روز داروساز فرصتی ارزشمند برای بازاندیشی در جایگاه این حرفه در نظام سلامت و توسعه علمی کشور است؛ روزی که نه‌تنها یادآور تلاش‌های پیشگامان داروسازی ایران همچون حکیم زکریای رازی و شیخ‌الرئیس ابن‌سینا در تاریخ پزشکی جهان است، بلکه بر نقش بی‌بدیل داروسازان امروز در ارتقای کیفیت زندگی بیماران نیز تأکید می‌کند. داروسازان در مرز میان علم و عمل قرار دارند؛ آنان هم دانش عمیق شیمی و زیست‌شناسی را می‌شناسند و هم در عرصه بالینی، نقش واسطه‌ای میان پزشک، بیمار و دارو ایفا می‌کنند.
در دنیای پیچیده کنونی که با افزایش جمعیت، تغییر الگوهای بیماری، ظهور مقاومت‌های دارویی و رشد مصرف داروهای جدید همراه است، داروسازان بیش از هر زمان دیگر در خط مقدم سلامت عمومی قرار دارند. آنها نه‌تنها متولی تهیه و عرضه ایمن دارو هستند، بلکه با مشاوره علمی، آموزش بیماران، نظارت بر مصرف صحیح دارو و پیشگیری از خطاهای دارویی، سهم بزرگی در کاهش هزینه‌های درمانی و افزایش ایمنی بیماران بر عهده دارند.
از سوی دیگر، داروسازی حرفه‌ای است که همواره در حال تحول است. پیشرفت فناوری‌های نوین از جمله هوش مصنوعی، داده‌کاوی سلامت، دارورسانی هوشمند و بیوتکنولوژی، افق‌های تازه‌ای پیش روی این رشته گشوده است. داروسازان امروز تنها عرضه‌کننده دارو نیستند، بلکه در توسعه داروهای نوین، تحقیقات بالینی، طراحی فرمولاسیون‌های جدید و حتی سیاست‌گذاری دارویی کشور نقش‌آفرین هستند. به همین دلیل است که آموزش و تربیت داروسازان باید با دقت و آینده‌نگری همراه باشد تا آنان بتوانند در میدان رقابت جهانی و نیازهای ملی به بهترین شکل عمل کنند.
روز داروساز یادآور این حقیقت است که داروسازان در مواقع بحرانی مانند پاندمی‌ها یا کمبودهای دارویی، به‌عنوان یکی از ارکان حیاتی زنجیره تأمین دارو عمل می‌کنند و می‌توانند با خلاقیت و تعهد، دسترسی عادلانه‌تر بیماران به دارو را تضمین نمایند، بنابراین گرامیداشت روز داروساز تنها یک مراسم نمادین نیست، بلکه فرصتی برای طرح پرسش‌های بنیادی درباره مسئولیت‌ها، مهارت‌ها و آینده این حرفه است؛ پرسش‌هایی که نه‌تنها جامعه داروسازی، بلکه کل نظام سلامت کشور باید به آن بیندیشد. در همین راستا با آزاده مقدس، عضو هیئت علمی گروه داروسازی بالینی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به گفت‌وگو نشستیم تا درباره نقش‌های کلیدی داروسازان در جامعه همچون مشاوره‌های دارویی، سلامت عمومی و کاهش خطاهای دارویی بیشتر بدانیم.
