حافظ مهدنژاد در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در صورت عدم اتخاذ اقدامات فوری و جدی، شاهد افزایش فراوان فروچاله‌ها در محله‌ها و حاشیه‌های جنوبی و شرقی همدان خواهیم بود.
وی با اشاره به دلایل احتمال افزایش فروچاله‌ها در مناطق شهری همدان در آینده نزدیک، خاطرنشان کرد: با وجود محدودیت‌ها، هنوز حجم قابل توجهی از آب، از طریق چاه‌های غیرمجاز و مجاز برداشت شده که موجب ادامه و تداوم فشرده‌سازی لایه‌های آبرفتی و تشکیل فروچاله می‌شود.
مهدنژاد افزود: افزایش جمعیت و گسترش شهری و توسعه شهر بدون توجه به نقشه‌های خطر فرونشست، بار اضافی بر زمین وارد کرده و خطر شکستگی سطحی را افزایش می‌دهد.
وی تصریح کرد: ضعف در نگهداری زیرساخت‌ها و نشت لوله‌های آب و فاضلاب شهری می‌تواند به شست‌شوی مواد ریزدانه و تشکیل حفره‌های زیرزمینی منجر شده که در نهایت این امر به فروچاله ختم می‌شود.
مهدنژاد عدم پوشش کامل مناطق پرخطر با سیستم‌های پایش را یکی دیگر از دلایل احتمال افزایش فروچاله‌ها در مناطق شهری همدان در آینده نزدیک دانست، گفت: بسیاری از مناطق شهری هنوز تحت پایش دقیق قرار ندارند و علائم اولیه فرونشست (مانند ترک‌های ناگهانی) به موقع شناسایی نمی‌شوند.
وی اظهار کرد: بنابراین، در صورت عدم اتخاذ اقدامات فوری و جدی، شاهد افزایش فراوان فروچاله‌ها در محله‌ها و حاشیه‌های جنوبی و شرقی همدان خواهیم بود.
مهدنژاد در ادامه بیان کرد: تغییرات اقلیمی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد از شدت فعلی فرونشست را تشدید کرده‌اند، اما ۷۰ تا ۸۰ درصد آن ناشی از مدیریت نادرست منابع آب است.
این مدرس دانشگاه اظهار کرد: عامل اصلی فرونشست در همدان، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی است، اما تغییرات اقلیمی با تشدید خشکسالی و کاهش منابع تغذیه‌کننده، این بحران را سریع‌تر و عمیق‌تر کرده است.
وی افزود: فرونشست در همدان یک بحران ساختاری و مدیریتی بوده که نیازمند اقدامات فوری، هماهنگ و علمی است؛ بدون تغییر ریشه‌ای در الگوی مصرف آب و توسعه شهری، این پدیده به یک فاجعه غیرقابل جبران تبدیل خواهد شد.
دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری در پاسخ به این سوال که نقش تغییرات اقلیمی در بروز فرونشست در همدان چه میزان است؟ تصریح کرد: تغییرات اقلیمی به‌صورت غیرمستقیم اما تشدیدکننده نقش مهمی در بروز و تشدید فرونشست در همدان دارد.
مهدنژاد با اشاره به کاهش بارش و خشکسالی‌های متوالی و نقش آن در بروز فرونشست، خاطرنشان کرد: کاهش بارش‌های سالانه و کوتاه‌شدن دوره بارندگی، منجر به کاهش تغذیه آب‌های زیرزمینی و افزایش وابستگی به برداشت از چاه‌ها می‌شود.
وی با بیان اینکه تبخیر، تعرق و افزایش دمای متوسط سالانه باعث افزایش نیاز آبی کشاورزی و در نتیجه افزایش برداشت از منابع زیرزمینی خواهد بود، تصریح کرد: تغییر الگوی بارش‌ها و بارش‌های شدید و کوتاه‌مدت به جای بارش‌های ملایم و طولانی‌مدت، نفوذ آب به آبخوان‌ها را کاهش داده و تغذیه طبیعی آب‌های زیرزمینی را مختل می‌کند.
مهدنژاد بیان کرد: کاهش ذخایر برفی کوهستانی و کاهش برف‌های پایدار در کوه‌های همدان (مانند الوند) که منبع اصلی تغذیه آبخوان‌ها در فصل بهار هستند، تأثیر مستقیمی بر کاهش منابع آب دارد و این امر نیز به عنوان یکی از موارد تغییرات اقلیمی در بحث فرونشست مؤثر است.
وی با اشاره به اینکه فرونشست زمین در استان همدان ناشی از ترکیبی از عوامل طبیعی و انسانی است، تصریح کرد: برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در فرونشست زمین در استان همدان بوده که در این رابطه کاهش سطح آب‌های زیرزمینی ناشی از حفر چاه‌های عمیق و غیرقانونی و افزایش تقاضای آب در بخش‌های کشاورزی، صنعتی و شهری است.
مهدنژاد با بیان اینکه این برداشت‌ها باعث کاهش فشار هیدرواستاتیک در لایه‌های آبرفتی و فشرده‌شدن لایه‌های رسی و سیلتی می‌شود، گفت: دشت همدان دارای لایه‌های ضخیم رس و سیلت است که در اثر خشک‌شدن و کاهش آب زیرزمینی، دچار فشردگی غیرقابل بازگشت (پلاستیک) می‌شوند، این لایه‌ها ظرفیت تحمل بار را کاهش داده و منجر به فرونشست می‌شوند.
این مدرس دانشگاه همچنین با اشاره به تغییر کاربری اراضی و گسترش شهرنشینی به عنوان یکی از عوامل انسانی مؤثر در فرونشست، افزود: توسعه شهری و ساخت‌وسازهای سنگین بدون مطالعات ژئوتکنیکی کافی، فشار اضافی بر لایه‌های ناپایدار وارد کرده و فرونشست را تشدید می‌کند.
وی همچنین گفت: کاهش تغذیه طبیعی آب‌های زیرزمینی از طریق بارش و رواناب، باعث افزایش وابستگی به برداشت از آب‌های زیرزمینی و در نتیجه تشدید فرونشست می‌شود که نباید از ابن موارد غافل شد.
انتهای پیام
نظرات