حسین حسینی تبار کریمی، در نشست «چالش‌های نهاد خانواده در انتقال هویت دینی نسل جدید در عصر شبکه‌ای» که به مناسبت سالروز تشکیل شوراهای فرهنگ عمومی امروز ۱۴ آبان به همت جهاد دانشگاهی در دانشگاه قم برگزار شد، با بیان اینکه پدیده‌ای به نام ارزش و هنجار از زیرساخت‌های اصلی فرهنگ هستند، اظهار کرد: گاهی نمی‌توان راهکارهای جلوگیری از طلاق یک منطقه را برای یک منطقه دیگر در همان شهر استفاده کرد، در شبکه‌های اجتماعی با گستره بسیاری از معنا و ارزش‌ها رو به رو هستیم.

جامعه شناس و پژوهشگر حوزه خانواده افزود: فرزندان ما با این حجم گسترده اطلاعات رو به رو هستند که ممکن است با ارزش‌های خانواده در تعارض باشد. با یک نسل متفاوت رو به رو هستیم، یک نسل جدید هوشمند و خلاق که باید در قالب سیاست‌گذاری‌های نوین از آن‌ها استفاده کرد، در واقع باید در مهندسی فرهنگ و ارزش کار شود.

نقاط قوت و ضعف شبکه‌های اجتماعی

حسینی تبار تصریح کرد: شبکه‌های اجتماعی را در ساده‌ترین تقسیم بندی می‌توان در دو گروه عمومی و خاص قرار داد در شبکه‌های اجتماعی عمومی کاربران اینترنتی با انگیزه‌ها و اهداف مختلف حضور دارند شبکه سازی مجازیشان را از طریق این وب سایت‌ها دنبال می‌کنند ولی شبکه‌های اجتماعی خاص حول موضوعی ویژه شکل گرفتند و تعداد کاربرانشان نیز کمتر است.

وی اضافه کرد: اما چیزی که باعث شده است امروز شبکه‌های اجتماعی بیشتر از هر زمان دیگری در مرکز توجه قرار بگیرند توسعه فناوری اطلاعات و زیرساخت‌های دیجیتال است؛ اگر شبکه‌های اجتماعی در گذشته صرفاً در مقیاس محله‌ها و شهرها شکل می‌گرفتند امروز با ارزان شدن دسترسی به ابزارهای دیجیتال بخش بزرگی از انسان‌های کره زمین می‌توانند شبکه ارتباطی خود را فارغ از زمان و مکان گسترش دهند.

حسینی تبار ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی از قدیم بر اساس روابط انسان‌ها وجود داشت و امروز شبکه‌های مجازی روابط انسانی را تسریع کرد و یک نظم جدید روابط انسانی را ایجاد کرد. شبکه‌های اجتماعی نقاط مثبتی مانند ارتباط و تعامل فوری، دسترسی گسترده و کم‌هزینه، تبلیغات هدفمند و قابل اندازه‌گیری، تولید و توزیع محتوا، افزایش آگاهی از برند، درک مستقیم از مخاطب، تبلیغات دهان به دهان و فرصت‌های آموزشی و اشتراک دانش را دارد.

وی تصریح کرد: همچنین شبکه‌های اجتماعی نقاط ضعفی مانند اطلاعات و اخبار نادرست، حضور محتوای مضر، زیرساخت‌های پرهزینه، حریم خصوصی و نگرانی‌های امنیتی اعتیاد و تاثیرات منفی بر سلامت روان، سواد رسانه‌ای پایین کاربران و حذف شدن و تغییر الگوریتم‌ها را دارد.

این پژوهشگر یادآور شد: فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی شامل توسعه تجارت الکترونیک و اجتماعی، افزایش محتوای ویدیویی و تعامل، ظهور فناوری‌های نوین، افزایش تاثیرگذاری اینفلوئنسر مارکتینگ، دسترسی به بازارهای جدید بین‌المللی، پلتفرمی برای آموزش یادگیری، تقویت خدمات به مشتریان و ایجاد جامعه‌های آنلاین تخصصی می‌شود.  

