حجت‌الاسلام والمسلمین احمد حسین شریفی، در نشست رسانه‌ای اولین کنگره «حیات طیبه علمای جهان اسلام» که امروز پنجشنبه ١٠ مهر در سالن جلسات بنیاد بین‌المللی آفاق برگزار شد، گفت: تربیت الگویی، یکی از مهم‌ترین روش‌های تربیتی است که خدای متعال در قرآن کریم بر آن تأکید ویژه دارد. خداوند، انبیا و اولیای الهی را به عنوان اسوه‌های حسنه و الگوهای زیست انسانی و تعالی‌جویانه معرفی می‌کند. افزون بر این، افراد خاصی را که غیر از پیامبران بوده‌اند و از انسان‌های عادی به شمار می‌روند، به عنوان الگوهایی معرفی می‌نماید که حیات طیبه داشته‌اند و می‌توان از زندگی آنان در ابعاد مختلف برای جامعه مؤمنین الگو گرفت.

رئیس دانشگاه قم بیان کرد: خداوند در آیه ۱۱ سوره تحریم می‌فرماید: «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَکَ بَیْتًا فِی الْجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ» که در آن، همسر فرعون به عنوان الگویی برای جامعه مؤمنان معرفی شده است.

شریفی با بیان اینکه در مقابل این الگوهای حسنه، شیاطین و دشمنان دین نیز از همین روش برای ترویج سبک زندگی مورد قبول خود استفاده می‌کنند، اظهار کرد: در طول تاریخ، آنان کوشیده‌اند با معرفی الگوهایی خاص، سبک زندگی غیرالهی، غیراسلامی و حتی غیرانسانی خود را ترویج دهند. به عنوان نمونه، در دوران معاصر مشاهده می‌کنیم که غربیان چگونه الگوهایی افسانه‌ای یا شیطانی را معرفی می‌کنند و چگونه بشر را به سبک زندگی آمریکایی، اروپایی و لیبرالی مشغول ساخته‌اند. این کار از طریق فیلم‌ها، سریال‌ها، قهرمانان داستانی، برجسته‌سازی نخبگان علمی، نظریه‌پردازان و حتی افرادی که شأن برجستگی ندارند، انجام می‌شود. این شگردی است که آنان به کار گرفته‌اند و از این طریق توانسته‌اند بسیاری از جوانان و نوجوانان ما و جهان اسلام را به زندگی غربی دل‌مشغول کنند.

وی گفت: ما چهره‌های واقعی و تعالی‌جویانه بسیاری داریم که اگر بشریت با سبک و نوع زندگی آنان آشنا شود، می‌توانند الگوهای متعالی در حوزه‌های علم و معرفت، اخلاق، خدمات اجتماعی و خیرخواهانه، مقاومت و دفاع از مظلومان و حفظ عزت و کرامت یک ملت باشند. ما در تاریخ پر فراز و نشیب عالم اسلام، الگوهای اسطوره‌ای بسیاری داریم، چه در دوران معاصر و چه در گذشته، اما این الگوها را به درستی معرفی نکرده‌ایم.

شریفی اضافه کرد: حقیقتاً باید اعتراف کنیم که دست جوانان، نوجوانان و خانواده‌های ما از الگوهای راستین و تجربه‌شده خالی است. به عنوان مثال، سبک زندگی عالم بزرگی مانند شیخ انصاری را نمی‌شناسند. این نخبه بی‌نظیر در عرصه فقه، چگونه با خانواده، فرزندان، شاگردان و همسایگان خود رفتار می‌کرد؟ چه خدماتی به جامعه ارائه داد؟ اساساً چه مدل و سبکی در نظریه‌پردازی داشت؟ آیا دغدغه‌های اجتماعی و تمدنی داشت؟ ما در این زمینه کار نکرده و این شخصیت‌ها را معرفی نکرده‌ایم.

وی گفت: بنده به عنوان یک خادم علم و فرهنگ عرض می‌کنم که متأسفانه دست فیلمسازان و نویسندگان داستان و رمان ما از منابع و داده‌های اصلی نیز خالی است. انتظار نمی‌رود که همه اهل تحقیق‌های اولیه مفصل باشند و سپس آن را در قالب داستان، رمان و گونه‌های مختلف هنری انتقال دهند، لذا این وظیفه حوزه و دانشگاه است که باید در این زمینه فعالیت کند و دست جامعه هنری و فرهنگی را پر کند.

رئیس دانشگاه قم افزود: هدف این همایش، برجسته‌سازی، تبیین، توصیف سبک زندگی، حیات طیبه و متعالی عالمان برجسته دین در حوزه‌های فردی، اجتماعی، خدمات عمومی، زیست خانوادگی، عرصه علمی و همچنین مقاومت و دفاع از مظلومان است. این همایش در گام اول و با نگاهی کلان، از آنجا که اولین همایش و کنگره است؛ سعی می‌کند در این سطح برگزار شده و شاخص‌های مورد نظر را تبیین و ارائه کند، ان‌شاءالله در ادامه در قالب یک همایش بین‌المللی ادامه پیدا خواهد کرد.

