به گزارش ایسنا، به نقل از روابط عمومی معاونت آموزشی وزارت بهداشت دکتر شهرام یزدانی، مشاور رئیس‌جمهور، با تشریح روند چندساله وزارت بهداشت در حوزه «تمایز آکادمیک» و «مرجعیت علمی»، بر ضرورت بازتعریف نقش دانشگاه‌های علوم پزشکی در تقسیم‌کار ملی و تمرکز بر مزیت‌های رقابتی تأکید کرد.
وی اظهار داشت: یکی از وظایف بنیادی دانشگاه‌ها، توسعه آکادمیک است؛ توسعه‌ای که نیازمند شعار دادن نیست، بلکه خودِ عملکرد دانشگاه، مرجعیت آن را فریاد می‌زند. همان‌گونه که در بازدیدی از یکی از دانشگاه‌های اتریش مشاهده شد، رئیس آن دانشگاه بدون تکیه بر تعداد مقالات یا رتبه‌های رایج، تنها به این نکته اشاره می‌کرد که «تمام اتحادیه اروپا در حوزه امنیت غذایی به ما مراجعه می‌کند؛ پس ما مرجع هستیم.» این تجربه نشان می‌دهد که وقتی دانشگاهی بر یک حوزه متمرکز باشد، مرجعیتش آشکار است؛ حتی اگر اعلام نشود.
تمایز: شرط لازم برای مرجعیت علمی
دکتر یزدانی تمایز دانشگاهی را «شرط لازم اما نه کافی» برای دستیابی به مرجعیت علمی دانست و توضیح داد: تفاوت داشتن یک چیز است، اما تمایز یعنی تمرکز بر یک حوزه و ایجاد مزیت آشکار. دانشگاه‌ها باید به جای شبیه شدن به یکدیگر، در چارچوب تقسیم‌کار ملی، حوزه‌های خاص خود را توسعه دهند. مانند اکوسیستم سیلیکون‌ولی که هر شرکت در یک بخش از زنجیره فناوری متمرکز است و مجموعاً یک قدرت ملی را شکل می‌دهد.
آغاز یک پروژه ملی از سال ۱۳۹۶
وی به پروژه بزرگ «تمایز رسالت آکادمیک و مرجعیت علمی» اشاره کرد که از حدود سال ۱۳۹۶ توسط مرکز تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی آغاز شد و افزود: ابتدا تحلیل گفتمان درباره مفهوم مرجعیت علمی انجام شد؛ زیرا «مرجعیت» اصطلاحی بومی است و نیازمند روشن‌سازی مفهومی و سپس چهارچوب مفهومی و سطوح مرجعیت طراحی شد.در گام بعد، دسته‌ای از شاخص‌ها و ابزارهای سنجش مرجعیت تدوین و منتشر شد تا امکان اندازه‌گیری دقیق وجود داشته باشد.سامانه‌ای ملی تشکیل شد که داده‌های همه دانشگاه‌ها را گردآوری کرد و مزیت‌های رقابتی هر دانشگاه را شناسایی نمود.
به گفته وی، این داده‌ها نشان داد هر دانشگاه چه پتانسیل‌هایی دارد؛ چه در سطح رشته، چه در سطح موضوعات بین‌المللی، و چه در سطح زیرساخت‌ها. برخی دانشگاه‌ها مزیت‌هایی داشتند که حتی خودشان نیز از آن بی‌اطلاع بودند.
کتاب‌های سه‌گانه دانشگاه‌ها؛ از تحلیل تا نقشه راه
دکتر یزدانی بیان کرد: خروجی این پروژه برای هر دانشگاه سه کتاب بود:
کتاب اول (توصیفی-تحلیلی): وضعیت واقعی دانشگاه در مقایسه ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی.
کتاب دوم (پیشنهاد اجماع): پیشنهاد رسمی حوزه‌های تمایز دانشگاه، منطبق بر مزیت‌های رقابتی و تقسیم‌کار ملی.
کتاب سوم (کتاب سبز – نقشه راه راهبردی): برنامه عملیاتی برای توسعه حوزه‌های تمایز، متناسب با سطح مزیت دانشگاه‌ها؛ از داخلی تا ملی و بین‌المللی.
تقریباً همه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در فاصله سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰، این اسناد را تصویب و حوزه‌های تمایز خود را تعیین کردند.
بازآغاز فرآیند و به‌روزرسانی اسناد
مشاور رئیس‌جمهور با اشاره به توقف چندساله پروژه، تأکید کرد: این روند مجدداً فعال شده و اکنون ویرایش جدید کتاب‌های سبز در تعامل نزدیک با دانشگاه‌ها در حال تدوین است تا تغییرات سه‌ساله اخیر دانشگاه‌ها لحاظ شود؛ مدیران جدید دانشگاه‌ها با پروژه همراه و مالک اسناد جدید باشند و بیش از دو سوم دانشگاه‌های علوم پزشکی تاکنون داده‌های به‌روز خود را ارسال کرده‌اند.
ارتباط تمایز با مفهوم «قطب‌های علمی»
وی با اشاره به سابقه قطب‌های علمی از سال ۱۳۷۸ گفت: اکنون در حال بازاندیشی این مفهوم هستیم تا هر دانشگاهی که در یک حوزه مزیت پایدار دارد، بتواند وارد فرآیند قطب‌سازی نوین شود؛ فرآیندی که با رویکرد جدید و هم‌راستا با «تمایز رسالت آکادمیک» تعریف شده است.
برنامه‌های راهبردی و حمایت از دانشگاه‌ها
به گفته دکتر یزدانی، برای اجرای نقشه راه، وزارت بهداشت برای همه دانشگاه‌ها گرنت برنامه راهبردی اختصاص داده است. تعداد حوزه‌های انتخابی نیز براساس اندازه دانشگاه تعیین شد:
دانشگاه‌های کوچک: حداکثر ۴ حوزه تمایز
دانشگاه‌های متوسط: تا ۸ حوزه
دانشگاه‌های بزرگ: تا ۱۲ حوزه
اکنون بخش عمده این برنامه‌های راهبردی تکمیل شده است.
مرجع کامل اسناد؛ بر روی سایت مرکز تحقیقات راهبردی
دکتر یزدانی در پایان خطاب به مدیران دانشگاه‌ها گفت:
برای مطالعه کامل همه اسناد، ۵ جلد کتاب مرجع، ۳۲ گفتار ویدیویی، اسناد دانشگاه‌ها و داده‌های ملی، بخش «مرجعیت علمی» در سایت مرکز تحقیقات راهبردی آموزش پزشکی قابل دسترسی است. این پایگاه اطلاعاتی، بزرگ‌ترین مرجع موجود برای درک مفهوم تمایز و برنامه‌ریزی مرجعیت علمی در دانشگاه‌های علوم پزشکی است.
انتهای پیام
نظرات