ایسنا- نقش داروسازان در حفظ سلامت عمومی و کاهش خطاهای دارویی در بیماران چگونه است؟
نقش داروسازان در حفظ سلامت عمومی جامعه و کاهش خطاهای دارویی، نقشی حیاتی، چندوجهی و انکارناپذیر است. داروسازان صرفاً افرادی نیستند که وظیفه تحویل دارو یا اجرای صحیح نسخه‌ها را بر عهده داشته باشند؛ بلکه در تمامی مراحل مراقبت دارویی حضور فعال و مؤثر دارند. از نظارت اولیه بر روند درمان گرفته تا حضور مداوم در پایگاه‌هایی همچون داروخانه‌ها و ارائه مشاوره‌های تخصصی در سطوح بالاتر، همگی بیانگر گستره مسئولیت‌های این حرفه است. داروسازان حتی قادرند در تفسیر آزمایش‌های بیماران، بررسی شرایط پیشین آنان، و شرح‌حال‌گیری دقیق از افرادی که با بیماری‌های مزمن یا پیچیده دست‌وپنجه نرم می‌کنند و ناچار به مصرف داروهای متعدد هستند، نقشی تعیین‌کننده ایفا کنند.
در بُعد آموزش و آگاهی‌بخشی، داروسازان با ارائه آموزش‌های صحیح در زمینه مصرف دارو، پیشگیری از بیماری‌ها، غربالگری‌های اولیه، توصیه‌های مرتبط با سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب، نقش مهمی در ارتقای سطح آگاهی عمومی دارند. به‌ویژه آنکه داروسازان به‌عنوان منابع علمی معتبر و در دسترس، می‌توانند پاسخگوی بسیاری از پرسش‌های پزشکی مردم باشند. آنان نخستین نقطه تماس بیماران با نظام سلامت به شمار می‌آیند و به همین دلیل، جایگاهی بی‌بدیل در اعتماد عمومی دارند. حتی در زمینه‌هایی چون مشاوره در خصوص واکسیناسیون، غربالگری سرطان‌ها و ترک دخانیات نیز حضور و تأثیر مستقیم داروسازان کاملاً محسوس است.
از سوی دیگر، در حیطه پیشگیری و کاهش خطاهای دارویی، نقش داروسازان بسیار پررنگ است. در سطح جامعه و داروخانه‌ها، بررسی نسخ دارویی و شناسایی تداخلات احتمالی، از وظایف بنیادین داروسازان است. آنان با دقت در نسخه‌های پزشکان، می‌توانند در صورت وجود دوز نامناسب یا انتخاب داروی نادرست، به اصلاح نسخه پرداخته یا با پزشک معالج مشورت کنند. افزون بر این، داروسازان بالینی که در بیمارستان‌ها فعالیت می‌کنند، در سطحی پیشرفته‌تر به انتخاب داروی مناسب، کاهش دوره‌های درمانی و جایگزینی درمان‌های کم‌هزینه‌تر و مؤثرتر می‌پردازند و در کنار پزشکان، نظام سلامت را یاری می‌دهند.
مشاوره‌های تخصصی در خصوص نحوه مصرف دارو، زمان‌بندی، عوارض جانبی و هشدارهای حیاتی نیز بخش مهمی از وظایف داروسازان است. به‌ویژه برای بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن نظیر دیابت، بیماری‌های قلبی-عروقی و عفونت‌های پایدار که نیازمند تنظیم دقیق دوز دارو و شرح‌حال کامل دارویی هستند، حضور داروسازان می‌تواند مانع بسیاری از خطاهای دارویی گردد. در این بیماران که معمولاً هم‌زمان از چندین دارو استفاده می‌کنند، وضعیتی که از آن با عنوان پُلی‌فارماسی یاد می‌شود، احتمال بروز خطا بسیار بالاست؛ خطاهایی مانند مصرف هم‌زمان داروهای مشابه، استفاده از دوزهای نادرست یا حذف یک داروی حیاتی از رژیم درمانی. در چنین شرایطی، نظارت دقیق و مشاوره علمی داروساز نقشی نجات‌بخش دارد.
افزون بر این، داروسازان با آشنایی و مهارت در استفاده از نرم‌افزارها و منابع علمی به‌روز، می‌توانند به‌سرعت به پرسش‌های بیماران پاسخ دهند و اطلاعات معتبر و کاربردی در اختیار آنان بگذارند.