وی با بیان اینکه این همایش، نقش خود را در حوزه تربیت الگویی ایفا و دین خود را به بزرگان بشریت ادا خواهد کرد، بیان کرد: ما معتقدیم افرادی مانند ملاصدرا، شیخ اشراق، ابن‌سینا، فقهای بزرگی مانند شیخ مفید و شیخ انصاری و علمای حال حاضر در عصر کنونی، برجستگان بشریت هستند. بشریت باید اینان و این الگوهای بزرگ را بشناسد. بنابراین، امیدوارم این همایش وظیفه خود را در این عرصه به خوبی انجام دهد.

شریفی ادامه داد: این همایش از سال گذشته به طور مشخص شکل گرفت و رسماً شروع به کار کرد. ما ده‌ها مقاله علمی دریافت کرده‌ایم و تاکنون بیش از ۱۰ پیش‌همایش و پیش‌نشست داشته‌ایم. در روز برگزاری همایش یکم آبان خواهد بود، نیز پیش‌همایش‌هایی در مراکز مختلف علمی تدارک دیده شده و برگزار خواهد شد.

وی در پایان گفت: هدف از این پیش‌همایش‌ها، برجسته‌سازی موضوع، فرهنگ‌سازی و شناسایی دغدغه‌مندان نسبت به مطالعات سبک زندگی عالمان دین و حیات طیبه بوده است. الحمدالله این همایش تاکنون به سهم خود در این جهت موفق بوده است. ان‌شاءالله در ادامه، این پرچم برافراشته خواهد ماند و خواهد توانست اندیشمندان و صاحب‌نظران حوزه و دانشگاه را گرد خود جمع کند و وظیفه خود را در این عرصه به انجام برساند.

در ادامه نشست، حجت‌الاسلام و المسلمین حمید محمدی، رئیس پژوهشکده بین‌المللی آفاق بیان کرد: پیرو فرمایش پیامبر گرامی اسلام (ص) که فرمودند: «اَکرِمُوا العُلَماءَ فَإِنَّهُمُ الوارِثُونَ لِلأَنبِیاءِ، فَمَن أَکرَمَهُم فَقَد أَکرَمَ اللهَ وَ رَسُولَهُ (علما را گرامی بدارید، چرا که آنان وارثان پیامبرانند. پس هر کس آنان را اکرام کند، بی‌گمان خدا و رسولش را اکرام کرده است)»، وظیفه‌ای روشن برای ما تعیین شده است. «اکرام» در این روایت تنها به معنای احترام ظاهری نیست، بلکه به معنای فهم زندگی عملی آنان، الگوگیری از سیره‌شان و بهره‌برداری از ظرفیت‌های علمی، اخلاقی و رفتاری ایشان در جای جای زندگی است.

وی افزود: بر این اساس، واکاوی حیات طیبه علمای جهان اسلام از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین کارهای ناتمام پس از انقلاب اسلامی است. این طرح، حرکتی است در راستای بازخوانی، بازآفرینی و بازسازی سرمایه عظیم معنوی و تمدنی که در زندگی علمای اسلام نهفته است.

محمدی با بیان اینکه این پروژه ملی و فراملی، از ابعاد و مراحل مختلفی تشکیل شده است، گفت: در مرحله واکاوی، بررسی ما نشان می‌دهد که قریب به ۱.۵ میلیارد داده و قابلیت برای الگوگیری از حیات طیبه علما وجود دارد. از این حجم عظیم، تاکنون موفق به تنظیم و پردازش ۸۰ میلیون داده شده‌ایم.

رئیس پژوهشکده بین‌المللی آفاق بیان کرد: زندگی علمای اسلام از سلمان فارسی تا علمای عصر حاضر، حدود ۳۳ هزار عنوان موضوع در سبک زندگی استخراج شده است. این عناوین همه ابعاد زندگی از جمله سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فردی، خانوادگی، رفتاری و اجتماعی را در بر می‌گیرد و قابلیت الگوسازی دارد.

وی افزود: مرحله بعد از گردآوری داده‌ها، تولید الگوریتم است. در این مرحله، تمامی اقوال، احوال و اعمال علما با قرآن کریم، احادیث معتبر و همچنین با سیره علمای تراز یک مانند علامه حلی، شیخ صدوق، آیت‌الله بروجردی و حضرت امام خمینی (ره) مطابقت داده می‌شود. هر قول یا عملی که تایید شود، به عنوان یک الگو و سند معتبر برای جامعه اسلامی ارائه می‌شود. خوشبختانه در این مسیر، تاکنون به ۲۸۳ الگوریتم دست یافته‌ایم.

وی گفت: تاکنون ۱۱۰۰ موسسه فعال در این زمینه شناسایی شده‌اند که هر کدام در بخشی از این عرصه تلاش می‌کنند (مانند مرکز اسناد، موسسه شیعه‌شناسی، مرکز موضوع‌شناسی احکام فقهی) هدف این طرح، هماهنگی و ساماندهی نهایی این تلاش‌ها است.

محمدی با بی یکی از دستاوردهای این پروژه، استخراج دستاوردهای تمدنی مورد تایید علما در طول تاریخ است، بیان کرد: برآورد می‌شود محصول نهایی این طرح، بتواند به ایجاد بزرگ‌ترین و عظیم‌ترین موزه در جهان اسلام از مفاخر علمای بزرگ از سلمان فارسی تا کنون بینجامد.

انتهای پیام