به گزارش ایسنا،دکتر محمدرضا دهشیری سفیر سابق ایران در کشور سنگال و عضوکمیته بین‌الملل شورای تخصصی تحول، در جلسه اخیر این کمیته، ، پنج محور راهبردی جدید و یک چارچوب تحلیلی برای عملیاتی‌سازی دیپلماسی علمی کشور معرفی کرد. این تحول بنیادین در حوزه علوم انسانی، با هدف بازتعریف جایگاه جمهوری اسلامی ایران در معادلات علمی و فرهنگی جهان و مقابله با محدودیت‌های تحمیلی ناشی از ساختارهای علم‌محور غرب طراحی شده است.
محورهای پنج‌گانه راهبردی برای جهش علمی
عضو کمیته بین‌الملل شورای تحول، نقشه راه جدید را بر اساس پنج محور راهبردی اساسی که مکمل یکدیگر هستند و یک رویکرد جامع را برای آینده علوم انسانی، اجتماعی وهنررا تعریف می‌کنند، تشریح نمود:

گذار از دانش نظری صرف به مهارت‌محوری و عملیاتی‌سازی

تقویت جنبه‌های آیینی، تشریفاتی و نمایشی

اولویت‌بندی همکاری‌های جدید (بریکس و شانگهای)

رفع موانع امنیتی‌سازی فضای علمی

ارتقای نقش اندیشکده‌ها و اصلاح روش‌های تعامل

راهکارهای پیشنهادی در این بخش عبارتند از:

ایجاد یا میزبانی: تدوین برنامه‌ای ملی برای ایجاد، میزبانی یا مشارکت فعال در رویدادهای بین‌المللی علوم انسانی (مانند سمینارهای تخصصی با ساختار مسابقه‌محور یا نمایشگاهی).

تولید محتوای استراتژیک: طراحی و تولید محتوای نمایشی با کیفیت بالا (مستندات، شبیه‌سازی‌های تعاملی) که توانمندی‌های علمی کشور را در قالبی جذاب و غیرجنجالی ارائه دهد.

اهمیت رویدادها در تعاملات: این فعالیت‌ها مستقیماً بر قابلیت تعاملات جهانی تأثیر می‌گذارد، چرا که اغلب دعوت‌ها و همکاری‌های آتی از دل همین رویدادهای با قابلیت دیده شدن شکل می‌گیرند.

ایشان تأکید کرد که نقشه جامع علمی باید بازتابی از تغییرات ساختاری نظام بین‌الملل باشد، نه تکرار گذشته.تمرکز بیش از حد بر همکاری‌های گذشته و اغلب دوجانبه با بلوک‌های قدیمی یک ضعف راهبردی است. تحولات ژئوپلیتیکی، به‌ویژه عضویت فعال در بریکس و شانگهای، همکاری علمی-فناورانه با این اعضا را در اولویت نخست قرار داده است.
نقشه جامع علمی به‌روز شده بخصوص در بخش علوم انسانی، اجتماعی وهنر باید به طور شفاف مشخص کند که چگونه می‌توان:

برنامه‌های مشترک آموزشی: تعریف رشته‌های دانشگاهی مشترک با دانشگاه‌های کشورهای عضو بریکس داشته باشد(با تمرکز بر انرژی، محیط زیست و ژئوپلیتیک منطقه‌ای).

زیرساخت‌های تبادل دانش: ایجاد پلتفرم‌های تبادل علمی که از ابزارهای فناوری شرق محور استفاده کنند تا تحت تأثیر محدودیت‌های غرب قرار نگیرد.

حمایت مالی متمرکز: تخصیص بخش قابل توجهی از بودجه تبادلات علمی به پروژه‌های مشترک با محوریت جغرافیای نوظهور جهانی.

صاحب سبک شدن در دیپلماسی نوین (الگوسازی منطقه‌ای)

دکتر دهشیری بر اهمیت استراتژیک صاحب سبک شدن در دیپلماسی نوین تأکید کرد و آن را سرمایه‌ای ملی پنهان دانست که باید از حالت بالقوه به فعلیت درآید.وی گفت: جمهوری اسلامی ایران به واسطه‌ی تاریخ غنی و پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک، به عنوان کشوری با سبک و سیاق منحصر به فرد در مذاکرات بین‌المللی شناخته می‌شود. این توانمندی باید به عنوان یک راهبرد کلان تثبیت گردد.این صاحب سبک شدن، نیازمند تدوین یک نظریه عملیاتی است که بتواند به الگویی برای منطقه تبدیل شود.

چارچوب تحلیلی سه‌بخشی برای مواجهه با تحولات اخیر

دکتر دهشیری برای ارائه جمع‌بندی و تدوین استراتژی عملیاتی در مواجهه با حوادث اخیر (که می‌تواند شامل تحولات سیاسی، اقتصادی یا علمی جهانی باشد)، مباحث را در یک چارچوب تحلیلی منسجم و سه‌بخشی سازماندهی نمود که منطق اجرای هر استراتژی جدید را تضمین می‌کند:
الف) ارزیابی بحث موجود :این مرحله، نقطه شروع هر تغییر راهبردی است و باید عمیق و چندوجهی باشد:
تحلیل دقیق ابعاد مختلف وضعیت موجود (سخت‌افزاری، نرم‌افزاری، اقتصادی، روانی و اطلاعاتی) که تحت تأثیر تحولات قرار گرفته‌اند. و شناسایی و نقشه‌برداری از بازیگران داخلی و خارجی مرتبط با حوزه علمی و دیپلماسی.ارزیابی دقیق میزان آسیب وارده به زیرساخت‌های علمی و همچنین سنجش فرصت‌های استراتژیک جدیدی که از دل بحران‌ها پدید آمده‌اند.

ب) مرحله بازنگری :پس از تشخیص وضعیت، باید فرضیات گذشته مورد سؤال قرار گیرند. این مرحله نیازمند صداقت علمی و نقد سازنده است.بررسی شیوه‌های گذشته و پاسخ به این سؤال بنیادین که: «آیا مدل‌های تحلیلی گذشته (مانند مدل‌های وارداتی مورد استفاده در تحلیل روابط بین‌الملل) همچنان کارآمد هستند؟
ج) مرحله جهت‌گیری:این نقطه اوج، باید به تعیین مسیر روشن و اقدامات اجرایی آتی منتهی شود. جهت‌گیری باید ماهیتی عملیاتی داشته باشد. جهت‌گیری باید شفاف، قابل اندازه‌گیری و متمرکز بر خروجی باشد، نه صرفاً فعالیت‌محور

دکتر دهشیری در پایان سخنان خود تأکید کرد: «این چارچوب، تحلیل را به یک نقشه راه منسجم برای اقدام تبدیل می‌کند. به‌روزرسانی نقشه جامع علمی کشور، دیگر یک ضرورت اداری نیست، بلکه یک وظیفه حیاتی برای تضمین استقلال و اقتدار علمی ایران در دهه آتی است؛ اقتداری که باید مبتنی بر مهارت، دیده شدن و دیپلماسی هوشمندانه باشد.»

انتهای پیام