در جمع‌بندی می‌توان گفت: نقش داروسازان تنها به رساندن دارو به دست بیمار محدود نمی‌شود. آنان با دانش عمیق، دقت در عمل و تعهد حرفه‌ای، امنیت و سلامت بیماران را تضمین می‌کنند و همچون یک منبع علمی معتبر و قابل اعتماد در دسترس جامعه، سهمی بزرگ در ارتقای سلامت عمومی دارند.
ایسنا- مهم‌ترین مهارت‌های علمی و عملی که یک داروساز باید داشته باشد چیست و چگونه این مهارت‌ها در آموزش داروسازی تقویت می‌شوند؟
این پرسش که یک داروساز برای موفقیت در حرفه خود به چه مهارت‌هایی نیازمند است، پرسشی بسیار مهم و هوشمندانه است. چراکه علم داروسازی تنها دانشی نظری و محدود به حفظ فرمول‌های شیمیایی و شناخت مولکول‌های دارویی نیست؛ بلکه ترکیبی از دانش علمی، مهارت‌های ارتباطی، مسئولیت‌پذیری و دقت عملی است. تنها با چنین تلفیقی است که داروساز می‌تواند خطاهای دارویی را شناسایی کرده و نقشی مؤثر در نظام سلامت ایفا کند.
برای آنکه فردی به یک داروساز کارآمد و موفق تبدیل شود، باید دوره آموزشی ویژه‌ای را طی کند که در ایران معمولاً به شکل یک دوره شش‌ساله دکترای حرفه‌ای داروسازی ارائه می‌شود. این آموزش ترکیبی است از مهارت‌های علمی، عملی و حرفه‌ای.
در بخش علمی، داروساز باید به مجموعه‌ای از علوم پایه مسلط باشد؛ علومی همچون بیوشیمی، فیزیولوژی بدن، آسیب‌شناسی و سازوکارهای زیستی. افزون بر آن، شناخت دقیق داروشناسی و فارماکولوژی؛ یعنی علم بررسی رفتار مولکول دارو در بدن و مکانیسم‌های اثر آن، جایگاه محوری دارد. داروساز باید با علوم بالینی‌تر آشنا شود؛ از جمله ارزیابی درمان‌های دارویی، درمان‌شناسی، تحلیل نسخ، و نیز آگاهی از قوانین و مقررات دارویی. تمام این مباحث در قالب واحدهای آموزشی دانشگاهی به داروسازان عمومی آموزش داده می‌شود، اما داروسازی تنها در تئوری خلاصه نمی‌شود. بخش مهمی از مهارت‌ها در دوره‌های کارورزی و کارآموزی به دست می‌آید؛ جایی که داروساز می‌آموزد چگونه با بیمار ارتباط برقرار کند، چگونه اطلاعات دارویی پیچیده را به زبان ساده برای بیماران توضیح دهد، یا چگونه در تعامل با پزشکان، در بررسی نسخ و اصلاح خطاهای احتمالی نقش داشته باشد.
مهارت‌های عملی شامل دقت در بررسی دوزها، شناسایی تداخلات دارویی، توجه به عوارض جانبی، مدیریت داروخانه، سامان‌دهی موجودی دارویی و بهره‌گیری از پایگاه‌های علمی و منابع به‌روز است. این مهارت‌ها، علاوه بر دانش نظری، به داروساز قدرت می‌دهد تا در عمل نیز کارآمد باشد، بنابراین می‌توان گفت یک داروساز موفق کسی است که علم نظری را با دقت عملی، مسئولیت‌پذیری بالا و قدرت تحلیل ذهنی همراه کند. چنین فردی قادر است بسیاری از مشکلات نظام سلامت را شناسایی، تحلیل و در نهایت حل و فصل نماید.
ایسنا- داروسازان چگونه می‌توانند در توسعه داروهای بومی و تحقیقاتی و ارتقای صنعت داروسازی کشور مؤثر باشند؟
واقعیت آن است که نقش داروسازان بسیار فراتر از تصور سنتی و عمومی از آنان در داروخانه‌هاست. داروسازان در حقیقت موتور محرک نوآوری، تحقیق و خودکفایی دارویی کشور بوده و نقشی کلیدی در توسعه داروهای بومی و ارتقای صنعت داروسازی ایفا می‌کنند.
