این در حالی است که در سال‌های اخیر، بازار شیر در ایران با نوسانات شدید قیمتی روبرو بوده است. از یک سو افزایش قیمت شیر به‌عنوان یکی از مواد غذایی اصلی خانواده‌ها، بر میزان مصرف تأثیر گذاشته است و از سوی دیگر قیمت‌گذاری دستوری که به‌منظور کنترل قیمت‌ها و حمایت از مصرف‌کنندگان اتخاذ می‌شود، بر تولیدکنندگان و صنعت دامپروری فشارهایی وارد کرده و این مسئله، خود به چالشی بزرگ برای این صنعت تبدیل شده است.  

به گواه کارشناسان و فعالان این حوزه افزایش قیمت شیر دلایل متعددی دارد؛ یکی از این عوامل، افزایش هزینه‌های تولید است که به دلیل افزایش بی‌رویه قیمت نهاده‌های دامی مانند علوفه، کنسانتره و ... به وجود می‌آید. همچنین، تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های اخیر منجر به کاهش تولید علوفه و درنتیجه افزایش هزینه‌های تأمین خوراک دام شده است.

این وضعیت به دامداران سنتی فشار بیشتری تحمیل می‌کند؛ زیرا دولت برای کنترل قیمت‌ها، معمولاً از سیاست قیمت‌گذاری دستوری استفاده و باهدف حمایت از مصرف‌کنندگان و جلوگیری از افزایش ناگهانی قیمت‌ها، قیمت تضمینی اعلام می‌کند؛ اما در عمل، قیمت‌گذاری دستوری عواقب ناخوشایندی برای تولیدکننده دارد زیرا وقتی قیمت شیر به‌طور دستوری و پایین‌تر از هزینه واقعی تولید تعیین شود، تولیدکنندگان به‌سختی می‌توانند هزینه‌های خود را پوشش دهند و این امر منجر به کاهش انگیزه تولید و افت کیفیت محصولات و در بلندمدت باعث می‌شود تولیدکنندگان تصمیم به کاهش تعداد دام‌های خود بگیرند یا حتی به‌طور کامل از بازار و گردونه تولید خارج شوند که این امر نه‌تنها بر میزان تولید شیر تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه منجر به افزایش ناپایداری قیمت‌ها در آینده می‌شود و از این رهگذر اقشار آسیب‌پذیر بیشتر ضربه می‌بینند.

دامدار و تولیدکننده متضرر است 

فرشید صراف، مدیرعامل اتحادیه گاوداران و دامداران صنعتی خراسان رضوی درباره افزایش قیمت شیر در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: زمانی که قیمت خرید تضمینی شیر را دولت با افزایش ۲۷ درصدی نسبت به سال گذشته مصوب کرد باوجود اعتراض به قیمت اعلام‌شده، تولیدکنندگان و دامداران تمکین کردند و امیدوار بودند دولت با اعلام قیمت تضمینی شیر کنترل بازار و قیمت‌ها را به دست گیرد اما در ماه‌های اخیر شاهد بودیم، توانایی عرضه نهاده‌های موردنیاز دامداری‌ها به میزان موردنیاز و باقیمت مناسب وجود ندارد به‌طوری‌که قیمت نهاده‌ها به‌شدت افزایش‌یافته و همین منجر به بالا رفتن قیمت تمام‌شده تولید شیر خام شود.  

وی افزود: پارسال هر کیلو یونجه زیر ۱۰ هزار تومان خریداری می‌شده و الان بالای ۲۵ هزار تومان است یا ذرت علوفه‌ای که پارسال قیمتش دو تا سه هزار تومان بود الآن حدود ۶ هزار تومان شده است. جو و ذرتی که دولت قیمت آن را ۱۱ هزار و ۳۰۰ تومان مصوب کرده الآن در بازار موجود نیست و دامداران بیش از ۲۳ هزار تومان می‌خرند و متأسفانه واسطه‌ها و دلالان در این میان سود می‌برند نه تولیدکننده و متضرر این روند دامدار و تولیدکننده است که قیمت تمام‌شده تولیداتش در فروش محصولش لحاظ نمی‌شود.  

وابستگی به نهاده‌های دام به واردات 

وی افزود: در همه نقاط دنیا بر اساس منافع تولید برنامه‌ریزی می‌شود. با توجه به وجود ظرفیت‌های بسیار زیادی که در کشور هست، وابستگی شدیدی به واردات نهاده‌های دامی داریم و هنوز نتوانسته‌ایم در تولید نهاده‌های دام کنجاله سویا و ذرت و ... به میزان مناسبی برسیم که وابستگی‌مان به خارج از کشور کمتر شود. این وابستگی باعث می‌شود هزینه‌های تولید ما افزایش پیدا کند؛ در کنار این قضیه و انجام واردات، باید با پایین‌ترین نرخ این نهاده‌ها به دست دامدار برسد.

