فاطمه مهدیار رودسری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تحول در تفکر و انگیزه‌های نسل جدید و ضرورت تغییر در سیستم آموزش اظهار کرد: از دانش‌آموزان نسل جدید به‌عنوان نسل آلفا یاد می‌شود که بسیار متفاوت هستند. این نسل از زمانی که متولد شده با بمباران اطلاعات مواجه بوده و در تمام طول رشد خود، به دلیل گسترش ابزارهای دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی، رشد ذهنی متفاوتی را تجربه کرده است. بنابراین ایجاد انگیزه برای این افراد ممکن است نیاز به خلاقیت بیشتری داشته باشد.
وی افزود: این نسل صبوری کمتری دارد و ترجیح می‌دهد نتایج را سریع‌تر به دست آورد و یک اتفاق مشخص را شاهد باشد. برای همین بهتر است در تدریس از روش‌هایی استفاده شود که توجه این نسل را جلب کرده و برایشان جذاب باشد.
مهدیار رودسری ادامه داد: نسل جدید به خاطر شرایط محیط زندگی و وابستگی به فضای مجازی، در حرکت کندتر شده و نسبت به فعالیت‌های عملی بی‌علاقه است. از این رو پیشنهاد می‌شود آموزگاران برای پایه‌های پایین، تدریس را با طراحی بازی‌های حرکتی ترکیب کنند. برای پایه‌های بالاتر هم نمی‌توان انتظار داشت که همانند گذشته دروس را صرفاً مطالعه کرده و بیاموزند.
وی عنوان کرد: درک این نسل از دنیا متفاوت است، اما برقراری رابطه گرم و صمیمی متناسب با روحیات نسل جدید می‌تواند روی انگیزه و قرار گرفتن آنان در شرایط آموزشی تأثیر بیشتری داشته باشد.
این کارشناس آموزش بیان کرد: یکی از موارد مهم دیگر، ایجاد حس تعلق و علاقه به درس در دانش‌آموزان است. تدریس معلم‌محور و آزمون‌محوری دیگر هیچ حس تعلقی در دانش‌آموزان امروزی ایجاد نمی‌کند، اما روش‌های تدریس ترکیبی، مشارکتی و فعال در برنامه‌ریزی درسی می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد.
وی مطرح کرد: ارزشیابی توصیفی برای حذف مقایسه ایجاد شده بود تا دانش‌آموز در مسیر پیشرفت خود مورد ارزیابی قرار گیرد، اما متأسفانه این ارزشیابی توصیفی هم به شیوه مقایسه‌ای انجام می‌شود. بهتر است دانش‌آموزان بیشتر از لحاظ پیشرفت فردی مورد توجه قرار گیرند، نه مقایسه‌ای نمره‌ای یا در قیاس با دیگران. در این زمینه باید بازنگری جدی صورت گیرد.
چالش‌های نظام آموزشی؛ از تراکم کلاس‌ها تا کمبود امکانات
مهدیار رودسری یادآور شد: استفاده از فناوری‌های نوین خود یکی از راهکارهایی است که می‌تواند برای دانش‌آموزان ایجاد انگیزه کند. چون نسل به‌روز وقتی در جریان این فرایندها قرار می‌گیرد، دیگر مدرسه را مکانی تاریخی و عقب‌مانده از جریان زندگی امروز که به سرعت در حال تغییر است، نمی‌بیند.
این آموزگار به مشکلات آموزشی اشاره کرد و گفت: در ابتدای سال تحصیلی گذشته سیستم آموزشی با کمبود نیروی آموزشی مواجه بود. این امر باعث شد که کلاس‌ها بیش از حد شلوغ شوند و مدیریت آن‌ها دشوار گردد. باید توجه داشت که در کلاس‌های پرجمعیت، معلم نمی‌تواند برای همه دانش‌آموزان وقت کافی اختصاص دهد.