یکی از عرصه‌های مهم فعالیت داروسازان، شناسایی نیازهای درمانی بومی در مناطق مختلف کشور است. آنان می‌توانند با توجه به شرایط اقلیمی، الگوهای بیماری‌های منطقه‌ای، ویژگی‌های ژنتیکی جمعیت و حتی ابعاد فرهنگی جوامع محلی، نقش برجسته‌ای در طراحی و توسعه داروهای متناسب با این نیازها داشته باشند. علم داروسازی به‌طور ذاتی با تحقیق و توسعه آمیخته است؛ از مرحله کشف و سنتز یک مولکول دارویی گرفته تا طراحی فرمولاسیون بهینه، انتخاب شکل دارویی مناسب، انجام مطالعات بالینی و نهایتاً ورود دارو به بازارهای ملی و بین‌المللی، همه و همه در گرو تلاش داروسازان است. در واقع، هیچ دارویی بدون پشتوانه دانش، پژوهش و خلاقیت داروسازان به جامعه وارد نشده است.
در حوزه داروهای گیاهی نیز داروسازان متخصص در رشته‌هایی چون فارماکوگنوزی و طب سنتی، با بهره‌گیری از منابع بومی و گیاهان دارویی منطقه‌ای، توانسته‌اند داروهایی مقرون به صرفه، سازگار با فرهنگ و نیازهای داخلی تولید کنند. این دستاوردها، علاوه بر توسعه تولیدات صنعتی در داخل کشور، می‌تواند وابستگی به واردات را به میزان چشمگیری کاهش دهد، همچنین تولید نسخه‌های بومی و مشابه داروهای خارجی، موسوم به داروهای ایرانیزه‌شده، از دیگر زمینه‌هایی است که داروسازان با فعالیت خود، هم دسترسی عمومی بیماران به دارو را افزایش داده و هم نقش مؤثری در ارتقای سلامت جامعه ایفا می‌کنند.
نقش داروسازان در ارتقای صنعت داروسازی کشور نیز بنیادی است. آنان در تمام بخش‌های تولید، مدیریت فرایندها، کنترل و تضمین کیفیت، طراحی فرمولاسیون‌ها و نوآوری در بسته‌بندی‌ها نقش مستقیم دارند. افزون بر این، همکاری نزدیک با نهادهای قانون‌گذار و تصمیم‌ساز در زمینه سیاست‌های دارویی، بودجه‌گذاری و اقتصاد دارویی، حضور داروسازان را به ضرورتی اجتناب‌ناپذیر تبدیل کرده است. در این میان، داروسازانی که در حوزه اقتصاد دارو فعالیت می‌کنند، می‌توانند به نظام سلامت در اتخاذ تصمیمات کلان و راهبردی یاری رسانند.
از سوی دیگر، داروسازان در نشر دانش و انتقال علم نیز نقشی برجسته دارند. مقالات علمی و پژوهش‌هایی که امروزه توسط داروسازان در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی منتشر می‌شود، نه‌تنها مرجع علمی حال حاضر است، بلکه مسیر آینده داروسازی را نیز هموار می‌سازد.
در مجموع می‌توان گفت داروسازان با علم، خلاقیت و تعهد خود، ستون‌های اصلی صنعت داروسازی کشور را تقویت کرده‌اند. همان‌گونه که در سال‌های گذشته گام‌های بزرگی در مسیر خودکفایی دارویی برداشته‌اند، در آینده نیز می‌توانند کشور را با سرعت و قدرت بیشتری به سوی استقلال و خودکفایی کامل دارویی سوق دهند.
