حبیب‌الله محمودیان در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: شهرستان مهران در بخش غربی زاگرس و در محدوده‌ای پست در حاشیه فلات ایران واقع شده و به سرزمین‌های نسبتاً هموار شرق میان‌رودان متصل است.
وی افزود: از نظر تحولات تاریخی و باستان‌شناختی، این منطقه وابسته و درهم‌تنیده با فرهنگ‌های شرق بین‌النهرین است.
وی خاطرنشان کرد: دشت‌های مهران و مناطق تپه‌ماهواری آن در کوهپایه‌های ناهموار غربی زاگرس، از جمله کوهستان کبیرکوه و ارتفاعات موازی آن قرار دارند.
وی توضیح داد: با استقرار انسان در دامنه‌ها و آغاز دشت‌نشینی، شکل‌گیری دهکده‌های اولیه را باید در دشت‌های حاشیه‌ای متصل به کوهستان، مانند مناطق هیژدانه، گلان و چگاآهوان جست‌وجو کرد.
این پژوهشگر باستان‌شناسی با اشاره به عوامل مؤثر در استقرار انسان در این منطقه گفت: نزدیکی به کوهستان به‌عنوان منبع تأمین غذا، منابع آب، نزدیکی قشلاق و ییلاق، چوب جنگل، پناهگاه‌های طبیعی، وجود سنگ برای ساخت مکان استقراری و اقلیم مناسب از جمله عوامل حیاتی برای سکونت در این منطقه بوده است.
وی افزود: یافته‌ها و شواهد باستان‌شناختی در محوطه‌هایی چون چغاگلان، چگاآهوان، تپه‌های سرنی، چگاپاسگاه و سیدحسن، استقرار انسان در دوران پیش از تاریخ را در این شهرستان تأیید می‌کند.
محمودیان تشریح کرد: بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که احتمالاً بتوان استمرار و توالی استقرارهای دشت شوشان و موسیان را در تل‌های باکسایا و بادریا در شهر بدره عراق، تپه‌های سیدحسن A و B و چگاآهوان در دشت مهران و نیز تپه گلان در حاشیه رود کنجانچم مشاهده کرد.
استاد باستان‌شناسی افزود: نمونه سفالینه‌های اروکی و شوش (دوران ایلامی) در چگاآهوان مهران، نشان‌دهنده ارتباط فرهنگی میان جنوب غرب ایران و نواحی شرقی بین‌النهرین است.
وی گفت: چگاآهوان یکی از بزرگ‌ترین تپه‌های باستانی پیش از تاریخ منطقه محسوب می‌شود که در سال ۱۳۷۷ توسط هیئت باستان‌شناسی داخلی به سرپرستی مرحوم علی‌محمد خلیلیان شناسایی مقدماتی شد.
محمودیان ادامه داد: بررسی‌ها توسط جبرئیل نوکنده ادامه یافت و منجر به شناسایی ۶۲ محوطه باستانی با گستره زمانی از پارینه‌سنگی قدیم تا اسلامی متأخر شد، در نتیجه این بررسی‌ها، محوطه بااهمیت چغاگلان وارد ادبیات باستان‌شناسی ایران شد و بعدها توسط نوکنده تعیین حریم شد.
این استاد باستان‌شناسی پیش از تاریخ اضافه کرد: چگاآهوان در سال ۱۳۸۱ توسط هیئت باستان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی به سرپرستی نگارنده مورد بررسی و شناسایی قرار گرفت، این هیئت همچنین بخش اول طرح تعیین حریم این اثر باستانی را در سال ۱۳۸۲ انجام داد.
وی گفت: نتایج بررسی‌های باستان‌شناسی مهران مورد توجه پژوهشگرانی چون عباس علیزاده قرار گرفت و علیزاده طرحی پژوهشی را به سازمان میراث فرهنگی وقت ارائه کرد و خواستار انجام مطالعات باستان‌شناسی دشت مهران شد.
او گفت: در سال ۱۳۸۲ محسن زیدی منطقه شرقی و حائل بین دشت‌های مهران و دهلران را بررسی و محوطه‌هایی از دوره آغاز نگارش تا دوران تاریخی را شناسایی کرد. زیدی در سال ۱۳۸۹ کاوش و حفاری در تپه گلان را با هدف لایه‌نگاری آغاز کرد که در دو فصل ادامه یافت.
وی گفت: تاریخ‌گذاری نمونه‌های کربن ۱۴ از این محوطه، حکایت از زیستگاهی طولانی از حدود اواسط هزاره دهم تا اواخر هزاره هشتم پیش از میلاد دارد.
محمودیان گفت: کاوش‌های جدید باستان‌شناسی در این شهرستان به‌خصوص روستای گلان انجام شده و هنوز نتایج آن منتشر نشده است.
انتهای پیام
نظرات