وی گفت: در چنین شرایطی، اگر دانش‌آموزی نیاز به زمان و راهنمایی بیشتری داشته باشد، معلم به ناچار برای پیشبرد برنامه آموزشی، زمان محدودی را صرف جبران عقب‌ماندگی او می‌کند که این موضوع فشار مضاعفی را به آموزگار و دانش‌آموز وارد می‌کند.
وی افزود: متأسفانه تراکم بالا و سرانه فیزیکی پایین، عدالت آموزشی را به‌طور کامل زیر سؤال می‌برد. سیستم آموزش و پرورش به‌گونه‌ای است که با محوریت نیروی انسانی جلو می‌رود و بسیاری از امکانات آموزشی نیز توسط نیروی انسانی تأمین می‌شود. کمبود نیرو باعث می‌شود افراد با تخصص‌های متفاوت در جایگاه‌های نامتناسب قرار گیرند. این تغییرات چالش‌ها و مشکلات جدی ایجاد می‌کند و با وجود راهبردهایی که دولت در نظر گرفته، این معضل به‌طور کامل رفع نشده و همچنان ادامه دارد.
مهدیار رودسری ادامه داد: آمار نشان می‌دهد هر چه به جلو می‌رویم، به دلیل کاهش نرخ جمعیت کل کشور، در برخی مناطق تراکم جمعیتی کلاس‌های درس کمتر می‌شود. با این حال در شرایط فعلی، برای مدیریت کلاس‌های پرجمعیت باید معلمان به شیوه‌های نوین دانش‌آموزمحور مجهز شوند تا بتوانند با گروه‌بندی مناسب شرایط کلاس را کنترل کنند.
وی یادآور شد: بزرگ‌ترین چالش در کلاس‌های پرجمعیت، کاهش تعامل بین دانش‌آموزان و معلمان است. اگرچه مدیریت این کلاس‌ها دشوار است، اما معلمان معمولاً راهی برای ادامه آموزش پیدا می‌کنند. با این حال، شلوغی دست معلم را برای خلاقیت و استفاده از روش‌های تدریس فعال می‌بندد و کیفیت آموزش را به دلیل نقش‌های متعدد معلم کاهش می‌دهد.
نقش فناوری و هوش مصنوعی در آینده آموزش
این کارشناس آموزشی خاطرنشان کرد: سال تحصیلی جدید با تفاوت‌هایی نسبت به گذشته آغاز خواهد شد. یکی از این تفاوت‌ها تأثیرات جنگ ۱۲ روزه است که دانش‌آموزان را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و موجب افزایش آسیب‌ها، اضطراب و نگرانی‌ها یا حتی قرار گرفتن برخی از آنان در دوران سوگ به دلیل از دست دادن نزدیکان شده است. بنابراین لازم است معلمان با دید روان‌شناسی بیشتری سال تحصیلی را آغاز کرده و صبوری بیشتری در برخورد با دانش‌آموزان نشان دهند.
وی ادامه داد: تفاوت مهم دیگر، موضوع هوش مصنوعی و تغییراتی است که این فناوری ایجاد کرده است. از یک‌سو هوش مصنوعی فرصت‌های تازه‌ای برای معلمان فراهم می‌آورد و از سوی دیگر اگر معلمان از دانش‌آموزان خود در این حوزه، به‌ویژه در مقطع متوسطه، عقب بمانند، این فاصله دانشی می‌تواند بر نوع نگاه دانش‌آموز به معلم و روند آموزش اثرگذار باشد.
این آموزگار گفت: خوب است اگر آموزگاران تاکنون آشنایی کافی با این فناوری‌ها به دست نیاورده‌اند، به تدریج در این زمینه آموزش ببینند و از آن‌ها در تدریس خود بهره بگیرند. به‌عنوان یک آموزگار معتقدم امسال سال تحصیلی خوبی خواهیم داشت، زیرا همه حوادث و تغییرات اخیر نگرشی تازه ایجاد کرده و می‌توان از این فرصت‌ها برای تحقق اهداف آموزشی استفاده کرد.
