این بناها، از خانه‌ها و مساجد گرفته تا حمام‌های قدیمی، هرکدام به‌ نوعی نمایانگر فرهنگ و سبک زندگی مردمان دیروز هستند؛ هنوز هم وقتی از کوچه‌ای رد می‌شویم و بوی کاه‌گل به مشام می‌رسد، حس عجیبی تمام وجود را دربر می‌گیرد؛ این بو نه تنها یادآور خانه‌های کاه‌گلی و محله‌های قدیمی، بلکه یادآور خاطراتی شیرین از کودکی، بازی‌های شاد و لحظات ساده زندگی است. آن زمان‌ها، کوچه‌ها پر از زندگی و صدای خنده بچه‌ها بود و هر گوشه‌اش داستانی برای گفتن داشت.

اما امروزه معابر و کوچه‌های قدیمی شهر نیز به‌تدریج دچار دگرگونی شده‌اند و یکی پس از دیگری در حال تخریب هستند؛ با گسترش آپارتمان‌ها و ساختمان‌های مدرن، این بوی آشنا و خاطرات شیرین به تدریج در حال محو شدن است. دیگر آن کوچه‌های قدیمی کاه‌گلی و دیوارهای خشتی وجود ندارند و جای آن‌ها را برج‌های سر به فلک کشیده گرفته‌اند. این تغییرات نه تنها چهره شهر را تغییر داده، بلکه بخشی از هویت فرهنگی ما را نیز با خود برده است.

نسل‌های آینده طعم و بوی آن روزهای زیبا را نخواهند چشید و از داستان‌ها و تجربیات زندگی در این فضاهای گرم و دل‌نشین بی‌بهره خواهند ماند؛ معماری سنتی، یادآور پیوند عمیق ما با طبیعت و سادگی زندگی است و فقدان آن، نه تنها خاطرات را کمرنگ می‌کند، بلکه ارتباط ما با تاریخ و فرهنگ خود را نیز تضعیف می‌کند.

ابوالقاسم رشیدی، مردی با بیش از ۹۰ سال سن، به عنوان یکی از معماران برجسته و قدیمی خراسان رضوی شناخته می‌شود؛ او در طول زندگی‌اش تجربه‌های زیادی در ساخت و ساز بناهای قدیمی و به‌ ویژه خانه‌های کاه‌گلی داشته است.

وی در گفت‌وگو با ایسنا، از روزهای گذشته و خاطرات شیرین خود یاد کرد و گفت: من در خانواده‌ای با پیشینه کارگری و ساختمانی متولد شدم و از سنین کودکی در کنار پدرم به کارهای ساختمانی مشغول بودم؛ این تجربیات به من کمک کرد تا با دقت و حساسیت‌های این صنعت آشنا شوم.

رشیدی که زمانی کارش ساخت خانه‌های کاه‌گلی بود حالا به شدت نگران آینده بناهای قدیمی است و با حسرت به تخریب خانه‌های کاه‌گلی و ظهور آپارتمان‌های مدرن نگاه می‌کند.

وی در این باره افزود: این روزها، هر بار که می‌بینم خانه‌های قدیمی ما یکی یکی تخریب می‌شوند و جایشان را ساختمان‌های بلند و بی‌روح می‌گیرند، واقعاً احساس غم و اندوه می‌کنم؛ این بناها فقط مکان‌هایی برای زندگی نبودند، بلکه نماد فرهنگ و تاریخ ما نیز به شمار می‌رفتند.

این معمار قدیمی با تاکید بر اینکه اهمیت حفظ بناهای قدیمی، به‌ویژه خانه‌های کاه‌گلی، به هیچ وجه قابل انکار نیست، اظهار کرد: این بناها داستان زندگی نسل‌های گذشته را روایت می‌کنند.

هر دیوار این خانه‌ها، هر ترک و شکاف آن‌ها، داستانی از زندگی روزمره، آداب و رسوم و فرهنگ مردم را در دل خود دارند؛ اما حالا متأسفانه با گسترش شهرها و نیاز به فضای جدید، این خانه‌ها به راحتی تخریب می‌شوند؛ واقعاً تأسف‌بار است که ما به راحتی از کنار این آثار تاریخی عبور می‌کنیم و به آن‌ها توجه نمی‌کنیم.

رشیدی همچنین به تأثیر تخریب این بناها بر هویت فرهنگی و تاریخی جامعه اشاره کرد و افزود: حفظ بناهای قدیمی می‌تواند به ما کمک کند تا ارتباط عمیق‌تری با تاریخ و فرهنگ خود برقرار کنیم؛ این بناها به ما یادآوری می‌کنند که ما از کجا آمده‌ایم و چه مسیری را طی کرده‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: وقتی به یک خانه قدیمی نگاه می‌کنیم، در واقع به دنیایی دیگر سفر می‌کنیم، دنیایی پر از خاطرات و احساسات زندگی؛ این احساسات به ما می‌آموزند که هویت ما در این بناها نهفته است.