حسینی تبار اضافه کرد: تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی شامل رقابت شدید، اشباع بازار، سوءاستفاده و جرایم سایبری، تنظیم مقررات سختگیرانه دولتی، خستگی کاربران و ترک پلتفرم، مسئولیت حقوقی محتوا، تغییر سریع ترجیحات کاربران و حساسیت به تحولات سیاسی و اجتماعی می‌شود.  

نقش شبکه‌های اجتماعی در انتقال ارزش‌ها

وی بیان کرد: شبکه‌های اجتماعی در انتقال ارزش‌ها نقش‌های مثبتی از جمله گسترش ارزش‌های مثبت و آگاهی بخش، تقویت گفت‌وگوی بین فرهنگی و تحمل، ایجاد هویت جمعی و بسیج برای تغییرات اجتماعی، تغییر ارزش‌های سنتی و پیشبرد مدرنیته را دارند، همچنین نقش منفی شبکه‌های اجتماعی در انتقال ارزش‌ها شامل تضعیف ارزش‌های خانوادگی سنتی انتقال، عادی‌سازی ارزش‌های منفی، بحران هویت و سردرگمی ارزشی قطبی و جایگزینی ارزش‌های عمقی با ارزش‌های ظاهری می‌شود.

حسینی تبار با بیان اینکه شبکه‌های اجتماعی یک ابزار خنثی نیستند، بلکه یک فضای فعال و جهت دهنده هستند، گفت: آن‌ها همچون یک کاتالیزور عمل می‌کنند و می‌توانند ارزش‌های مثبت و انسانی را تقویت و تسریع کنند و همچنین می‌توانند ارزش‌های منفی و مخرب را گسترش داده و ارزش‌های اصیل جامعه را تضعیف کنند.

وی اضافه کرد: نتیجه نهایی به عواملی مانند سواد رسانه‌ای کاربران، محتوای تولیدشده، اهداف گردانندگان پلتفرم‌ها و مقررات حاکم بستگی دارد؛ نقش نهادهای آموزشی و خانواده در آموزش «استفاده انتقادی» از این فضا برای بهره‌گیری از جنبه‌های مثبت و مصون ماندن از جنبه‌های منفی آن، حیاتی است.

شبکه‌های اجتماعی چگونه می‌توانند باعث تغییر در فرهنگ شوند

این پژوهشگر در پاسخ به اینکه شبکه‌های اجتماعی چگونه می‌توانند باعث تغییر در فرهنگ شوند، گفت: شبکه‌های اجتماعی از طریق جهانی‌سازی فرهنگی و همگونی می‌توانند باعث تغییر در فرهنگ شوند که این موضوع به زیر شاخه‌های انتشار فرهنگ عامه، ایجاد فرهنگ بین المللی و کمرنگ شدن مرزهای فرهنگی تقسیم می‌شود.

وی گفت: شبکه‌های اجتماعی نه تنها بازتاب‌دهنده فرهنگ هستند، بلکه به یک بازیگر قدرتمند فرهنگی تبدیل شده‌اند. آن‌ها همزمان دو نقش متضاد تضعیف فرهنگ‌های محلی از طریق جهانی‌سازی و تقویت فرهنگ‌های خاص از طریق ایجاد فضایی برای بیان صداهای متنوع ایفا می‌کنند.

حسینی تبار یادآور شد: سرعت و عمق تغییرات فرهنگی ناشی از شبکه‌های اجتماعی بی‌سابقه است و جوامع در حال تجربه بازتعریف اساسی در بسیاری از جنبه‌های فرهنگی خود هستند. آینده فرهنگی جوامع تا حد زیادی به تعادل بین این نیروهای متضاد بستگی خواهد داشت.

جامعه شناس و پژوهشگر حوزه خانواده در پایان اظهار کرد: پیشگیری از آسیب‌های تغییر فرهنگی توسط شبکه های اجتماعی نیازمند تقویت سواد رسانه‌ای، مشارکت همکاری همه نهادهای اجتماعی، خلق محتوای فرهنگی جذاب، تنظیم‌گری و سیاست گذاری هوشمند و تعادل میان سنت و مدرنیته است.

انتهای پیام