ایسنا- فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی، دارورسانی هوشمند و داده‌کاوی سلامت چه تاثیری بر آینده حرفه داروسازی دارند؟
این پرسش در حقیقت نقطه تلاقی علم، فناوری و آینده‌نگری را به تصویر می‌کشد. فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، در حال بازتعریف حرفه داروسازی هستند و آثار آنها به شکلی شگفت‌انگیز و تحول‌آفرین در حال گسترش است. پیش‌بینی می‌شود که با ورود هوش مصنوعی، انقلابی در تصمیم‌گیری‌های دارویی ایجاد شود.
از مراحل کشف داروهای جدید گرفته تا پیش‌بینی عوارض یا تداخل‌های دارویی، هوش مصنوعی می‌تواند نقشی کلیدی ایفا کند. الگوریتم‌های یادگیری ماشینی قادرند زمان و هزینه‌های تحقیقات و توسعه را به‌طور چشمگیری کاهش دهند. افزون بر این، این فناوری می‌تواند بر اساس سوابق پزشکی و ژنتیکی هر بیمار، درمان را به صورت کاملاً فردی‌سازی شده ارائه دهد. عواملی همچون سن، وزن، عملکرد کبد و کلیه و پیشینه ژنتیکی، همگی می‌توانند در انتخاب بهترین دارو و کاهش احتمال بروز عوارض جانبی یا تداخل‌های دارویی مورد توجه قرار گیرند.
در حوزه مشاوره‌های دارویی نیز، ظهور سامانه‌های هوشمند و چت‌بات‌ها توانسته است نشان دهد که چه اندازه می‌توانند از بار کاری داروسازان بکاهند و در کنار آنان به عنوان یک دستیار علمی و بالینی ایفای نقش کنند. بدون شک، در آینده‌ای نه چندان دور، مدل کارکرد داروسازان در جامعه، داروخانه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی، دگرگون خواهد شد، همچنین با گسترش فناوری‌های نوین، مفهوم دارورسانی هوشمند و داروخانه‌های آینده نیز شکل تازه‌ای به خود خواهد گرفت. ربات‌های توزیع دارو، سیستم‌های ثبت خودکار نسخه، داروخانه‌های دیجیتال، نظارت‌های الکترونیکی و اپلیکیشن‌هایی برای پایش و یادآوری مصرف داروها، تنها بخشی از این تحولات خواهند بود. این فناوری‌ها می‌توانند سفارش‌ها را به صورت خودکار انجام دهند، موجودی داروخانه‌ها را مدیریت کنند و روند درمان بیماران را با دقت بیشتری پایش نمایند.
چنین تحولی داروسازان را از متخصصانی که صرفاً اطلاعات پراکنده‌ای در حوزه دارو دارند، به افرادی با بینش گسترده بالینی و تحلیلی بدل می‌کند. آنان قادر خواهند بود شیوع بیماری‌ها را پیش‌بینی کنند، الگوهای مصرف دارو را تحلیل کنند، اثربخشی داروها را در دنیای واقعی بسنجند و در صورت لزوم، تغییرات لازم را در پروتکل‌های درمانی اعمال نمایند.
در نهایت، داروسازان آینده نه‌تنها باید دانش دارویی خود را به‌روز نگه دارند، بلکه لازم است با فناوری‌های نوین نیز آشنا شوند و از آنها در مسیر حرفه‌ای خود بهره گیرند؛ چرا که این ترکیب، آنان را به بازیگران اصلی نظام سلامت در آینده بدل خواهد ساخت.
ایسنا- داروسازان چه نقش مستقیمی در آموزش و آگاهی‌بخشی مردم درباره مصرف صحیح دارو، مکمل‌ها و پیشگیری از خوددرمانی دارند؟
نقش داروسازان در آموزش و ارتقای سطح آگاهی مردم نه‌تنها مهم، بلکه حیاتی است. داروسازان یکی از ستون‌های اصلی نظام سلامت به شمار می‌آیند و در خط مقدم ارتباط مستقیم با بیماران قرار دارند. این جایگاه ویژه باعث می‌شود که آنها نقش‌های متنوع و تأثیرگذاری در ارتقای فرهنگ مصرف صحیح دارو ایفا کنند.