این معمار قدیمی ادامه داد: متأسفانه، در عصر مدرنیته، زندگی‌ ما به سمت سرعت و بی‌روحی پیش می‌رود در حالی که زندگی شهری ما را به سمت راحتی و سرعت می‌کشاند، اما به نظر می‌رسد که ما از روح و هویت خود فاصله می‌گیریم.

وی با اشاره به اینکه خانه‌های کاه‌گلی با استفاده از مواد طبیعی و بومی ساخته شده‌اند، گفت: وقتی خانه‌های کاه‌گلی را تخریب می‌کنیم، در واقع بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی خود را نیز از دست می‌دهیم؛ این بناها به ما می‌آموزند که چگونه باید به طبیعت احترام بگذاریم.

رشیدی همچنین به چالش‌هایی که ممکن است در مسیر حفظ این بناها وجود داشته باشد، اشاره کرد و گفت: شاید برخی بگویند که این خانه‌ها دیگر کاربردی ندارند و باید به جای آن‌ها ساختمان‌های جدید ساخته شود اما واقعیت این است که هر بنا و هر خانه قدیمی، داستانی برای گفتن دارد، ما می‌توانیم این بناها را مرمت کنیم و آن‌ها را به مراکز فرهنگی و گردشگری تبدیل کنیم.

این معمار قدیمی افزود: حفظ این مکان‌ها نه تنها به حفظ تاریخ کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به رونق اقتصادی منطقه نیز منجر شود؛ بسیاری از گردشگران به دنبال تجربه فرهنگ و تاریخ محلی هستند و این بناها می‌توانند به عنوان جاذبه‌های گردشگری عمل کنند.

وی با تأکید بر اهمیت همبستگی اجتماعی در این زمینه خاطرنشان کرد: ما باید دست به دست هم دهیم و از این گنجینه‌های فرهنگی و تاریخی محافظت کنیم تا بتوانیم تاریخ و هویت خود را به نسل‌های آینده منتقل کنیم. خانه‌های کاه‌گلی و دیگر بناهای قدیمی باید زنده بمانند و در دل ما و نسل‌های آینده جای خود را حفظ کنند؛ این مسئولیت ماست و باید برای حفظ تاریخ و فرهنگ خود تلاش کنیم.

رشیدی با این سخنان خود، ندا و دغدغه‌های نسل قدیم را به نسل جدید منتقل می‌کند و از همه دعوت می‌کند تا برای حفظ این میراث ارزشمند فرهنگی تلاش کنند. او به عنوان یک معمار و بنّا، با تمام وجود از اهمیت این بناها دفاع می‌کند و امیدوار است که نسل‌های آینده نیز به ارزش‌های این آثار تاریخی پی ببرند و آن‌ها را حفظ کنند.

حفظ بناهای قدیمی؛ کلید جذب گردشگران و توسعه پایدار

بناهای قدیمی همچنین به عنوان میراث فرهنگی و نشانه‌های هویت تاریخی هر جامعه، نقش مهمی در شکل‌گیری و انتقال فرهنگ و تاریخ به نسل‌های آینده دارند؛ اما در دنیای مدرن امروز، شاهد ناپدید شدن و تخریب بسیاری از این بناها هستیم. حفظ و مرمت این بناها، به‌ ویژه در دنیای مدرن امروز که تکنولوژی و مصالح جدید بر عرصه ساخت و ساز تسلط یافته‌اند، ضرورتی انکارناپذیر است. این آثار نه تنها به عنوان شواهدی از گذشته، بلکه به عنوان منابعی برای جذب گردشگران و تقویت هویت فرهنگی اهمیت دارند.

رضا یوسفی، کارشناس گردشگری، درباره اهمیت حفظ بناهای قدیمی و تأثیر آن بر جذب گردشگران به ایسنا گفت: بناهای تاریخی به عنوان گنجینه‌هایی از هویت فرهنگی و تاریخی یک ملت، نقش بسزایی در جذب گردشگر دارند.

وی با تاکید بر اینکه این بناها نه تنها نمایانگر تاریخ و فرهنگ غنی یک کشور هستند، بلکه می‌توانند به عنوان جاذبه‌های گردشگری مؤثر در تقویت صنعت گردشگری عمل کنند، بناهای قدیمی را نماد هویت فرهنگی هر منطقه دانست و تصریح کرد: امروزه گردشگران به دنبال تجربه‌های واقعی و منحصر به فرد هستند و بناهای تاریخی می‌توانند این تجربه‌ها را به آن‌ها ارائه دهند.