مدیرعامل اتحادیه گاوداران و دامداران صنعتی خراسان رضوی اظهار کرد: وقتی دولت و واسطه‌ها باعث افزایش قیمت نرخ در داخل کشور شده‌اند به‌تبع آن محصولات ناشی از این نهاده‌ها، افزایش قیمت خواهند داشت. اکنون بهای تمام‌شده هر کیلوگرم شیر، ۳۱ هزار تومان است که قیمت تضمینی اعلام‌شده عملاً به ازای هر کیلو شیر، مبلغ ۶۰۰۰ تومان ضرر برای دامدار دارد. متأسفانه دامدار و تولیدکننده در این وضعیت به‌شدت متضرر شده و هیچ‌کس هم پاسخگوی نبود و افزایش نرخ نهاده‌ها نیست.  

وی با اشاره به اینکه تشکل‌های تولید به‌عنوان بخشی از جامعه در راستای نقش‌آفرینی در حوزه فعالیت اقتصادی فعال هستند، خاطرنشان کرد: دولت باید درزمینهٔ واردات نهاده‌ها و تأمین آن‌ها، مسئولیت را به تشکل‌های تولیدی می‌داد تا آن‌ها کنترل بازار و قیمت‌ها را به دست بگیرند اما این کار را انجام نداد و حالا که مشکلات بروز کرده و بازار دچار بحران شده انتظار ورود تشکل‌ها جدی شده است.  

صراف ادامه داد: در این شرایط کارخانه‌دار، مجبور است شیر را باقیمت بالاتری و به‌صورت بلندمدت از دامدار بخرد و در این میان عملاً هیچ منفعتی برای دامدار ندارد به‌جز اینکه کارخانه‌دار بر اساس تورم، در بلندمدت به مبلغی بالاتر خرید خود را انجام می‌دهد و این گران شدن از جیب مصرف‌کننده پرداخت می‌شود و دامدار نمی‌تواند محصول خود را به قیمت تمام‌شده بفروشد و حتی به دلیل ناتوانی در تأمین نهاده‌های موردنیاز دام خود، مجبور به کشتار آنها می‌شود.  

وی با بیان اینکه با وجود هزینه‌های بالاتر شیر خام در کشور ما، قیمت فروش آن همیشه پایین‌تر از میانگین جهانی است، گفت: اگر بنا به در نظر گرفتن قیمت‌های جهانی داشته باشیم تا محصولاتمان را عرضه کنیم باید بهای تولید و سود متعارف در نظر گرفته شود ولی به رویه فعلی همیشه تولیدکننده در حال ضرر هست.  

صراف یادآور شد: اگر مدیریت درستی انجام شود ما می‌توانیم با قیمت‌های خوبی به بازارهای جهانی ورود پیدا کنیم؛ زیرا ما بزرگ‌ترین صادرکننده محصولات لبنی در منطقه هستیم. درواقع اگر به مسائل و مشکلات تولیدکنندگان توجه شود هم می‌توانیم وضعیت نسبی تولید را بهبود بخشیم هم درزمینهٔ صادرات موفق باشیم.  

وی افزود: ایجاد فضای پایدار برای دامداری‌ها نیاز به انقلاب در مدیریت کشاورزی و دامپروری دارد. باید این رویه و تفکرات سنتی که تولیدکننده را دچار بحران می‌کند کنار گذاشته شود تا با تفکر جدید و مسیر درست تولید بتوانیم هم تولیدکننده را منتفع کنیم و هم مصرف‌کننده را دچار بحران نکنیم و همیشه سفره مصرف‌کننده از لبنیات و محصولات لبنی پر باشد؛ این مسئله امکان‌پذیر است اگر تصمیم گیران بتوانند درست تصمیم بگیرند.  

صراف با ارائه راه‌حل‌های عملی برای برون‌رفت از مشکلات، گفت: در این فضا بحث‌های مختلفی وجود دارد اما در شرایطی که هر روز تحریم‌هایی بر کشور تحمیل می‌شود که پایه‌های اقتصاد را متزلزل می‌کند، تولیدکننده‌های داخلی باقدرت پای‌کار هستند؛ لذا نیاز هست در اولین گام دولت یک سری اهداف اقتصادی تبیین کند. مثلاً کالابرگ‌هایی که دولت در نظر گرفته بود که از مابه‌التفاوت نرخ ارز در اختیار مردم قرار گیرد، به مردم بدهد اما متأسفانه این موضوع به درستی شکل نگرفت و این اتفاق نیفتاد.

وی ادامه داد: حال‌آنکه گویا ما از وضعیت اقتصادی مردم و مصرف‌کننده آشنایی کافی نداریم و نیاز هست کالابرگ را در اختیار مصرف‌کننده قرار دهیم تا کاهش قیمت‌هایی انجام شود. همچنین برای رونق تولید باید به این بخش درست نگاه شود وگرنه در آینده مجبوریم برای تأمین محصولات پروتئینی موردنیاز کشور، واردات انجام دهیم؛ نظیر اتفاقی که متأسفانه در سال‌های دور در کشور رخ می‌داده است.