از نخستین گام‌ها در مسیر آگاهی‌بخشی، آموزش صحیح مصرف دارو است. داروساز با توضیح دقیق زمان مصرف، دوز مناسب و شرایط خاص دارو مانند مصرف قبل یا بعد از غذا می‌تواند بسیاری از خطاهای دارویی را کاهش دهد. همچنین، یادآوری مداوم به بیماران درباره عوارض مصرف نادرست دارو، اهمیت ویژه‌ای در پیشگیری از مشکلات درمانی دارد.
یکی دیگر از عرصه‌های کلیدی، جلوگیری از خوددرمانی و مصرف بی‌رویه داروهای بدون نسخه است. داروسازان با اطلاع‌رسانی درباره خطرات ناشی از مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها، مسکن‌ها و مکمل‌هایی که گاه پشتوانه علمی کافی ندارند، نقشی مهم در کاهش مصرف غیرمنطقی داروها در سطح جامعه ایفا می‌کنند. این آگاهی‌بخشی می‌تواند مانع بروز عوارض جانبی، تداخلات دارویی و حتی مقاومت‌های دارویی شود.
افزون بر این، افزایش پایبندی بیماران به درمان از وظایف مهم داروسازان است. بسیاری از بیماران با وجود مراجعه به پزشک و دریافت دارو، به دلیل مصرف نادرست یا رها کردن درمان، بهبودی کامل نمی‌یابند. داروساز با آموزش‌های ساده و قابل فهم، می‌تواند بیماران را نسبت به ادامه درمان متعهدتر کند. همچنین، او قادر است دلایل مصرف نکردن صحیح دارو را شناسایی کند؛ از جمله فراموشی، ترس از عوارض یا باورهای نادرست، و برای هر یک راهکاری مناسب ارائه دهد.
در حوزه مکمل‌ها و فرآورده‌های طبیعی نیز، داروسازان جایگاهی انکارناپذیر دارند. آنها با گرفتن شرح حال دقیق از بیمار، می‌توانند درباره اثربخشی واقعی، عوارض احتمالی و تداخلات این فرآورده‌ها با داروهای مصرفی هشدار دهند. این اقدام به‌ویژه در شرایطی اهمیت دارد که تبلیغات اغواکننده و غیرعلمی موجب گسترش مصرف بی‌رویه مکمل‌ها در جامعه شده است.
داروسازان به دلیل جایگاه اجتماعی خود در داروخانه‌ها و دسترسی آسان بیماران به آنها، توانایی دارند با استفاده از ابزارهای آموزشی مانند بروشورها، ویدئوها یا اپلیکیشن‌های تخصصی، پیام‌های سلامت را به شکلی ملموس و ساده به جامعه منتقل کنند. حضور فعال و آگاهانه داروسازان چه در داروخانه‌ها، چه در بیمارستان‌ها و حتی فضای مجازی می‌تواند به افزایش ایمنی دارویی، پیشگیری از خوددرمانی و ارتقای سلامت عمومی جامعه کمک شایانی کند.
ایسنا- در شرایط بحران‌های بهداشتی مانند پاندمی‌ها، داروسازان چگونه می‌توانند به بهبود دسترسی به دارو و خدمات درمانی کمک کنند؟
در شرایط بحرانی همچون پاندمی‌ها، نقش داروسازان بسیار فراتر از آن چیزی است که به‌عنوان یک متخصص دارو در ذهن‌ها نقش بسته است. آنان به ستون‌های پایدار و استوار نظام سلامت بدل می‌شوند؛ حضوری فعال و رفتارهایی هوشمندانه از خود نشان می‌دهند که می‌تواند نقشی بسیار فراتر از وظایف معمول یک داروساز در داروخانه داشته باشد.
