مرتضی امین‌الرعایایی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: از دوران نوجوانی، با راهنمایی‌ها و تشویق‌های پدرم به فرهنگ، هنر و تاریخ ایران علاقه‌مند شدم. همین علاقه باعث شد در دانشگاه رشته باستان‌شناسی را انتخاب کنم، چون همیشه در جست‌وجوی شناخت انسان و ریشه‌های فرهنگی و هویتی او بودم.
وی با اشاره به اینکه علاقه‌اش به عکاسی، طی سفرها و بازدیدهای آثار تاریخی و فرهنگی مهم ایران و به‌تدریج شکل گرفت، افزود: من در حقیقت عکاسی را به عنوان ابزاری برای مستندسازی و معرفی دقیق‌تر این آثار دنبال کردم. به مرور متوجه شدم که عکس می‌تواند فراتر از ثبت باشد و احساس، نگاه شخصی و پیام درونی عکاس را نیز منتقل کند.
این برگزیده جایزه جهانی سازمان ملل متحد، ادامه داد: به مرور دریافتم که عکاسی، به‌ویژه در شاخه مستند اجتماعی، ارتباطی عمیق با شناخت انسان و محیط پیرامونش دارد؛ درست مانند باستان‌شناسی که درباره انسان و زیستگاهش در گذشته صحبت می‌کند. همین شباهت باعث شد به سمت عکاسی مستند اجتماعی بروم و در این حوزه فعالیت حرفه‌ای خودم را ادامه دهم. در واقع، دوربین برای من ادامه همان جست‌وجوی نوجوانی است.
امین‌الرعایایی با تاکید بر اهمیت دغدغه‌های اجتماعی که لازمه کار هر هنرمند به شمار می‌رود، خاطرنشان کرد: همین دغدغه‌ها در من باعث شد مأموریتی تازه را در ادامه اهداف قبلی‌ام آغاز کنم؛ مأموریتی تأثیرگذارتر که با همکاری خبرگزاری‌ها و آژانس‌های عکس، به عنوان عکاس خبری و مستند اجتماعی، امکان تحقق بیشتری پیدا کرد.
عکاسی، ابزاری برای آگاهی‌بخشی و تحقق مسئولیت‌های اجتماعی
وی با اشاره به اینکه در تولید مجموعه‌عکس‌های خود، همواره دنبال کننده نگاه و هدف مشخصی بوده است، اظهار کرد: عکاسی برای من صرفاً ثبت یک تصویر نیست، بلکه ابزاری برای آگاهی‌بخشی، روشنگری و ادای مسئولیت اجتماعی‌ام در قبال جامعه است. بیشتر روایت‌های من در عکاسی، به حوزه‌های محیط زیست، باستان‌شناسی و میراث فرهنگی مربوط می‌شود، در آثارم تلاش می‌کنم مردم را نسبت به محیط زیست و میراث فرهنگی حساس‌تر و مسئولیت‌پذیرتر کنم.
این مدرس عکاسی ادامه داد: این موضوعات گاه در قالب معرفی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های ارزشمند و گاه به شکل هشداری برای پیشگیری از وقوع یک فاجعه هستند. هدفم ثبت تصاویری است که بتوانند تغییر ایجاد کنند، نگاه‌ها را متوجه مسائل اساسی جامعه سازند و گامی هرچند کوچک در جهت آگاهی و اصلاح بردارند.
این عکاس و مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه ایده اولیه مجموعه‌عکس‌هایش معمولاً از دغدغه‌ای شخصی یا مشاهده‌ای در زندگی روزمره شکل می‌گیرد، گفت: گاهی یک موقعیت انسانی یا اجتماعی در لحظه جرقه الهام را می‌زند، اما بیشتر اوقات موضوعی مدتی در ذهنم می‌ماند، رشد می‌کند و پس از مطالعه و تحقیق، به پروژه‌ای عکاسانه تبدیل می‌شود. در واقع، ایده‌هایم ترکیبی از الهام ناگهانی و تأمل بلندمدت هستند.