مدیرعامل اتحادیه گاوداران و دامداران صنعتی خراسان رضوی یادآور شد: اکنون ما درزمینهٔ تولید محصولات لبنی بر اساس نیاز مصرف‌کننده به مرز خودکفایی رسیده‌ایم البته خودکفایی کاذب اما تولیدکننده‌های بالقوه‌ای هستند که می‌توانند هم بازارهای منطقه وهم نیاز مردم کشورمان را تأمین کنند. دولت هم می‌تواند با در نظر گرفتن راهکارهایی به حداقل امنیت شغلی دامداران و تولیدکنندگان کمک کند.

وی افزود: وقتی دولت نتواند نهاده‌های وارداتی را به‌درستی در اختیار دامدار قرار دهد، هیجان به بازار منتقل می‌شود و این امر، بازار و نرخ‌ها را دچار چالش و دامدار را دچار سرخوردگی از تولید می‌کند و ممکن است دامداران دست به فروش دام مولدشان بزنند و همان اتفاقی که سال ۹۹ افتاد، رخ دهد و متأسفانه به توقف تولید بیانجامد. در این میان وقتی تقاضا زیاد باشد و عرضه کم، ناخواسته افزایش نرخ را در بازار خواهیم داشت.  

صراف ادامه داد: در شرایط فعلی که نهاده به دست تولیدکننده نمی‌رسد، متأسفانه تصمیمات اشتباهی در حوزهٔ اقتصادی دامدار از جمله تعیین نرخ دستوری محصولات کشاورزی و دامی و سایر تصمیمات اقتصادی برای واردات و ... عملاً کم‌لطفی‌هایی به حوزه تولید می‌شود؛ حال‌آنکه وقتی مسئولان به وضعیت تولید به‌درستی رسیدگی کنند به‌طور یقین مصرف‌کننده هم منتفع خواهد شد؛ زیرا بخش تولید همیشه پای مردم بوده و به امنیت غذایی مردم کمک کرده است.  

قیمت فعلی شیر منطقی نیست 

مجید مهدوی -عضو هیئت‌مدیره اتاق اصناف کشاورزی خراسان رضوی- نیز درباره وضعیت افزایش قیمت شیر در هفته‌های اخیر به ایسنا گفت: گرانی نهاده‌هایی مثل جو در روزهای اخیر و کمبود نهاده‌ها در بازار، باعث بروز مشکلاتی برای دامداران و تولیدکننده‌ها شده این در حالی است که نرخ تضمینی شیر هم منطقی نیست.  

وی ادامه داد: آنچه بر مشکلات حوزهٔ تولید شیر افزوده، این است که بازگشت پول به تولیدکنندگان از سوی کارخانه‌های صنایع لبنی خیلی طولانی است به‌طوری‌که یک دامداری صنعتی که برای تحویل شیر مستقیم با کارخانه قرارداد دارد با طولانی بودن زمان بازگشت پول مواجه است. بازگشت پول به دامداران سنتی هم که معمولاً از طریق مراکز جمع‌آوری شیر با کارخانه‌ها مرتبط‌اند در بعضی مواقع دوماهه و گاهی بیشتر است. این امر برای تولیدکننده منجر به بروز مشکل ناتوانی در تأمین نقدینگی شده و بدین ترتیب دامداران سنتی و صنعتی در تأمین نهاده‌های موردنیاز دام خود با مشکل مواجه هستند.  

مهدوی افزود: در این وضعیت دامداران، گاهی اوقات ناچارهستند دام مولد خود را به بازار عرضه کنند و بفروشند تا بتوانند هزینه‌های تولید را تأمین کنند. مسئله عمده در حوزه تولید شیر که دامداران با آن مواجه هستند این است که معمولاً قیمتی که برای شیر خام تعیین می‌شود با در نظر گرفتن یک سری ضرایب و بار میکروبی و درصد چربی و ... متغیر است اما همان قیمت پایه در نظر گرفته‌شده هم از سوی دولت منطقی نیست.  

وی ادامه داد: مطابق با استانداردهای جهانی قیمت‌گذاری درزمینهٔ محصولات کشاورزی، به‌صورت دستوری نباید انجام شود، اما متأسفانه در موضوعات مرتبط با مسائل کشاورزی، در کشور ما شورای قیمت‌گذاری فعالیت دارد و در شورای قیمت‌گذاری تصمیم‌گیری شده و قیمت‌ها تعیین و ابلاغ می‌شود و گاه قیمت‌های اعلام‌شده هزینه‌های تولیدکننده را جبران نمی‌کند.  

با این تفاسیر برای نجات‌ بخش تولید، باید تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که نه تولیدکنندگان متضرر شوند و نه مصرف‌کننده به دلیل قیمت بالا ناتوان در خرید مایحتاج خود باشد.

انتهای پیام