت: «پس در اصل ما دوباره به نقطه صفر برگشته‌ایم. مگر اینکه تغییری به پوتین تحمیل شود، در غیر اینصورت هیچ اتفاقی در مذاکرات صلح در آینده نزدیک رخ نخواهد داد. برعکس، من درگیری‌های بیشتری را می‌بینم.»
انتهای پیام
نظرات