یوسفی با اشاره به اینکه وقتی گردشگران وارد یک شهر یا روستای تاریخی می‌شوند، انتظار دارند تا با فرهنگ، آداب و رسوم و سبک زندگی مردم آن منطقه آشنا شوند، بیان کرد: بناهای قدیمی بهترین مکان برای تحقق این انتظار هستند و می‌توانند به عنوان نقطه عطفی برای جذب بازدیدکنندگان عمل کنند.

وی همچنین به تأثیر اقتصادی حفظ بناهای تاریخی اشاره کرد و گفت: حفظ و مرمت این بناها می‌تواند به جذب گردشگر و در نتیجه افزایش درآمدهای محلی منجر شود؛ با جذب گردشگر به یک منطقه، فرصت‌های شغلی جدیدی به وجود می‌آید، مشاغلی مانند راهنمایی گردشگران، خدمات اقامتی، صنایع‌دستی و فروش مواد غذایی محلی می‌توانند به رونق اقتصادی منطقه کمک کنند.

این کارشناس گردشگری به تجربه کشورهای موفق در زمینه حفظ بناهای تاریخی اشاره کرد و گفت: برخی از کشورها با مرمت و نگهداری بناهای تاریخی خود، توانسته‌اند گردشگران زیادی را جذب و درآمدهای قابل توجهی از این طریق کسب کنند؛ ایران نیز با داشتن تاریخ غنی و بناهای تاریخی فراوان، می‌تواند از این تجربه‌ها بهره‌برداری کند و با برنامه‌ریزی‌های مناسب، گردشگری را در کشور توسعه دهد.

وی در ادامه با اشاره به چالش‌های موجود در مسیر حفظ بناهای قدیمی خاطرنشان کرد: یکی از چالش‌های اصلی، عدم توجه کافی به مرمت و نگهداری این بناها از سوی مسئولان است؛ بسیاری از این بناها به دلیل بی‌توجهی در حال تخریب هستند و اگر به زودی اقدامی برای حفظ آن‌ها انجام نشود، ممکن است برای همیشه از بین بروند.

یوسفی همچنین از کمبود منابع مالی برای مرمت و نگهداری این بناها خبر داد و تصریح کرد: بسیاری از مواقع به دلیل کمبود بودجه، امکان انجام کارهای مرمتی نیست؛ این موضوع نیازمند همکاری و مشارکت بخش خصوصی است.

وی با تاکید بر اینکه باید تلاش کنیم تا مردم را نسبت به ارزش‌های تاریخی و فرهنگی بناهای قدیمی آشنا کنیم و آن‌ها را در حفظ این بناها مشارکت دهیم، افزود: جلب توجه جوانان به این موضوع می‌تواند به ایجاد یک نسل جدید از حامیان میراث فرهنگی منجر شود.

یوسفی با بیان اینکه برای حفظ بناهای قدیمی و جذب گردشگران، نیاز به یک رویکرد جامع و هماهنگ داریم، اظهار کرد: این رویکرد باید شامل همکاری بین نهادهای دولتی، سازمان‌های غیر دولتی، بخش خصوصی و جامعه محلی باشد. تنها با همکاری و هم‌افزایی می‌توانیم به اهداف خود در زمینه حفظ میراث فرهنگی و توسعه گردشگری دست یابیم.

وی همچنین بر اهمیت برنامه‌ریزی دقیق و استراتژیک در زمینه گردشگری تأکید کرد و افزود: باید به این نکته توجه کنیم که صرفاً حفظ بناها کافی نیست، بلکه باید برنامه‌هایی برای بازاریابی و معرفی این جاذبه‌ها به گردشگران داخلی و خارجی نیز داشته باشیم.

این کارشناس همچنین به تأثیرات اجتماعی حفظ بناهای قدیمی اشاره و بیان کرد: حفظ این بناها به ایجاد حس تعلق در جامعه کمک می‌کند. مردم زمانی که می‌بینند تاریخ و فرهنگ آن‌ها مورد توجه قرار گرفته و حفظ می‌شود، احساس غرور و هویت بیشتری خواهند داشت.

تخریب این بناها، علاوه بر از بین بردن آثار تاریخی، بخشی از هویت فرهنگی ما را نیز از بین می‌برد. در حالی که زندگی شهری به سمت مدرنیته و آسایش پیش می‌رود، ما به راحتی از کنار این آثار عبور می‌کنیم و به آن‌ها توجه نمی‌کنیم. با این حال، حفظ و مرمت این بناها نه تنها به عنوان وظیفه‌ای فرهنگی، بلکه به عنوان یک فرصت برای جذب گردشگران و رونق اقتصادی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

انتهای پیام