وی با اشاره به مجموعه عکس «مشاغل سنتی نیشابور» که یکی از برگزیدگان جشنواره منطقه‌ای مطبوعات شرق کشور شده است، تاکید کرد: این مجموعه تلاشی برای ثبت و بازنمایی بخشی از هویت فرهنگی و تاریخی این شهر کهن و تأثیرگذاراست. مشاغلی که با وجود گذر زمان، همچنان نشانی از اصالت، تلاش و پیوند عمیق انسان با سنت‌های دیرینه در خود دارند.
او ادامه داد: ایده اولیه این مجموعه از دغدغه من نسبت به میراث فرهنگی و نگرانی از فراموشی هنرها و حرفه‌های سنتی در میان جریان پرشتاب زندگی مدرن شکل گرفت. به باور من، ثبت چنین مجموعه‌هایی نوعی مستندسازی فرهنگی و تاریخی است که می‌تواند نگاه جامعه را نسبت به ارزش‌های بومی و ریشه‌های هویتی تقویت کند و در عین حال، برای آیندگان به عنوان بخشی از تاریخ و منبعی قابل استناد باقی بماند.
چالش‌های عکاسی خبری در ایران
امین‌الرعایایی با اشاره به اینکه عکاسی مستند ابزارهای ویژه‌ای در اختیار یک عکاس دغدغه‌مند قرار می‌دهد، افزود: این شاخه از عکاسی یعنی تصویر کردن انسان و محیط پیرامون او؛ روایتی بصری که می‌کوشد نگاه جامعه را به مسائل اجتماعی و فرهنگی معطوف کند و تصویری واقعی از انسان در گذر زمان ارائه دهد. عکاسی خبری نیز روایت تصویری یک واقعه خبری یا اجتماعی است. تلاشی برای توصیف و توضیح آنچه رخ داده یا در حال رخ دادن است، این شاخه از عکاسی، به دنبال اطلاع‌رسانی و بازتاب واقعیت به مخاطب و افکار عمومی است.
وی ادامه داد: عکاسی خبری در کشور ما با چالش‌هایی چون نبود امنیت شغلی و حمایت مالی کافی، محدودیت‌های دسترسی و نظارت‌های شدید در پوشش برخی رویدادها و حوادث، کمبود نگاه حرفه‌ای و تقلیل عکس خبری به عکس روابط‌عمومی و همچنین ضعف آموزشی در دانشگاه‌ها و نهادهای مرتبط روبه‌روست. این عوامل سبب شده است بسیاری از عکاسان، با وجود انگیزه و توان بالا، نتوانند نقش مؤثر خود را در جریان آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی به جامعه ایفا کنند.
راز ماندگاری عکس‌های مستند، پرداختن به انتقال معنا و روایت است
این عکاس با تاکید به اینکه در تدریس عکاسی مستند اجتماعی، هنرجویان را به درک عمیق‌تر از محیط و جامعه ترغیب می‌کند، خاطرنشان کرد: عکاسی مستند ابزاری برای ثبت واقعیت، روایت انسان و محیط پیرامونش است و بیش از یک مهارت فنی، وسیله‌ای برای شناخت، بازتاب فرهنگ و روایت زندگی انسان‌ها به شمار می‌رود. هدفم این است که نگاه آن‌ها فراتر از ثبت تصویر و یادگیری فن و تکنیک باشد و بتوانند با آثارشان معنا و داستان منتقل کنند تا اثرشان ماندگار و تأثیرگذار باشد.
وی افزود: قطعاً نسل جدید، ابزارها و فرصت‌های بی‌سابقه‌ای در اختیار دارد تا هویت فرهنگی و اجتماعی جامعه را ثبت و به جهان منتقل کند، اما چالش‌های موجود در عکاسی خبری و مستند اجتماعی، مانند نبود امنیت شغلی، محدودیت‌های دسترسی و ضعف حمایت از عکاسان، می‌تواند انگیزه آن‌ها را کاهش دهد. با این حال، معتقدم آگاهی از اهمیت نقش‌شان و تلاش برای غلبه بر این موانع، می‌تواند آثارشان را الهام‌بخش و اثرگذار نگه دارد.
انتهای پیام
نظرات