وی بیان کرد: معمولاً ابتدای سال برای آموزگاران مقطع ابتدایی مشغله بیشتری دارد، اما بازگشت به مدرسه همیشه با حس خاصی همراه است. آموزگاری که شغل خود را رسالت می‌داند نه صرفاً منبع درآمد، به جامعه‌ای بازمی‌گردد که در آن می‌تواند اهداف وجودی خود را محقق سازد.
مهدیار رودسری اظهار کرد: برای هر معلمی مهم است که دانش‌آموزان با علاقه و انگیزه وارد کلاس شوند. بهتر است دانش‌آموزان نیز به معلمان فرصت دهند تا فارغ از قضاوت‌های پیشین، توانمندی‌های خود را در کلاس نشان دهند.
بیشتر مدارس دولتی از حداقل امکانات برخوردارند
وی با اشاره به کمبودهای تجهیزاتی ادامه داد: بیشتر مدارس دولتی از حداقل امکانات برخوردارند و این تجهیزات در بسیاری از موارد به‌روز نمی‌شود یا تعمیر نمی‌گردد. در مقابل، مدارس غیردولتی از امکانات بیشتری بهره می‌برند و همین امر باعث ایجاد قیاس در ذهن والدین و دانش‌آموزان می‌شود؛ به‌گونه‌ای که تصور می‌کنند در مدارس دولتی آموزش کافی دریافت نمی‌کنند. بنابراین مدارس دولتی هنوز جای کار بسیاری دارند.
وی مطرح کرد: تأمین تجهیزات آموزشی استاندارد و به‌روز یک تصمیم‌گیری کلان و ملی است و باید برای آن بودجه اختصاص یابد و به شکل عادلانه میان مدارس توزیع شود. امیدواریم تجهیزات مدارس متناسب با روش‌های نوین آموزشی به‌روزرسانی شود تا معلمان امکانات کافی برای تدریس مدرن در اختیار داشته باشند. در عین حال، آموزگاران می‌توانند برای جبران این کمبودها از دست‌سازه‌ها، فناوری‌های نوین و ابتکارات خود بهره بگیرند.
وی ادامه داد: فضای فیزیکی کلاس‌ها، به‌ویژه در مقطع ابتدایی که دانش‌آموزان زیادی در آن‌ها حضور دارند، محدود است و از استانداردهای بین‌المللی فاصله دارد. معلم و دانش‌آموزان برای حرکت آزادانه و تدریس فعال نیاز به فضای بیشتری دارند.
وی تاکید کرد: متأسفانه هنوز به این استانداردها نزدیک نشده‌ایم. البته اقدامات مربوط به مدرسه‌سازی و ادغام مدارس کمک‌هایی در این زمینه داشته و برنامه‌ریزی‌ها نیز تا حدودی مؤثر بوده است.
این کارشناس آموزش افزود: در متوسطه دوم، دانش‌آموزان تحت فشار زیادی برای کنکور قرار دارند. صحبت درباره موفقیت، معرفی افراد موفق و دلسوزی معلم می‌تواند در این مسیر به آنان کمک کند. از سوی دیگر، بی‌انگیزگی برخی دانش‌آموزان به دلیل نداشتن چشم‌انداز روشن برای آینده است. اگر معلمان به ریشه‌های این مسئله پی ببرند، می‌توانند راهکارهایی برای ایجاد انگیزه و علاقه به تحصیل ارائه دهند.
وی یادآور شد: هوش مصنوعی ابزار قدرتمندی برای معلمان خواهد بود. حتی اگر امکانات سنتی و قدیمی در اختیار داشته باشند، با استفاده از این فناوری می‌توانند محتوای آموزشی جذابی طراحی کنند که علاوه بر نمایش دانش و تخصص معلم، دانش‌آموزان را نیز در فرایند آموزش فناورانه سهیم کند.
انتهای پیام
نظرات