مهم‌ترین مسئولیت داروسازان در چنین شرایطی، بهبود دسترسی به دارو و خدمات درمانی است. حفظ زنجیره تأمین دارو، اقدامی حیاتی است که در بحران‌هایی همچون جنگ‌ها یا پاندمی‌ها به‌خوبی اهمیت خود را آشکار می‌سازد. داروسازان با مدیریتی هوشمندانه، پخش منظم داروها، استفاده از انبارهای منطقه‌ای، اولویت‌بندی اقلام حیاتی، مدیریت موجودی‌ها، پیش‌بینی نیازهای دارویی و همکاری با شرکت‌های پخش، قادرند بحران کمبود دارو را مدیریت کنند.
در عین حال، در چنین موقعیت‌هایی، داروسازان تنها به توزیع دارو بسنده نمی‌کنند؛ بلکه خود دست به کار تولید و فرمولاسیون داروهای اضطراری می‌شوند. آنان با بهره‌گیری سریع از منابع داخلی، قادرند داروهای ژنریک را تولید یا جایگزین مناسبی برای داروهای وارداتی بیابند، به‌ویژه در زمانی که واردات با مشکل مواجه می‌شود. این رویکرد را می‌توان در تجربه‌های تاریخی همچون دوران دفاع مقدس و نیز در بحران کووید-۱۹ مشاهده کرد؛ زمانی که داروسازان توانستند با پیش‌بینی و اولویت‌بندی دقیق، زنجیره تأمین درمان را به‌خوبی حفظ نمایند، اما نقش آنان در آموزش و آگاهی‌بخشی عمومی نیز کمتر از این وظایف نیست. داروسازان با تبیین صحیح شیوه مصرف دارو، هشدار درباره خطرات خوددرمانی و مقابله با اطلاعات نادرستی که در جامعه رواج می‌یابد، سهمی مؤثر در مهار بحران‌ها ایفا می‌کنند. آنچه در دوران پاندمی کووید-۱۹ شاهد آن بودیم، گویای همین نقش است؛ از توضیح درباره واکسن‌ها گرفته تا معرفی داروهای ضدویروس و آموزش پروتکل‌های ایمنی، همه نشانگر آن است که آموزش‌های داروسازان نقشی حیاتی در ارتقای سلامت جامعه داشته است.
از سوی دیگر، داروخانه‌ها در دوران بحران به خط مقدم جبهه سلامت بدل می‌شوند. این مراکز تنها محلی برای عرضه دارو نیستند، بلکه به پایگاهی برای مشاوره‌های تخصصی و حتی انجام خدمات اولیه سلامت مانند سنجش فشار خون و غربالگری بیماری‌ها تبدیل می‌شوند. بدین ترتیب بار خدمات بیمارستان‌ها کاهش می‌یابد و ظرفیت آنان برای رسیدگی به بیماران وخیم‌تر حفظ می‌گردد.
در سطحی فراتر، برخی داروسازان در همکاری با نهادهای بهداشتی داخلی و بین‌المللی همچون وزارت بهداشت، هلال احمر و سازمان جهانی بهداشت، نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. آنان در برنامه‌ریزی و تولید واکسن، توسعه داروهای اضطراری، انجام پژوهش‌های دارویی و اجرای سیاست‌های سلامت عمومی حضوری جدی دارند و این جایگاه، نقش آنها را در مدیریت بحران برجسته‌تر می‌سازد.
داروسازان در شرایط بحرانی تنها تأمین‌کنندگان دارو نیستند، بلکه مدیران بحران سلامت و حافظان امنیت درمان و سلامت اجتماع به‌شمار می‌آیند. آنان با دانش گسترده، تعهد حرفه‌ای و انعطاف‌پذیری مدیریتی، جامعه را از مسیرهای پرخطر بحران عبور داده و به سوی سلامت و ثبات هدایت می‌کنند؛ تا سرانجام جامعه به شرایط پایدار و حالت طبیعی خویش بازگردد.
انتهای پیام
نظرات